Tết của tuổi thơ trẻ nhà nghèo

Bấy giờ, qua ngày 20 tháng Chạp, không khí Tết đã tràn về đầy ắp các bản Mường vùng rẻo cao, dù mưa phùn vẫn rơi, gió vẫn thổi rung lắc từng tấm vách đất căn nhà lợp bằng lá cỏ tranh. Cận Tết, cánh nhà nghèo thường rất bận rộn. Bố mẹ tôi ra khỏi nhà từ lúc rạng sáng và trở về trong uể oải lúc đêm khuya. Mấy chị em chúng tôi sốt sắng tích trữ cỏ cho đàn bò để được đi chơi trọn vẹn 3 ngày Tết.

Cứ nghĩ tới Tết, được mặc những bộ quần áo mới, ăn những miếng thịt béo ngậy, đứa nào cũng hí hửng, làm việc không biết mệt dù có khi bụng trống rỗng cứ rên lên ùng ục.

Nấu bánh chưng ngày Tết

Bộ quần áo mới của tôi mẹ đưa đi đo may trước cả tháng dài lòng thòng, rộng thênh thang vẫn được treo cẩn thận trên sợi dây trong buồng. Từ ngày lấy về, nhân lúc không có người lớn ở nhà, thỉnh thoảng tôi vẫn vào ngắm nghía và còn mạnh bạo lấy trộm xuống ướm thử. Hiển nhiên, bộ đồ duy nhất trong năm chỉ được mặc vào ngày Tết. Đó là sự thiêng liêng của một bộ quần áo được may bằng loại vải thô kệch, rẻ tiền.

Ngày 23 tháng Chạp, ngày tiễn ông Táo lên chầu trời cũng là ngày cái ao công sản của làng Mường được trổ nước, đánh bắt cá chia cho các hộ ăn Tết. Đó là nguồn chất tanh xa xỉ trong năm của cánh nhà nghèo thời còn triền miên đói kém.

Viết câu đối ngày Tết

Mặc nhiên, cùng với tiếng cười nói hoan hỉ là sự cãi vã eo xèo trong lúc cân chia cá, đôi co người hơn kẻ thiệt. Mỗi gia đình được khoảng trên dưới 3kg cá, chủ yếu là rô phi, con lớn nhất bằng 4 ngón tay người lớn cộng lại. Từ việc nghe lỏm chuyện của người lớn, trong mắt bọn trẻ nhà nghèo chúng tôi, những tay ban bè trong làng bao giờ cũng là kẻ tham lam vô độ mà đố ai dám lên tiếng chỉ trích. Những con cá to, ngon nhất thường lọt trước vào rổ của gia đình họ. Đó là chưa kể họ có “tiêu chuẩn” hơn hẳn những gia đình bình thường khác trong làng.

Khoảng 3kg cá rô phi xương nhiều hơn thịt là nguồn thực phẩm quan trọng đặc biệt của ngày Tết dành cho 7 thành viên trong gia đình tôi. Thế nhưng, điều đó không có nghĩa là chị em tôi sẽ được thưởng thức hết. Phần lớn trong số đó phải để dành đón tiếp những vị khách quý tới chơi, chúc Tết!.. Quá ít thực phẩm, chị em tôi tỏ ra lo lắng khiến bố mẹ tôi phải trấn an:Còn cả một con gà to nữa kìa!.. Đó là con gà trống già khoảng 7 năm tuổi, không còn đủ sức để “đạp mái” nữa.

Cảnh chia cá ăn Tết ở vùng cao

Sau khi mổ bụng cá, móc hết ruột, bố tôi cẩn thận đến từng chi tiết không cần thiết. Ông cho rất nhiều muối hột vào ướp. Đó là kinh nghiệm được rút ra từ Tết năm trước. Vì ướp muối hơi nhạt, thời gian để lâu trong khi trời bỗng trở oi nồng nên mấy thanh cá nướng chuyển sang nặng mùi. Thế nhưng, điều đó không có nghĩa là số thực phẩm này bị đổ bỏ. Những con cá rô phi gầy trơ xương được nẹp chắc chắn vào các thanh tre tươi và đưa lên bếp than nướng, nước nhỏ xuống xì xèo, thơm lừng cả nhà. Nhìn nẹp cá dần vàng ửng, mấy chị em ai cũng ao ước riêng mình được sở hữu một con ngay lúc này.

Bố nạt!... của cúng ông bà, ông vải ngày Tết, để chặn ngay tư tưởng đó của chị em chúng tôi. Dù biết là không thể nhưng mấy chị em đứa nào cũng thòm thèm con cá rô phi nướng gầy trơ xương trước khi lên bàn thờ mời ông bà, tổ tiên trong năm mới!...

Bây giờ, Tết làng Mường ngày càng no đủ nhưng cứ mỗi độ hoa đào hồng trước ngõ, ký ức một thời đói khát lại ùa về trong tôi. Tết của tôi thơ, chẳng bao giờ quên...

Khắc Lịch