Thân nhân cựu tù kể chuyển vượt ngục Hỏa Lò

Cách đây vừa tròn 80 năm, ngày 9/3/1945, Nhật đảo chính Pháp, chiếm quyền quản lý Nhà tù Hỏa Lò. Lợi dụng quân Nhật có nhiều sơ hở, hơn 100 tù chính trị của ta đã mưu trí tìm cách vượt ngục bằng nhiều hình thức.

Cựu chiến binh Trần Độ - con trai cựu tù chính trị Hỏa Lò Trần Độ và Nguyễn Thị Vũ Hằng - vô cùng xúc động bởi bản thân ông có đến ba người thân (bố, mẹ và bác ruột) cùng hoạt động Cách mạng và bị tù đày, tra tấn dã man ngay tại Hỏa Lò. Đến dự và giao lưu tại tọa đàm, ông tận mắt nhìn thấy chiếc cống ngầm, hàng rào thép gai mà chính mẹ của ông đã cùng các nữ tù mưu trí, vượt ngục, quyết tâm về với Cách mạng, chuẩn bị cho Tổng khởi nghĩa.

Tiểu phẩm tái hiện cuộc vượt ngục thần kỳ bằng hình thức chui cống ngầm của các chiến sĩ cách mạng đêm 12/3/1945 đã phần nào tái hiện “địa ngục trần gian Hỏa Lò”, những trại giam, xà lim tối tăm bị bức tử bởi những bức tường beton. Trong đó, có những chiến sĩ ngày đêm chịu sự giam cầm, đày ải cả về thể xác lẫn tinh thần.

Cựu chiến binh Trần Kiến Quốc - con trai cựu tù chính trị Hỏa Lò Trần Tử Bình - cho biết: "Thực sự xúc động khi hôm nay có mặt tại đây, đối với gia đình chúng tôi, Hỏa Lò là một địa chỉ đặc biệt vì đã gắn bó với cuộc đời hoạt động cách mạng của cha chúng tôi. Cha chúng tôi chỉ có 65 năm cuộc đời nhưng gần 10 năm cuộc đời gắn liền với nhà tù của thực dân đế quốc. Cụ đã tham gia tổ chức thành công cuộc vượt ngục cho hơn 100 tù nhân chính trị".

Thân nhân các cựu tù tiếp tục chia sẻ những câu chuyện xúc động. “Thăng thiên” nghĩa là trèo tường; “Độn thổ” nghĩa là chui cống ngầm; “Đi qua cửa ngục” là trà trộn vào đoàn người thăm nuôi. Đó là những từ lóng dùng để chỉ những cuộc vượt ngục lịch sử của hơn 100 tù nhân chính trị. Những trận đòn roi tra tấn, điều kiện ăn ở hà khắc trong Hỏa Lò càng rèn luyện bản lĩnh Cách mạng cho các chiến sĩ.

Khí tiết anh hùng, lòng tin vào thắng lợi của Cách Mạng đã thôi thúc mỗi chiến sĩ càng thêm quyết tâm vượt ngục, nhanh chóng bổ sung cán bộ lãnh đạo cốt cán, góp phần làm nên thắng lợi của cuộc Tổng khởi nghĩa tháng Tám ở Hà Nội và các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ.

80 năm kể từ khi cuộc đại vượt ngục lớn nhất trong lịch sử diễn ra tại Hỏa Lò, câu chuyện về ý chí chiến đấu, tinh thần cách mạng của các chiến sĩ kiên trung vẫn là những bài học lớn cho mọi thế hệ, là khát vọng tự do, độc lập dân tộc, mang giá trị vượt thời gian.

Lê Chi