THẨM TRA SƠ BỘ BÁO CÁO ĐỀ XUẤT ĐIỀU CHỈNH CHỦ TRƯƠNG ĐẦU TƯ CTMTQG PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI VÙNG ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ VÀ MIỀN NÚI

Toàn cảnh Phiên họp

Tham dự Phiên họp có: các Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội, các Ủy viên Thường trực và Ủy viên chuyên trách của Hội đồng Dân tộc; đại diện Thường trực các Ủy ban của Quốc hội; lãnh đạo và chuyên viên Vụ Dân tộc, Văn phòng Quốc hội.

Về phía các bộ ngành có: Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Y Vinh Tơr, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương, đại diện lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài chính…

Phát biểu khai mạc Phiên họp, Chủ tich Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Y Thanh Hà Niê Kđăm cho rằng, đây là nội dung có yêu cầu cấp bách nên cần triển khai sớm, cần sự phối hợp chặt chẽ, trao đổi, chia sẻ để làm rõ và báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Do đó, Thường trực Hội đồng Dân tộc tổ chức Phiên họp mở rộng để thẩm tra sơ bộ “Báo cáo đề xuất điểu chỉnh chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030”.

Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tich Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Y Thanh Hà Niê Kđăm phát biểu khai mạc Phiên họp

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Y Thanh Hà Niê Kđăm cho biết, sau khi tiếp nhận Tờ trình của Chính phủ và hồ sơ kèm theo, Lãnh đạo Quốc hội đã có ý kiến chỉ đạo, giao Hội đồng Dân tộc chủ trì, phối hợp với các cơ quan có liên quan tham mưu về nội dung này. Hội đồng Dân tộc đã gửi hồ sơ đến các Ủy ban liên quan của Quốc hội để phối hợp thẩm tra (Ủy ban Kinh tế; Ủy ban Xã hội; Ủy ban Pháp Luật; Ủy ban Tư pháp; Ủy ban Khoa học công nghệ và Môi trường; Ủy ban Tài chính, Ngân sách. Đến ngày 26/1/2024, đã có 5/6 cơ quan có văn bản phối hợp thẩm tra gửi về HĐDT.

Trên cơ sở Tờ trình số 698/TTr-CP ngày 21/12/2023 của Chính phủ, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Y Thanh Hà Niê Kđăm đề nghị các đại biểu tập trung trao đổi, thảo luận, làm rõ một số vấn đề trong báo cáo đề xuất điều chỉnh chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia, cụ thể như sau:

Thứ nhất, về sự cần thiết ban hành Nghị quyết của Quốc hội và hồ sơ do Chính phủ trình (số lượng, danh mục) đã bảo đảm theo quy định của pháp luật chưa? Cần bổ sung, điều chỉnh nội dung cụ thể nào? Khi Quốc hội ban hành Nghị quyết theo đề xuất của Chính phủ có thể tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ, bảo đảm chất lượng thực hiện Chương trình trong thời gian còn lại của giai đoạn 2021-2025?

Thứ hai, về thời điểm trình và hình thức thể hiện của Nghị quyết, các đại biểu, nhất là đại diện các Ủy ban của Quốc hội cho ý kiến về thời điểm báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hôi cho ý kiến và trình Quốc hội xem xét, thông qua như thế nào để bảo đảm cơ sở pháp lý và sự chủ động, linh hoạt cao nhất. Đồng thời, thảo luận đề xuất trình Quốc hội ban hành Nghị quyết riêng hay thể hiện chung trong Nghị quyết của Kỳ họp Quốc hội?

Các đại biểu tham dự Phiên họp

Thứ ba, về nội dung điều chỉnh, theo Tờ trình, Chính phủ đề nghị Quốc hội xem xét, điều chỉnh hai nội dung chính gồm:

(1) Quy định về vốn tại điểm b khoản 3 Điều 1 của Nghị quyết 120/2020/QH14: "Nguồn vốn của Chương trình được bố trí trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025”. Tuy nhiên nguồn vốn Ngân sách Trung ương của Chương trình gồm cả vốn đầu tư và vốn sự nghiệp dẫn đến lúng túng trong quá trình lập kế hoạch và phân bổ vốn của các địa phương. Vì vậy, đề nghị, bổ sung sửa đổi là: "Nguồn vốn đầu tư được bố trí trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025; kinh phí sự nghiệp được bố trí trong dự toán ngân sách hàng năm theo quy định”.

(2) Tại Nghị quyết số 120/2020/QH14 phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình quy định đối tượng thực hiện của Chương trình theo Nghị quyết số 88/2019/QH14 gồm: “Xã, thôn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; Hộ gia đình, cá nhân người dân tộc thiểu số; Hộ gia đình, cá nhân người dân tộc Kinh thuộc diện hộ nghèo, cận nghèo sinh sống ở xã, thôn đặc biệt khó khăn; Doanh nghiệp, hợp tác xã, các tổ chức kinh tế, xã hội hoạt động ở địa bàn vùng đặc biệt khó khăn”, dẫn đến khi Kiểm toán làm việc có đề nghị giải trình làm rõ sự phù hợp (thống nhất) chủ trương đầu tư của Chương trình đối với một số đối tượng thụ hưởng tại các dự án 4, 5, 6, 7 đang được triển khai nằm ngoài địa bàn các xã, thôn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Một số cơ sở giáo dục, công trình văn hóa tiêu biểu, trường nội trú nằm trên địa bàn thị trấn, không phải xã và không thuộc vùng đồng bào DTTS&MN. Vì vậy, Chính phủ đề nghị Quốc hội điều chỉnh chủ trương đầu tư để: làm rõ một số đối tượng cụ thể thuộc diện đầu tư, hỗ trợ theo các dự án, tiểu dự án đã được phê duyệt tại Quyết định số 1719/QĐ-TTg nhưng chưa được rõ trong Nghị Quyết số 120.

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Y Thanh Hà Niê Kđăm đề nghị các đại biểu tập trung cho ý kiến về nội dung này, bởi Quốc hội ban hành Nghị quyết điều chỉnh chủ trương đầu tư mà không làm thay đổi về mục tiêu, quy mô, vốn, địa bàn, tiến độ thực hiện, cơ chế, giải pháp, thời gian thực hiện... đã được quy định tại Nghị quyết 120 mà chỉ để chuẩn hóa đối tượng thực hiện chương trình có cần thiết và phù hợp không? Trong khi, Quốc hội mới ban hành Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia, trong đó có phân cấp mạnh cho các địa phương trong việc chủ động điều chỉnh kế hoạch, dự toán, sẽ có tác động, tạo điều kiện rất lớn cho các địa phương trong việc tháo gỡ những khó khăn vướng mắc hiện nay.

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc đề nghị các đại biểu tập trung trao đổi, thảo luận, làm rõ một số vấn đề trong báo cáo đề xuất điều chỉnh chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia như về sự cần thiết ban hành Nghị quyết của Quốc hội và hồ sơ do Chính phủ trình...

Thứ tư, theo như Chính phủ trình, vướng mắc lớn nhất hiện nay liên quan đến đối tượng thực hiện các Chương trình MTQG từ việc phân định vùng dân tộc thiểu số và miền núi theo tiêu chí tại Quyết định số 33/2020/QĐ-TTg ngày 12/11/2020, lấy đối tượng người dân tộc thiểu số (nơi có tỷ lệ trên 15%), bỏ qua đối tượng miền núi, có tính các đối tượng thị trấn có đông đồng bào dân tộc (không có đối tượng phường), dẫn đến Quyết định 861/QĐ-TTg ngày 04/6/2021 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt danh danh sách các xã khu vực III, khu vực II, Khu vực I thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn 2021-2025 đã làm giảm 1.832 xã so với giai đoạn trước. Do vậy, để xử lý vấn đề này, cần phải điều chỉnh các Quyết định liên quan đến phân định vùng dân tộc thiểu số để đảm bao khoa học, phù hợp sẽ giải quyết được nhiều vấn đề bất cập về đối tượng như hiện nay.

Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Y Vinh Tơr trình bày tóm tắt Tờ trình của Chính phủ đề xuất điều chỉnh chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030

Tiếp theo chương trình, các đại biểu nghe Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Y Vinh Tơr trình bày tóm tắt Tờ trình của Chính phủ đề xuất điều chỉnh chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030; nghe Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của quốc hội Nguyễn Lâm Thành trình bày tóm tắt Báo cáo thẩm tra sơ bộ của Hội đồng Dân tộc về đề xuất điều chỉnh chủ trương đầu tư CTMTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS&MN giai đoạn 2021-2030. Sau đó, các đại biểu thảo luận xoay quanh nội dung này.

Cổng TTĐT Quốc hội sẽ tiếp tục thông tin chi tiết nội dung Phiên họp này./.

Bích Ngọc - Phạm Thắng