Tháng 5 âm lịch - 'Tiệc quan' tưởng nhớ công lao của Quan Lớn Tuần Tranh
Tháng 'Tiệc quan' với nhiều hoạt động ý nghĩa nhằm gìn giữ, phát huy các giá trị di sản văn hóa vật thể và phi vật thể của di tích lịch sử - văn hóa đền Tranh.
Lãnh đạo UBND huyện Ninh Giang, thị trấn Ninh Giang, Ban Quản lý di tích đền Tranh cùng thủ nhang dâng hương Quan Lớn Tuần Tranh vào tháng "Tiệc quan" - tháng 5 âm lịch năm 2025
Đầu tháng 3/2025, Lễ hội đền Tranh xuân Ất Tỵ năm 2025 được tổ chức với quy mô lớn nhất từ trước đến nay đã để lại nhiều ấn tượng đặc biệt đối với nhân dân, du khách thập phương tham dự.
Đây là kỳ hội đầu tiên và trọng tâm nhất trong năm. Thành công của lễ hội cho thấy công tác tổ chức của thị trấn Ninh Giang nói riêng, huyện Ninh Giang nói chung ngày càng bài bản, có sự phối hợp nhịp nhàng, từ đó góp phần bảo tồn, phát huy tốt giá trị di sản văn hóa địa phương.
Không chỉ vào ngày lễ hội, với những ngày thường, đền Tranh đã trở thành nơi sinh hoạt tín ngưỡng lớn của nhân dân địa phương trong tỉnh Hải Dương và khách thập phương từ khắp mọi miền đất nước.
Theo lý lịch đền Tranh, trong năm, đền Tranh có hai kỳ lễ hội: Kỳ thứ nhất được tổ chức từ mùng 9 - 12/2 âm lịch. Kỳ thứ hai tổ chức từ ngày 20 - 25/8 âm lịch.
Ngoài hai kỳ lễ hội là tháng "Tiệc quan" được mở vào tháng 5 âm lịch theo tương truyền là tháng quan lớn khao tiệc quân, trong đó ngày 25/5 âm lịch được tương truyền là ngày mất của quan lớn.
Ngày "Tiệc quan" được tổ chức theo nghi lễ truyền thống. Buổi sáng, nhân dân tổ chức lễ dâng hương kỷ niệm ngày Quan Lớn Tuần Tranh khao tiệc tại sân đền. Đại diện các cơ quan, đoàn thể các cấp lần lượt dâng hương. Buổi chiều tổ chức làm yến tiệc dâng Quan Lớn Tuần Tranh. Ban quản lý di tích sắm lễ gồm: Lợn quay, gà luộc, mâm xôi, trầu, rượu, hoa quả, bánh kẹo... Các cơ cánh từ các địa phương như Hải Phòng, Hà Nội, Quảng Ninh, Thái Bình, Nam Định… cũng đều có mâm cỗ thể hiện tấm lòng thành kính với vị thần cai quản sông nước.
Quần thể di tích lịch sử - văn hóa đền Tranh
Ngày "Tiệc quan" chỉ tổ chức trong 1 ngày, tuy nhiên, trong tiềm thức của cộng đồng nhân dân cũng như khách thập phương, tháng 5 trở thành tháng giỗ của Quan Lớn Tuần Tranh.
Vì vậy, từ mùng 1 đến hết tháng đều có có hoạt động dâng hương, nhất là hoạt động hát văn và hầu Thánh được tổ chức linh đình. Các cơ cánh, các thanh đồng đạo quan ở các đền, điện trong huyện Ninh Giang và các nơi trên mọi miền Tổ quốc đều về đền Tranh trải lòng mình và tạ Quan Lớn Tuần Tranh.
Lượng du khách đến với đền Tranh trong tháng 5 lên đến hàng vạn người. Điều đó đã chứng minh vai trò, vị trí quan trọng của Quan Lớn Tuần Tranh và lễ hội truyền thống đền Tranh trong đời sống văn hóa tinh thần của cộng đồng nhân dân.
Phát huy sự thành công trong công tác tổ chức các lễ hội của đền Tranh trong nhiều năm qua, Ban Quản lý di tích đền Tranh đã chủ động xây dựng kế hoạch tổ chức tháng "Tiệc quan" vào tháng 5 âm lịch.
Năm nay, tháng "Tiệc quan" được tổ chức từ ngày 27/5 – 24/6/2025 (tức 1/5 - 29/5 âm lịch) với nhiều hoạt động nhằm gìn giữ, phát huy các giá trị di sản văn hóa vật thể và phi vật thể của di tích lịch sử - văn hóa đền Tranh.
Ngoài các hoạt động mang tính lễ nghi, tín ngưỡng hầu thánh do các thanh đồng đạo quan thực hiện thường có, tháng "Tiệc quan" năm nay, Ban Quản lý di tích đền Tranh còn phối hợp với Trung tâm Thực hành văn hóa tín ngưỡng dân gian Việt Nam tổ chức chương trình giao lưu văn hóa “Chầu văn và thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” vào ngày 7 - 8/6/2025; tổ chức giao lưu pháo đất vào ngày 15/6/2025.
Thanh đồng thực hành giá hầu trong chương trình giao lưu văn hóa “Chầu văn và thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” tại đền Tranh
Để tổ chức tốt tháng "Tiệc quan" năm 2025, cấp ủy, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể địa phương đã chủ động phân công nhiệm vụ cụ thể, phân công công việc để đón tiếp các du khách về hành lễ. Ban tổ chức lên phương án bảo đảm an ninh trật tự, phòng chống cháy nổ, vệ sinh môi trường, tăng cường tuyên truyền, quảng bá sâu rộng đến người dân, du khách thập phương.
Tháng "Tiệc quan" năm 2025 không chỉ tưởng nhớ công lao của Quan Lớn Tuần Tranh mà còn là dịp để du khách giao lưu, tham gia vào các hoạt động văn hóa truyền thống, góp phần thẩm thấu, quảng bá những giá trị văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc của mảnh đất Ninh Giang.
Ngày 25/3/2009, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng đền Tranh là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia. Một năm đền Tranh có 2 kỳ lễ hội mùa xuân và lễ dâng hương mùa thu. Nghệ thuật hát chầu văn và thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ đã trở thành một trong những nét văn hóa nổi bật tại lễ hội đền Tranh.
Lễ hội truyền thống đền Tranh được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2022. Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia đền Tranh đã được công nhận sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao. Nơi đây cũng đã chính thức trở thành điểm du lịch cấp tỉnh.
