Thanh Hóa lập 'ngân hàng tên đường, phố': Bước đi mới để chuẩn hóa bản đồ đô thị

Khi quá trình sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã trên địa bàn Thanh Hóa hoàn tất trong năm 2025, một thách thức mới lại đặt ra: hàng loạt địa danh, địa chỉ hành chính thay đổi theo ranh giới mới.

Việc đặt tên đường, phố và các công trình công cộng cũng vì thế cần một hệ thống thống nhất, cập nhật để tránh nhầm lẫn, trùng lặp và bảo đảm tính pháp lý.

Từ yêu cầu thực tiễn đó, Sở VHTTDL Thanh Hóa đã xây dựng dự thảo “Ngân hàng tên đường, phố và công trình công cộng” bộ cơ sở dữ liệu gồm 2.047 tên được sắp xếp đầy đủ, có chú giải, được thu thập và rà soát nhiều vòng. Bộ dữ liệu này vừa hoàn thiện, sẵn sàng trình HĐND tỉnh xem xét để ban hành tại kỳ họp cuối năm 2025.

Thành nhà Hồ – Di sản văn hóa thế giới, nằm trong danh mục địa danh được chuẩn hóa trong ‘Ngân hàng tên đường, phố và công trình công cộng’ của tỉnh Thanh Hóa

Theo hồ sơ trình UBND tỉnh, quá trình xây dựng ngân hàng tên được triển khai trên quy mô rộng: xin ý kiến các tỉnh, thành trong cả nước về địa danh liên quan; lấy ý kiến các xã, phường trong tỉnh; điều chỉnh theo địa giới hành chính mới; đăng tải công khai để lấy ý kiến nhân dân; và cuối cùng được Sở Tư pháp thẩm định về pháp lý.

Các nhóm tên được phân loại rất rõ ràng: 903 tên địa danh nổi tiếng gắn với lịch sử – văn hóa của đất nước và Thanh Hóa. 20 danh từ có ý nghĩa chính trị – xã hội. 75 tên di tích, danh lam thắng cảnh tiêu biểu của tỉnh. 57 tên phong trào cách mạng, chiến thắng lịch sử. 992 tên danh nhân, trong đó có danh nhân đất nước, danh nhân được suy tôn tại Thanh Hóa, anh hùng LLVTND, anh hùng lao động và Bà mẹ Việt Nam anh hùng.

Bộ dữ liệu dài tới hàng nghìn tên nhưng được xử lý rất “tinh”, bởi nhiều tên đã trùng, thay đổi hoặc không còn phù hợp. Sau khi rà soát, có 3 tên bị loại do trùng lặp; toàn bộ danh mục còn lại được chuẩn hóa thành 2.047 tên, con số sẽ làm nền tảng để các địa phương đặt tên đường, phố trong nhiều năm tới.

Một lãnh đạo Sở VHTTDL Thanh Hóa cho biết: “Ngân hàng tên này không chỉ là cơ sở pháp lý mà còn là bộ nhớ văn hóa của tỉnh. Mỗi tên đường, mỗi công trình công cộng phải mang một giá trị, kể lại một phần lịch sử của quê hương”.

Từ góc độ quản lý, “Ngân hàng tên đường, phố” không đơn thuần là danh sách tên. Đó là chiếc khung tiêu chuẩn giúp các địa phương khi xây dựng đề án đặt tên không phải dò tìm lại từ đầu, tránh sai sót về tiểu sử danh nhân hoặc nhầm lẫn về địa danh.

Khi bộ máy chính quyền tỉnh chuyển sang mô hình 2 cấp từ 1.7.2025, việc chuẩn hóa dữ liệu tên đường, tên công trình càng trở nên cần thiết. Các xã, phường mới sắp xếp lại cần căn cứ rõ ràng để lập đề án đặt tên và trình cấp thẩm quyền phê duyệt.

Ngân hàng tên mới cũng tạo điều kiện cho công tác chỉnh trang đô thị: biển tên đường đồng bộ, bản đồ giao thông chính xác, dữ liệu hành chính thống nhất cho cơ quan thuế, bưu chính, cứu hộ, cứu nạn, y tế, giáo dục…

Đặc biệt, với một tỉnh giàu truyền thống lịch sử như Thanh Hóa, việc tên đường phản ánh đúng danh nhân, đúng quê quán, đúng vị trí lịch sử không chỉ là thủ tục hành chính mà còn là cách tri ân, tôn vinh những giá trị văn hóa lâu đời.

Tờ trình của UBND tỉnh gửi HĐND nêu rõ: Việc ban hành nghị quyết mới là cần thiết và đúng thẩm quyền theo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Nghị quyết sẽ thay thế toàn bộ Nghị quyết 90/2017/NQ-HĐND và Nghị quyết 33/2024/NQ-HĐND trước đây.

Dự kiến sau khi được HĐND tỉnh thông qua, ngân hàng tên sẽ được phổ biến đến tất cả các xã, phường; đồng thời công khai rộng rãi để người dân tra cứu. Từ đó, các địa phương có thể lập đề án đặt tên cho các tuyến đường mới mở, khu dân cư mới hoặc những công trình công cộng đang xây dựng.

Lãnh đạo Sở VHTTDL Thanh Hóa nhấn mạnh, việc xây dựng “Ngân hàng tên đường, phố và công trình công cộng” không chỉ là một nhiệm vụ kỹ thuật. Đó là bước quan trọng để Thanh Hóa chuẩn hóa dữ liệu đô thị, gìn giữ giá trị lịch sử – văn hóa và vận hành bộ máy hành chính hiện đại, minh bạch hơn trong giai đoạn mới.

NGUYỄN LINH