'Thần dược' giảm cân và chiêu trò của các KOL, KOC

Sản phẩm giảm cân được Ngân 98 rao bán. Ảnh: ngan98/tiktok.

Mạng xã hội phát triển bùng nổ, KOL (Key Opinion Leader - người dẫn dắt quan điểm) và KOC (Key Opinion Consumer - người tiêu dùng có sức ảnh hưởng) nhanh chóng trở thành “vũ khí” tiếp thị chiến lược sản phẩm của nhiều doanh nghiệp. Danh tiếng, sức ảnh hưởng cùng niềm tin có được từ hàng triệu người theo dõi đã giúp họ dễ dàng tác động đến quyết định mua sắm của người tiêu dùng mà bỏ qua yếu tố quan trọng là chất lượng sản phẩm.

Trên thị trường giảm cân online, KOL và KOC quảng cáo sản phẩm thần tốc với cam kết “giảm ngay, giảm chắc”, đánh vào tâm lý người dùng bằng chiêu trò tinh vi và hình ảnh cá nhân hào nhoáng, được dàn dựng kỹ lưỡng.

Chiêu trò bán viên uống giảm cân

Trong thế giới livestream bán hàng của các KOL, KOC, những sản phẩm giảm cân luôn là mặt hàng hút khách và được quảng cáo mạnh mẽ. Nổi bật là DJ Ngân 98, cô liên tục quảng bá các viên uống giảm cân X3, X7 và X1000 với quả quyết "uống là sẽ giảm chắc chắn, không phải uống cho vui".

Với giọng điệu tự tin, hình ảnh cá nhân được chăm chút kỹ lưỡng, Ngân 98 thường xuyên đăng nội dung mukbang (phát sóng cảnh ăn uống) cùng những câu nói châm biếm như "Ham ăn cho dáng đẹp, nhiều khi nhịn cũng đâu có đẹp, nhiều khi nhịn ăn vẫn mập đấy thôi", nhằm quảng cáo cho "thần dược" giảm cân nói trên.

Mỗi hộp viên uống được rao bán với mức giá từ 870.000 đồng đến 1,1 triệu đồng, đi kèm cam kết giảm từ 4 đến 15 kg tùy theo cơ địa người dùng. Để tạo thêm niềm tin và kích thích khách “chốt đơn”, cô còn liên tục tạo ra không khí “cháy hàng” và ưu đãi hấp dẫn như “mua X7 tặng collagen”.

Một KOL khác là Ngân Collagen cũng không bỏ lỡ thị trường giảm cân màu mỡ này. Trên các nền tảng thương mại điện tử, tài khoản TikTok Trần Thị Bích Ngân liên tục đăng tải những video quảng cáo loạt sản phẩm giảm cân. Nổi bật trong số đó là "Kẹo táo thải mỡ bụng" và "N-collagen Chanh plus".

Chúng được giới thiệu với hàng loạt công dụng "thần kỳ" như thanh lọc cơ thể, thải độc tố, loại bỏ mỡ xấu và mỡ nội tạng, giảm mỡ toàn thân, đồng thời giúp cân bằng đường huyết. Theo lời quảng cáo của Ngân Collagen, chỉ cần ăn uống bình thường nhưng dùng detox hàng ngày sẽ giúp cơ thể không hấp thụ, đi vệ sinh vào mỗi sáng để đào thải mỡ thừa.

Hướng dẫn cách sử dụng cụ thể, tự nhận mình là người dùng, Ngân Collagen cũng không quên đưa ra những cam kết gồm nguyên liệu thiên nhiên, không gây tác dụng phụ... bằng lời nói. Cô cũng đồng thời dặn dò người dùng kết hợp nhiều dòng sản phẩm sẽ đạt hiệu quả cao hơn, để bán được nhiều hàng.

Ngoài việc thổi phồng hàng loạt công dụng của sản phẩm, cô cũng áp dụng công thức "đang trong tình trạng cháy hàng" để kích thích tâm lý mua hàng của người dùng.

Sản phẩm giảm cân của Ngân Collagen trao bán. Ảnh: FBNV.

"Xé túi mù" công dụng giảm cân thần thánh

Chỉ cần gõ cụm từ "thuốc giảm cân" hoặc "thực phẩm chức năng giảm cân" hàng nghìn kết quả sẽ được trả ra trên mọi nền tảng xã hội. Người dùng không quá khó để mua những sản phẩm này, với mức giá từ vài trăm nghìn đến vài triệu đồng.

Trên một hội nhóm, một sản phẩm men vi sinh giảm cân được rao bán cùng quảng cáo hỗ trợ giảm cân hiệu quả, không gây mệt mỏi, không cần tập luyện hay ăn kiêng khắt khe. Theo người bán, liệu trình giảm cân gồm 4 hộp, mỗi hộp 30 gói men vi sinh, giá 1.360.000 đồng.

Trên các hội nhóm giảm cân thu hút hàng chục nghìn người tham gia, có rất nhiều bài đăng bán thực phẩm chức năng, thuốc giảm cân. Ảnh: F.B.

Người bán tự tin cho biết bản thân từng giảm thành công gần 6 kg sau liệu trình này, cũng là lý do bắt đầu kinh doanh sản phẩm.

Sản phẩm được giới thiệu là men vi sinh giúp “đào thải mỡ nội tạng”, đồng thời “làm đẹp da” và “tốt cho đường ruột” nhờ bổ sung vitamin. Tuy nhiên, sản phẩm không có bất kỳ chứng nhận khoa học hay thành phần cụ thể nào được công bố.

Khi phóng viên hỏi về cơ chế tác động, người bán chỉ đưa ra những khái niệm mơ hồ như “mỡ lỏng”, “mỡ cứng”, “mỡ lâu năm”, “thải qua đường ruột” mà không có căn cứ chuyên môn hay nghiên cứu khoa học nào chứng minh.

Từng là nạn nhân của thuốc giảm cân mua trên mạng, Mai Ngọc (27 tuổi, TP.HCM) chia sẻ câu chuyện của mình như một lời cảnh tỉnh.

Công việc bận rộn khiến cô bỏ bê tập luyện và ăn uống thiếu khoa học, cân nặng tăng nhanh. Một lần lướt Instagram, cô bị thu hút bởi quảng cáo cà phê giảm cân “thần thánh”, cam kết không cần ăn kiêng hay tập luyện. Ngọc đã chi gần 500 nghìn đồng mua sản phẩm về sử dụng.

Theo hướng dẫn, Ngọc uống mỗi ngày nửa gói cà phê pha với 50 ml nước nóng sau bữa sáng 30 phút. Sau 3 ngày, cô giảm hơn 1 kg đúng như quảng cáo.

Tuy nhiên, Ngọc kể: "Dùng hơn một tuần, các triệu chứng mệt mỏi, đổ mồ hôi liên tục, chân tay bủn rủn khiến tôi kiệt sức và lo sợ. Tôi lập tức dừng sử dụng".

Loại thuốc giảm cân Mai Ngọc sử dụng. Ảnh: NVCC.

Trường hợp khác là anh Mạnh Thanh, 24 tuổi, nặng 110 kg cũng từng tin dùng các loại trà thải độc giảm cân mua qua mạng. Mỗi lần uống, anh giảm vài ký nhưng lại bị mệt mỏi. Đáng sợ hơn, khi ngừng uống, cân nặng của anh tăng trở lại nhiều hơn. Gần đây, anh áp dụng ăn kiêng nghiêm ngặt, thậm chí có ngày nhịn ăn hoàn toàn và uống thêm trà giảm cân dẫn đến viêm loét dạ dày, phải nhập viện.

Chị Thu Hà, 32 tuổi, cũng từng mua kẹo chocolate giảm cân được quảng cáo “đánh bay mỡ nhanh” không cần ăn kiêng hay tập thể dục. Mỗi ngày uống 2 viên trong 10 ngày đầu, sau đó giảm còn 1 viên. Sau một tuần, chị không chỉ mất cảm giác đói mà còn cảm thấy mệt mỏi, khó thở, tim đập nhanh và đặc biệt tăng cân thay vì giảm.

Sự cả tin có thể đánh đổi bằng tính mạng

Trao đổi với Tri Thức - Znews, PGS.TS Nguyễn Anh Tuấn, Chủ nhiệm khoa Phẫu thuật ống tiêu hóa, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, nhận định phần lớn các thuốc giảm cân bán tràn lan trên mạng chứa các hoạt chất tân dược bị che giấu, không công khai, gây nguy hiểm sức khỏe nghiêm trọng. Ví dụ, Sibutramine từng được sử dụng trong thực phẩm bổ sung nhưng đã bị FDA cấm từ năm 1997 vì gây tăng biến chứng tim mạch. Hydroxycut, hỗn hợp caffeine và thảo dược từng bị FDA thu hồi vì gây tổn thương gan.

Ngoài ra, các thành phần phổ biến như caffeine, chiết xuất trà xanh có thể giúp tỉnh táo và thúc đẩy trao đổi chất nhưng nếu lạm dụng dễ gây tăng nhịp tim, lo âu và rối loạn giấc ngủ. Garcinia cambogia, raspberry ketones được quảng cáo “ức chế hấp thu mỡ” hay “giảm cảm giác thèm ăn” vẫn thiếu bằng chứng khoa học thuyết phục, theo khảo sát của Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH) năm 2021.

"Orlistat, thuốc ức chế hấp thu mỡ được cấp phép, nếu sử dụng sai cách có thể gây rối loạn tiêu hóa nghiêm trọng, rối loạn hấp thu vitamin tan trong dầu, viêm tụy, suy thận và bệnh túi mật", PGS Tuấn nói.

Đồng quan điểm, PGS.TS Nguyễn Trọng Hưng, Trưởng khoa Dinh dưỡng người lớn, Viện Dinh dưỡng Quốc gia, nhấn mạnh nguyên tắc giảm cân khoa học là giảm năng lượng nạp vào, tăng vận động để đốt cháy mỡ thừa, kết hợp chế độ ăn lành mạnh và kiên trì theo lộ trình rõ ràng. Mức giảm an toàn là 0,5-1 kg mỗi tuần, trung bình giảm 8-10% trọng lượng cơ thể sau 6 tháng.

"Điều đáng buồn là tiếng nói của bác sĩ chuyên môn dường như không còn đủ sức thuyết phục. Một lời khuyên của người không hề có chuyên môn đôi khi lại được tung hô như chân lý. Nhiều KOL, KOC thoải mái livestream, rao giảng về các loại 'thần dược', bất chấp sự thật và phớt lờ hoàn toàn pháp luật", PGS Hưng cho hay.

PGS Hưng nhấn mạnh, trong bối cảnh thật giả lẫn lộn, người tiêu dùng thông minh cần tỉnh táo, không để niềm tin bị lợi dụng. Người thừa cân, béo phì cần được bác sĩ chuyên khoa tư vấn trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc hoặc thực phẩm chức năng giảm cân để tránh những hậu quả khôn lường.

Nguyễn Thuận - Phương Anh