Người phụ nữ trao truyền nghề dệt Dèng, nâng cao thu nhập cho đồng bào Tà Ôi

Nghệ nhân Mai Thị Hợp giới thiệu về sản phẩm Dèng của đồng bào Tà Ôi ở A Lưới, TP. Huế

Mới trở về từ Hoa Kỳ sau đợt tham gia trình diễn và quảng bá Dèng A Lưới trong chương trình của nhà thiết kế Minh Hạnh, nghệ nhân Mai Thị Hợp lại tất bật đi Hà Nội tham gia các hoạt động quảng bá dệt Dèng tại Festival Thăng Long - Hà Nội 2025 vào tháng 11 vừa qua.

Người phụ nữ 63 tuổi, dáng vẻ nhanh nhẹn, nụ cười niềm nở, đôi tay thoăn thoắt và khéo léo trên khung dệt. Đặc biệt, khi trò chuyện và giới thiệu về dệt Dèng, nỗi niềm và tâm huyết với nghề của bà Mai Thị Hợp càng thể hiện rõ.

Là người Tà Ôi ở miền núi A Lưới, từ năm 12 tuổi, bà Hợp đã được mẹ truyền dạy lại nghề dệt Dèng truyền thống của dân tộc mình; đến năm 15 tuổi thì bà dệt thành tạo. Trong 50 năm qua, bà đã không ngừng nỗ lực bảo tồn và trao truyền, đưa dệt Dèng của người dân vùng cao A Lưới đi xa.

Bà Mai Thị Hợp là người có 50 năm gắn bó với dệt Dèng

Theo nghệ nhân Mai Thị Hợp, Dèng là loại vải thổ cẩm có nét độc đáo riêng so với các loại thổ cẩm của những dân tộc khác. Họa tiết trang trí trên Dèng là cỏ cây, hoa lá, hình ảnh đồi núi, công trình kiến trúc… đặc trưng của người Tà Ôi. Điểm nhấn là cách đính cườm trang trí trên tấm Dèng chuyển tải bản sắc văn hóa và tạo sức hút riêng.

Nghệ nhân Mai Thị Hợp cho biết, bà đã từng được đi các nước châu Á, châu Âu và được giới thiệu, trình diễn dệt Dèng đến với các du khách, đối tác trong và ngoài nước. Bản thân luôn phải cố gắng vừa giữ giá trị truyền thống của dệt Dèng nhưng luôn cải tiến mẫu mã phù hợp với nhu cầu của thị trường.

Đến nay, Dèng đã được giới thiệu đi các nước như Nga, Thụy Sĩ, Mỹ, Nhật Bản, Canada… qua con đường làm sản phẩm quà lưu niệm, đơn đặt hàng hoặc qua chương trình trình diễn thời trang. Ở trong nước, các sản phẩm từ Dèng như áo nam, túi xách, khăn choàng cổ… được khách ưa chuộng, tập trung nhiều tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Huế, Đà Nẵng…

Nghệ nhân Mai Thị Hợp giới thiệu về Dèng đến bạn bè quốc tế trong chuyến quảng bá vào đầu tháng 10.2025 vừa qua. Ảnh: NVCC

Bà Mai Thị Hợp mạnh dạn sớm thành lập hợp tác xã Thổ cẩm xanh AzaKooh ở thị trấn A Lưới - nay là xã A Lưới 2, từ năm 2012. Qua đó, kêu gọi những phụ nữ Tà Ôi biết dệt Dèng tham gia và có thêm nguồn thu nhập cho gia đình. Những ai còn khó khăn, bà giúp đỡ và động viên thêm.

“Khi có đơn hàng, tôi chia ra để các chị em trong hợp tác xã cùng làm để mọi người đều giữ nghề. Tôi luôn mong bà con vừa bảo tồn tốt và sống được với nghề của tổ tiên. Chính vì thế, dù một số chị em, các bạn trẻ chưa biết nhiều về dệt nhưng nếu có đam mê, tôi sẵn sàng truyền dạy. Với tôi, đây là điều quan trọng nhất trong hành trình bảo tồn nghề truyền thống và là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia” - nghệ nhân Mai Thị Hợp chia sẻ.

Hiện nay, hợp tác xã của AzaKooh có hơn 50 thành viên cố định, mang lại thu nhập cho các mẹ, các chị khoảng từ 3 - 4 triệu đồng/tháng. Dù chưa cao nhưng mức thu nhập này đã và đang góp phần giảm nghèo bền vững cho đồng bào vùng cao A Lưới.

Nghệ nhân Mai Thị Hợp và các thành viên của hợp tác xã Thổ cẩm xanh AzaKooh giới thiệu Dèng A Lưới tại sự kiện văn hóa ở Hà Nội

Nghề dệt Dèng của đồng bào Tà Ôi tại A Lưới đã được Bộ VHTTDL ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia từ năm 2016. Đến nay, trên địa bàn các xã A Lưới 1 đến A Lưới 5 có 7 hợp tác xã và cơ sở sản xuất, kinh doanh Dèng. Ngoài ra, nhiều gia đình ở các xã vùng cao A Lưới cũng duy trì nghề dệt Dèng khi thời gian nhàn rỗi, họ sử dụng sản phẩm trong gia đình hoặc tự đi bán.

“Chúng tôi mong rằng các cấp chính quyền, các ngành sẽ quan tâm hơn và tạo điều kiện cho việc phát huy giá trị di sản dệt Dèng, để Dèng đi xa hơn và người Tà Ôi ở A Lưới sống được với nghề”- bà Mai Thị Hợp bày tỏ.

Được biết, nghệ nhân Mai Thị Hợp cũng từng vinh dự được Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen về thành tích tiêu biểu, xuất sắc xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số năm 2017.

SƠN THÙY