Thái Lan tiếp tục dẫn dắt làn sóng IPO ở Đông Nam Á năm thứ ba liên tiếp

(KTSG Online) – Các công ty Đông Nam Á đã huy động được hơn 10 tỉ đô la từ các đợt IPO (phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng) trong năm nay. Kể từ năm 2017, đây là lần đầu tiên thị trường IPO đạt ngưỡng mới khi các doanh nghiệp tìm kiếm nguồn vốn để mở rộng hoạt động và các sàn chứng khoán cũng hoạt động cật lực để thu hút các vụ niêm yết mới.

Theo dữ liệu do hãng kế toán Deloitte tổng hợp, tính đến ngày 15-11 vừa qua, Thái Lan tiếp tục dẫn đầu khu vực với thành tích lớn: 35 công ty và quỹ tín thác bất động sản (REIT) huy động được 4,2 tỉ đô la. Trong khi đó, Philippines và Indonesia vượt qua Singapore để chiếm vị trí thứ hai và thứ ba. Số tiền huy động được thông qua các đợt IPO ở thị trường Philippines tăng hơn gấp ba lần, trong khi ở Indonesia, con số này lại tăng gần sáu lần.

Dịch Covid-19 đã thúc đẩy các doanh nghiệp gọi vốn để đầu tư đa dạng hóa các nguồn thu và điều chỉnh để thúc đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số. Tay Hwee Ling, nhà tư vấn các sự kiện đột phá tại Deloitte Đông Nam Á và Singapore, cho biết: “Mọi con mắt đang đổ dồn vào khu vực hiện nay, với tính thanh khoản dồi dào thể hiện rõ qua nhiều vụ niêm yết bom tấn trên thị trường Đông Nam Á”.

So với các nước trong khu vực, nền kinh tế Thái Lan có “độ chín” cao hơn, tạo lực đẩy buộc các doanh nghiệp Thái phải vượt qua các đối thủ bằng cách mở rộng hoạt động sang các nước khác và đầu tư hơn nữa vào quá trình chuyển đổi số. Đồ họa: AP / Getty Images

Doanh nghiệp Thái phát triển trong không gian mạo hiểm mới

Đối với Thái Lan, năm 2021 bắt đầu bằng một đợt IPO khổng lồ: Chi nhánh bán lẻ của tập đoàn dầu khí quốc doanh PTT (PTTOR) đã huy động được 54 tỉ baht (1,6 tỉ đô la) trong đợt niêm yết vào tháng 2. Công ty tài chính vi mô Ngern Tid Lor đã huy động được 38 tỉ baht vào tháng 5, trong khi nhà sản xuất và phân phối nội dung truyền thông giải trí The One Enterprise đã huy động được 4,2 tỉ baht vào tháng 11.

So với các nước cùng khu vực, Thái Lan là một nền kinh tế tương đối trưởng thành. Các công ty Thái Lan cố gắng vượt qua đối thủ cạnh tranh bằng cách mạo hiểm tìm kiếm cơ hội ở các nước khác hoặc nâng cấp các dịch vụ công nghệ số tốt hơn.

PTTOR đã phân bổ 13,3 tỉ baht từ đợt IPO để phát triển mạng lưới các trạm xăng, 9,8 tỉ baht cho mạng lưới bán lẻ, 8,5 tỉ baht cho các trung tâm lưu trữ và phân phối dầu và 5-9,5 tỉ baht cho các doanh nghiệp nước ngoài. Ngoài việc trả nợ, Ngern Tid Lor sẽ sử dụng nguồn vốn mới để cải thiện các dịch vụ công nghệ thông tin (IT) và kỹ thuật số. One Enterprise sẽ đầu tư vào việc tăng cường sản xuất và nâng cấp năng lực IT.

“Các công ty này đang theo đuổi các định hướng chiến lược mới, vốn đòi hỏi đầu tư cao hơn. Điều này lại có vẻ quá rủi ro với ngành ngân hàng truyền thống – ví dụ, mở rộng kinh doanh quốc tế hoặc khu vực, bán lẻ và dịch vụ trực tuyến. Các ngân hàng có thể quá quen thuộc, theo lối mòn hơn với các mô hình kinh doanh dựa trên tài sản thế chấp truyền thống, trong khi thị trường vốn lại mở rộng không gian mạo hiểm và rủi ro hơn”, Giáo sư kinh doanh quốc tế Pavida Pananond tại Đại học Thammasat nói với Nikkei Asia.

Các công ty Đông Nam Á đã tìm được các nhà đầu tư “dễ chịu”, đặc biệt là vì lợi nhuận từ các lựa chọn thay thế như trái phiếu và tiền gửi rất thấp, với lãi suất được giữ ở mức thấp để đối phó với các tác động kinh tế của dịch bệnh.

Một nhà phân tích tại KGI Securities ở Thái Lan cho biết: “IPO cung cấp cho các nhà đầu tư nhiều lựa chọn hơn để kiếm lời vào thời điểm mà lãi suất khó có thể tăng”.

Chính phủ Thái Lan cũng đã thúc đẩy các vụ IPO. Hồi cuối tháng 5, Ủy ban Đầu tư Thái Lan đã đồng ý cho các công ty mới lên sàn được miễn 100% thuế thu nhập doanh nghiệp đối với một số khoản đầu tư, bên cạnh các ưu đãi thuế khác.

Mặc dù Thái Lan dẫn đầu khu vực, nhưng nước này có thể chưa phát huy hết tiềm năng của mình. Chủ tịch Sở giao dịch chứng khoán Thái Lan (SET) Pakorn Peetathawatchai từng nói vào đầu năm nay: “Chúng tôi muốn có 30-50 vụ IPO mỗi năm, với số tiền huy động được khoảng 250 tỉ baht (7,4 tỉ đô la) mỗi năm”. Thị trường chứng khoán bảo đảm nhiều hơn số lượng IPO đó, nhưng mục tiêu huy động vốn đã bị bỏ lỡ.

Thái Lan chiếm 43% tổng số tiền huy động được trong khu vực tính đến giữa tháng 11. Con số này thấp hơn so với tỷ lệ 63% đạt được vào năm 2020, do Philippines và Indonesia đã ghi nhận mức tăng trưởng mạnh mẽ trong năm nay.

Thị trường các nước đa sắc

Kỷ lục IPO mạnh mẽ của Philippines được hỗ trợ bởi các quỹ tín thác đầu tư bất động sản (REIT). Sở giao dịch chứng khoán Philippines (PSE) đón mừng vụ niêm yết đầu tiên của REIT năm 2020. Năm nay, bốn REIT lớn đã huy động được tổng cộng 1,8 tỉ đô la. Ngoài ra, đợt IPO trị giá 1 tỉ đô la của gã khổng lồ thực phẩm và đồ uống Monde Nissin đã giúp thị trường bơm thêm nguồn vốn trong năm 2021 nhiều hơn so với tổng vốn trong bốn năm qua.

Trong khi đó, có tới 43 công ty đã ra mắt thị trường trên Sở giao dịch chứng khoán Indonesia (IDX) cho đến nay, thu về tổng cộng 51.160 tỉ rupiah (3,57 tỉ đô la) – đợt huy động vốn IPO hàng năm lớn nhất trong lịch sử của thị trường chứng khoán IDX. Trong đó bao gồm vụ IPO kỷ lục của kỳ lân thương mại điện tử Bukalapak với số vốn thu được 21.900 tỉ rupiah, khoảng 2 tỉ đô la vào tháng 8 rồi.

Imelda Orbito, cố vấn các sự kiện bất khả kháng tại Deloitte Indonesia, cho biết cổ phiếu công nghệ đặc biệt hấp dẫn đối với những người Indonesia thuộc thế hệ trẻ và thế hệ trẻ, những người chiếm khoảng 80% các nhà đầu tư bán lẻ trên sàn IDX.

Báo cáo của Deloitte thống kê các dữ liệu đến ngày 15-11 với 121 công ty huy động được 9,77 tỉ đô la trên các sàn Đông Nam Á, nhưng dòng vốn IPO vẫn tiếp tục chảy mạnh kể từ thời điểm đó. Daiwa House Logistics Trust, bao gồm 14 kho hàng tại Nhật Bản, đã huy động được 575,7 triệu đô la Singapore (422 triệu đô la) qua vụ IPO trên thị trường Singapore.

Công ty cơ sở hạ tầng viễn thông Dayamitra Telekomunikasi của Indonesia, hay Mitratel, đã lên sàn cuối tháng 11 với thương vụ IPO thu về 18.340 tỉ rupiah. Bốn công ty bao gồm tập đoàn Widodo Makmur Perkasa điều hành các trang trại gia súc, gia cầm và cơ sở chế biến thịt, và nhà sản xuất sữa Cisarua Mountain Dairy dự kiến sẽ “ra mắt” công chúng Indonesia trong tuần này với mục tiêu gọi vốn lần lượt là 707 tỉ rupiah và 3.660 tỉ rupiah.

Thái Lan liên tiếp đứng đầu ASEAN về quy mô các vụ IPO trong giai đoạn 2019-2021. Đồ họa: Nikkei Asia

Vốn vẫn chảy, thị trường phải luôn cải cách

Thị trường IPO khu vực Đông Nam Á dự kiến cũng sẽ có một khởi đầu sôi động cho năm 2022, với một số công ty đã và đang chuẩn bị đưa cổ phiếu lên sàn. Sự ra mắt thành công của Mitratel, một công ty con của hãng viễn thông quốc doanh Telekomunikasi Indonesia, được kỳ vọng sẽ thúc đẩy sự tự tin của chính phủ Indonesia trong việc tiến hành IPO cho ít nhất 13 doanh nghiệp nhà nước khác hoặc các hãng con của các doanh nghiệp nhà nước trong vài năm tới.

GoTo, tập đoàn công nghệ lớn nhất của xứ vạn đảo, đã có kế hoạch IPO trong nửa đầu năm nay. Nhưng GoTo đang chờ đợi cơ quan quản lý sớm thay đổi các thay đổi, nhằm giúp các hãng công nghệ có mức tăng trưởng cao nhưng chưa có lợi nhuận dễ dàng lên sàn. Sàn chứng khoán Indonesia cũng cho phép các công ty đại chúng sử dụng cấu trúc hai hạng cổ phiếu. Tức là, những nhà sáng lập công ty có quyền biểu quyết lớn hơn các nhà đầu tư mới.

Sau khi bị tụt sau Thái Lan năm thứ ba liên tiếp, Singapore đã đưa ra quy định mới cho phép các công ty mua lại có mục đích đặc biệt (SPAC) niêm yết trên Sàn giao dịch chứng khoán Singapore (SGX). Việc niêm yết qua hình thức công ty vỏ bọc SPAC đã giúp thị trường chứng khoán Mỹ có những đợt quả IPO ngọt ngào trong hai năm qua. Thị trường chứng khoán Singapore quyết sao chép thành công này trong năm 2022.

Để cạnh tranh với các đối thủ trong khu vực, Sở giao dịch chứng khoán Thái Lan (SET) vào đầu năm nay đã sửa đổi các yêu cầu niêm yết để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các công ty trong các ngành công nghiệp trọng điểm – chẳng hạn như xe hơi thế hệ mới, robot, hàng không và hậu cần; du lịch y tế và chăm sóc sức khỏe; công nghệ sinh học và công nghệ nano – sớm niêm yết.

SET cũng đang đàm phán với Ủy ban an ninh và giao dịch của Thái Lan để rà soát các quy tắc niêm yết thường nghiêm ngặt hơn đối với các tổ chức phát hành nước ngoài so với các hãng trong nước. Ví dụ, nhiều công ty nước ngoài được yêu cầu duy trì tỷ lệ thả nổi tự do không dưới 20%. Trong khi, ngưỡng này là 15% đối với các công ty Thái Lan. Hồi tháng 9, ủy ban này đã rút ngắn thời gian bắt buộc để các công ty nước ngoài thuê cố vấn tài chính giám sát hoạt động của họ từ ba năm xuống một năm, phù hợp với yêu cầu của các công ty Thái Lan.

Wilasinee Krishnamra, cố vấn các sự kiện đột phá từ Deloitte Thái Lan, nhận định: “Chúng ta sẽ thấy nhiều hãng công nghệ và kỹ thuật số hơn niêm yết tại Thái Lan. Đây là sự tách biệt khỏi mảng các công ty truyền thống trong thời bình thường cũ”.

Theo Nikkei Asia