Thăm Nga, ông Modi có giải quyết được 'thế khó xử' lâu năm?

Kho tiền Rupee sáng chói

Ngày nay, trong bối cảnh xung đột Ukraine đang diễn ra, cơ chế thanh toán bằng đồng rupee-đồng rúp một lần nữa lại là một trong những tâm điểm chính của các cuộc thảo luận cấp cao giữa hai nước, theo nhận định của Aaryaman Nijhawan, nhà nghiên cứu quan hệ quốc tế từ Đại học Delhi, Ấn Độ và Viện Quan hệ Quốc tế Nhà nước Moscow, Liên bang Nga.

Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi và Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ảnh: AFP

Các lệnh trừng phạt do phương Tây hậu thuẫn đối với ngành dầu mỏ của Nga đã thúc đẩy Moscow bắt đầu đưa ra các chính sách giảm giá cho những khách hàng tiềm năng, một trong số đó là Ấn Độ.

Kim ngạch nhập khẩu dầu thô của Nga của Ấn Độ đã tăng gấp 13 lần, từ dưới 2,5 tỷ USD trong năm 2021-22 lên hơn 31 tỷ USD trong năm 2022-23. Để so sánh, Moscow đã nhập khẩu khoảng 6-7 tỷ USD sản phẩm của Ấn Độ, dẫn đến sự mất cân bằng thương mại lớn.

Ngoài ra còn có những vấn đề phức tạp khác liên quan đến việc sử dụng đồng rupee mà Nga sở hữu tại các ngân hàng Ấn Độ. Thứ nhất, tiền tệ không được tự do chuyển đổi. Do Ấn Độ chỉ chiếm 2% lượng hàng hóa sản xuất trên toàn cầu nên không nhiều quốc gia nắm giữ đồng rupee.

Thứ hai, nền kinh tế Ấn Độ hiện đang áp dụng cơ chế hạn chế dòng vốn ra nước ngoài của các nhà đầu tư nước ngoài, điều này càng làm phức tạp thêm nỗ lực của Moscow trong việc rút vốn khỏi nước này.

Thứ ba, việc thiếu hàng xuất khẩu của Ấn Độ sang Nga có nghĩa là những nỗ lực của Moscow trong việc tái đầu tư hoặc sử dụng nguồn rupee để thanh toán cho hàng hóa Ấn Độ vẫn còn hạn chế.

Tuy nhiên, gần đây Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ (RBI) đã dỡ bỏ các hạn chế đối với tổng số 22 quốc gia, cho phép họ mở Tài khoản Vostro Rupee đặc biệt (SVRA), do đó mở rộng các khu thanh toán thương mại bằng đồng rupee.

Tiến tới phi USD hóa

Nền kinh tế toàn cầu đang ngày càng chuyển sang mô hình lưỡng cực hơn, biểu thị tính ưu việt của đồng USD cũng như Nhân dân tệ của Trung Quốc, cùng với các loại tiền tệ quan trọng khác như đồng euro, bảng Anh và đồng yên. Động thái hướng tới phi USD gần đây đã được nhấn mạnh khi Ả Rập Saudi từ chối gia hạn thỏa thuận Petro-USD giữa Mỹ và Ả Rập Saudi.

Theo chuyên gia Aaryaman Nijhawan chia sẻ với RT, nền kinh tế Nga đang tiến đến sử dụng đồng Nhân dân tệ như một loại tiền tệ thay thế. Thị phần của nó trong giao dịch trao đổi đứng ở mức kỷ lục 53,6% trong tháng 5 trong khi chiếm 39,2% thị phần trên thị trường OTC.

Moscow rất kỳ vọng giải quyết các khoản thanh toán thương mại giữa Nga và Ấn Độ bằng đồng Nhân dân tệ. Điều này khiến New Delhi không thoải mái. Cuộc xung đột ở biên giới với Trung Quốc dẫn đến một cuộc đụng độ vào năm 2020 đã khiến mối quan hệ giữa hai gã khổng lồ châu Á luôn nguội lạnh. Do đó, New Delhi cảnh giác với việc gia tăng sự phụ thuộc thương mại vào đồng Nhân dân tệ - mặc dù một số nhà máy lọc dầu của Ấn Độ đã sử dụng đồng tiền này để thanh toán các khoản thanh toán dầu thô do thiếu một loại tiền tệ thay thế khả thi.

Trong bối cảnh đó, chuyến thăm của Thủ tướng Ấn Độ có khả năng tập trung vào cải thiện những vấn đề còn tồn tại như trên. Sự kiện diễn ra vào tuần tới ngay sau khi Ấn Độ tham dự Hội nghị Thượng đỉnh Hòa bình Ukraine tại Thụy Sĩ, qua đó tượng trưng cho sự cân bằng chiến lược liên tục của New Delhi. Các điểm thảo luận giữa các nhà lãnh đạo chắc chắn có rất nhiều - từ các cách đạt được hòa bình ở Ukraine đến tương lai của BRICS+, nhưng ở cấp độ song phương, trọng tâm có thể sẽ là các vấn đề mất cân bằng thương mại và cơ chế giải quyết thanh toán.

Liên Hà