Tết Trung thu nghèo trong miền nhớ tuổi thơ

Không như Tết Trung thu của thời nay, khi mà kinh tế khá giả thì nhà nào cũng có thể mua sắm cho con cái vài ba hộp bánh, mấy loại đồ chơi hiện đại đa sắc màu chạy bằng pin..., Trung thu của tuổi thơ nghèo khó ở làng quê khi đó đâu dám mơ cao, mơ xa, mà chỉ ao ước vài món đồ chơi dân dã nhất, thậm chí là một chiếc lồng đèn để đi rước cùng bạn bè vào đêm chính hội. Nhiều năm, tôi cũng đâu có được ba mẹ mua cho, bởi đơn giản là nhà quá nghèo, đến cái ăn cái mặc của mấy anh chị em chúng tôi cũng nhiều khi còn thiếu sau hụt trước. Ba mẹ thương chúng tôi thua thiệt so với lũ trẻ của các hộ gia đình khác nhưng chẳng biết làm sao. Những lúc bùi ngùi như vậy, mẹ thường ngoảnh mặt đi và gạt nước mắt... Ba thì chỉ biết động viên mấy anh chị em chúng tôi và hứa mai này, khi kinh tế khá hơn, ba mẹ sẽ tổ chức cho các con một cái Tết Trung thu thịnh soạn...

Biết thân phận gia đình mình nghèo khó như vậy nên chẳng bao giờ mấy anh chị em chúng tôi đòi hỏi gì để ba mẹ phải buồn, phải nghĩ suy. Tôi còn nhớ, khi Tết Trung thu chỉ còn một vài tuần lễ nữa là tới, thấy một vài đứa bạn cùng trang lứa được ba mẹ mua cho lồng đèn, đèn kéo quân, trống ếch... để chơi, lúc đó trong tôi rất thèm muốn được sở hữu những món đồ chơi như thế nhưng chỉ biết bùi ngùi, an phận! Có khi, tôi mượn đồ chơi của bạn để mày mò nghiên cứu rồi tự làm, và chiếc lồng đèn ông sao năm cánh là bước tiến “đột phá” tôi đã làm được. Dẫu không thể đẹp như lồng đèn mua ở tiệm, ở chợ, nhưng cũng giông giống, lạ mắt.

Những năm vào cấp 2 trường làng, mỗi dịp sắp tới Trung thu, ngoài thời gian học ở trường, những lúc rảnh rỗi tôi thường vùi đầu cắm cúi làm lồng đèn cho các em, cho mình và cho bạn hàng xóm nghèo. Những buổi làm lồng đèn thường rất vui nhộn: bọn tôi phân công mỗi đứa một việc, đứa chẻ tre vót khung nan, đứa lo giấy màu để dán, đứa khéo tay thì đảm nhiệm khâu ráp lồng đèn và trang trí. Những đứa trẻ con nhà khá giả luôn được ba mẹ mua nhiều đồ chơi, thường không tham gia, nên chỉ có bọn trẻ nghèo tụ hội với nhau mà thôi. Có khi, một dịp Trung thu bọn tôi phải hoàn thành cả chục chiếc lồng đèn, bởi mỗi đứa đều muốn sở hữu riêng một chiếc, chứ không chịu chơi chung.

Luôn hài lòng và thích thú với những chiếc lồng đèn tự làm, hay vài món đồ chơi khác như chong chóng, con quay..., nhưng niềm mong ngóng và thích thú lớn hơn cả đó là được ăn nhiều bánh, trái cây trong đêm phá cỗ. Thế nhưng, như đã nói, nhà nghèo nên mẹ chỉ có thể sửa soạn một mâm cỗ Trung thu với những trái bòng, bưởi, na, mít, ổi, nhãn... hái trong vườn, chứ bánh dẻo, bánh nướng chỉ hiếm năm mới có. Bánh dẻo, bánh nướng vốn là món đặc trưng của cỗ Trung thu, nhưng có nhiều mùa, tôi không được ăn và nó trở thành món ăn xa xỉ đối với nhiều đứa trẻ quê nghèo khác.

Thực ra thì năm nào xã cũng vận động quyên góp tiền của các gia đình khá giả, các mạnh thường quân để mua một số lượng bánh nướng, bánh dẻo, rồi cắt nhỏ chia phần phát cho các em nhỏ trong địa phương. Số lượng bánh có hạn, vì vậy mỗi gia đình nghèo có khi chỉ nhận được vài phần nho nhỏ. Do tôi là con cả, những phần bánh gia đình nhận được đều phải nhường cho các em, chứ hầu như tôi không được ăn, hoặc chỉ khi nào các em thương tình bẻ cho một chút để nếm mà thôi!

Nhìn Trung thu bây giờ, nghĩ về Trung thu của những ngày thơ bé nơi quê nghèo, tôi thấy tủi, chạnh lòng. Trẻ thành phố hay nông thôn thời nay đều không còn cái cảm giác ngóng đợi và thèm bánh nướng, bánh dẻo như bọn nhỏ chúng tôi khi xưa nữa. Bởi điều kiện kinh tế bây giờ đều khá hơn, bánh Trung thu lại bày bán khắp nơi, giá cả cũng không đến nỗi đắt đỏ với các loại bánh bình dân.

Trung thu lại sắp về, những hoài niệm tuổi thơ bé nhỏ lại hiện về với biết bao kỷ niệm. Giờ đây, cảm giác thèm được ăn bánh nướng, bánh dẻo thỏa thích không còn nữa, bởi tôi có thể bỏ tiền ra mua vài hộp mà không chút đắn đo. Nhưng nghĩ về cái thời ấu thơ ấy, sao mà thấy thương mình, thương bọn trẻ xóm nghèo đến thế. Trong sự nghèo đói luôn thiếu thốn đủ bề, nên chỉ một miếng bánh ngon, một bữa cơm no với thịt cá cũng trở thành điều ước giản dị!

Nhớ về Trung thu ngày xưa, trong tôi chất chứa bao nỗi nghẹn ngào khi nghĩ về công cha nghĩa mẹ. Cả một đời gian lao vất vả, trải qua triền miên đói nghèo thiếu thốn, nay khi con cái dần trưởng thành, cuộc sống tạm đủ đầy để có thể báo đáp, thì cha mẹ đã vội vã trở thành… người thiên cổ mất rồi!

Thạch Bích Ngọc