Thận trọng khi 'ăn kiêng giải độc' để giảm cân!

Cụ thể, nhịn ăn hoàn toàn trong 10 ngày, sáng sớm uống nước biển súc ruột, trong ngày chỉ uống 300ml nước mía pha với tí muối và ớt bột, ngoài ra không nạp thêm năng lượng nào khác.

Chúng tôi ghi nhận ý kiến của một số chuyên gia phân tích những góc độ khoa học của phương pháp giảm cân này.

Những phương pháp ăn kiêng giải độc đến nay chưa có nghiên cứu khoa học chứng minh có lợi cho sức khỏe như thế nào, mà chỉ nghe qua kinh nghiệm. Tranh: LAP

TS-BS. Trần Thị Minh Hạnh (Tổng thư ký Hội Dinh dưỡng Thực phẩm TP.HCM)

Coi chừng giảm cân kéo theo giảm cả sức khỏe

Đầu tiên, cần xác định mục đích muốn ăn kiêng là gì: để giảm cân hay để giải độc? Nếu mục đích giảm cân thì cần xác định xem có thật sự thừa cân hoặc béo phì thì mới cần thiết giảm cân.

Có thể dùng chỉ số khối cơ thể (cân nặng (kg) chia cho bình phương chiều cao (m)) để xác định: nếu chỉ số này trên 23 là có khuynh hướng thừa cân, trên 25 là đã thừa cân và trên 30 là béo phì. Khi đó, việc giảm cân mới cần thiết và phải bằng phương pháp ăn kiêng khoa học kết hợp với tập luyện thể lực và thường xuyên vận động. Khi đó, cân nặng giảm đi sẽ là giảm khối mỡ chứ không phải khối cơ.

Nếu giảm cân bằng cách nhịn ăn như trên thì sẽ giảm cả khối cơ và khối mỡ. Sau thời gian nhịn ăn rất dễ tăng cân và tăng mỡ chứ không tăng khối cơ. Hơn nữa, khi nhịn ăn như vậy sẽ làm cơ thể thiếu cả các chất dinh dưỡng cần thiết như vitamin (đặc biệt vitamin tan trong nước như vitamin C, vitamin nhóm B là các vitamin không dự trữ nhiều trong cơ thể), chất khoáng (canxi, phospho, magne), các vi chất (chất sắt, kẽm…). Như vậy, việc giảm cân sẽ kéo theo giảm cả sức khỏe.

Nếu mục đích để giải độc thì có rất nhiều cách xuất phát từ ý tưởng sử dụng những thực phẩm tự nhiên và tinh khiết để không làm nặng gánh cho các cơ quan của cơ thể, đặc biệt là gan và thận. Thông thường, người ta có thể kiêng thịt, cá và chọn ăn thực phẩm hữu cơ (không có thuốc trừ sâu và phân bón hóa học), thực phẩm không qua chế biến công nghiệp (chọn các loại ngũ cốc, hạt…), kết hợp ăn rau và trái cây, uống nhiều nước mỗi ngày (khoảng 2 lít nước). Việc ăn kiêng này thường được thực hiện ở nơi yên tĩnh, không gian thoáng, gần với thiên nhiên để thư giãn, kết hợp hít thở.

Đối với cách ăn kiêng khá nghiêm ngặt (nhịn ăn hoàn toàn) cần phải được theo dõi sát sao của thầy thuốc để tránh những hậu quả nguy hiểm. Tuy nhiên, những phương pháp ăn kiêng giải độc đến nay chưa có nghiên cứu khoa học chứng minh có lợi cho sức khỏe như thế nào, mà chỉ nghe qua kinh nghiệm. Do đó, ăn kiêng giải độc hiện vẫn còn đang tranh cãi.

Trở lại cách ăn kiêng nói trên, theo tôi là phản khoa học. Nước biển dùng đó cần phân tích rõ là loại nào. Đối với nước muối đẳng trương (NaCl 0,9%) thường chỉ dùng để rửa bên ngoài (làm sạch vết thương, nhỏ mắt, rửa mũi…) hoặc truyền tĩnh mạch (loại tinh khiết hơn) để bù dịch chứ không dùng để uống. Nếu đây là nước biển khơi thì lại càng không thể uống vì sẽ làm mất nước của cơ thể do nước biển mặn rất ưu trương.

Nước mía chỉ cung cấp chất đường nhưng sẽ hấp thu rất nhanh vào máu làm mức đường trong máu tăng nhanh rồi sau đó giảm cũng nhanh nên sẽ không giữ được đường huyết ổn định. Việc pha tí muối và ớt bột vào nước mía chẳng những không cung cấp thêm được gì cho cơ thể mà còn làm kích thích dạ dày, là việc nên tránh khi không ăn gì.

Tốt nhất, nếu muốn giảm cân, cần đến gặp bác sĩ chuyên về dinh dưỡng để được xác định tình trạng dinh dưỡng và sức khỏe hiện tại (có béo phì, thiếu máu…) để có hướng ăn uống và tập luyện phù hợp để tăng cường sức khỏe chứ không phải “bào mòn” sức khỏe kiểu như trên.

ThS-BS. Hoàng Khánh Toàn (Nguyên Chủ nhiệm Khoa y học cổ truyền, Bệnh viện trung ương quân đội 108):

Y học đương đại chưa công nhận nhịn ăn

Chúng tôi đã từng nghiên cứu và thu thập nhiều tài liệu về vấn đề ăn kiêng và nhịn ăn nhưng chưa nghe phương pháp nhịn ăn như thế. Trên thực tế, phương pháp này chỉ được gọi là tiết thực hoặc kiêng ăn.

Bởi lẽ, nhịn ăn (Jeune) hay tuyệt thực là không ăn một thức gì dưới hình thức đặc hay lỏng mà chỉ uống nước trong thiên nhiên hay nước đun sôi để nguội. Ở đây, người giảm cân có uống nước biển và nước mía có pha muối và một chút ớt bột, có nghĩa là trong mười ngày tiết thực cơ thể vẫn được cung cấp một lượng nhất định chất dinh dưỡng, vitamin và các nguyên tố vi lượng...

Cho đến nay, mặc dù nhịn ăn là một trong những phương pháp đã có một lịch sử lâu đời trong y học cổ truyền phương Đông và đã được không ít người áp dụng đem lại hiệu quả ngoài sức tưởng tượng nhưng vẫn chưa được nền y học đương đại công nhận, bởi lẽ: về lý thuyết nó đã đi ngược lại những gì mà sinh lý học và dinh dưỡng học hiện đại quan niệm; về thực hành nó chưa được nghiên cứu khảo sát một các khoa học bằng các công trình nghiên cứu công phu và đủ sức thuyết phục.

Nếu muốn áp dụng thử, ngoài việc theo dõi các chứng trạng chủ quan, định kỳ sau mỗi đợt tiết thực, nên đến các cơ sở y tế kiểm tra sức khỏe tổng thể, xét nghiệm cận lâm sàng, để xem thực trạng cơ thể như thế nào. Nếu tốt thì tiếp tục, nếu xấu thì cần dừng lại và tham vấn ý kiến các chuyên gia y tế và dinh dưỡng.