Thành phố Hồ Chí Minh - tầm nhìn 'siêu đô thị quốc tế'

Hành trình lịch sử và những dấu ấn phát triển

Năm 1698, Thống soái Nguyễn Hữu Cảnh được cử vào kinh lý phía Nam, đặt nền móng cho sự ra đời của phủ Gia Định (tiền thân của Sài Gòn). Vùng đất này, ban đầu là rừng rậm, đầm lầy, nhưng lại có vị trí địa lý thuận lợi với hệ thống kênh rạch và đất đai màu mỡ. Dưới thời chúa Nguyễn, Sài Gòn dần được khai phá và trở thành trung tâm giao thương quan trọng của Nam Bộ. Khi thực dân Pháp xâm lược Việt Nam, Sài Gòn trở thành trung tâm khai thác thuộc địa và được mệnh danh là “Hòn ngọc Viễn Đông”, phát triển nhanh chóng với nhiều công trình kiến trúc phương Tây.

Sau khi đất nước thống nhất năm 1975, Sài Gòn được đổi tên thành TP Hồ Chí Minh vào ngày 2-7-1976, để ghi nhớ công lao của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trong thời kỳ đổi mới, thành phố là địa phương đi đầu trong những sáng kiến đột phá, là đầu tàu kinh tế và là nơi khơi nguồn nhiều chủ trương, chính sách kinh tế quan trọng của đất nước. TP Hồ Chí Minh cũng là địa phương chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi đại dịch Covid-19, nhưng đã kiên cường vượt lên và tiếp tục đóng góp ngân sách lớn cho quốc gia.

Đặc biệt, trong giai đoạn 2021-2025, dù đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, thành phố đã phát huy truyền thống đoàn kết, kế thừa kết quả phát triển ổn định từ các nhiệm kỳ trước, cùng với sự quyết tâm của Ban Thường vụ Thành ủy và sự đồng thuận của cộng đồng doanh nghiệp và nhân dân; thúc đẩy sự phát triển toàn diện trên tất cả lĩnh vực, phát huy vai trò là cực tăng trưởng của cả nước. Tổng giá trị tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) năm 2025 ước tăng 1,5 lần so với năm 2020, GRDP bình quân đầu người đạt 8.400USD, gấp 1,7 lần so với bình quân chung cả nước. Thu ngân sách nhà nước giai đoạn 2021-2025 đạt gần 2,4 triệu tỷ đồng, tăng 30% so với giai đoạn trước, tốc độ tăng thu bình quân 7%/năm, đóng góp 26% tổng thu ngân sách quốc gia hằng năm.

Kinh tế số phát triển mạnh, chiếm 25% GRDP. Các ngành dịch vụ phát triển theo hướng hiện đại, chất lượng thương mại-dịch vụ được cải thiện. Công nghiệp tập trung phát triển theo hướng ưu tiên các lĩnh vực có hàm lượng khoa học-công nghệ. Nông nghiệp phát triển nhanh theo hướng sinh thái đô thị, ứng dụng công nghệ cao. Công tác thu hút đầu tư được đẩy mạnh theo hướng chọn lọc các nhà đầu tư lớn, có tiềm lực và uy tín. Trong 5 năm, gần 225.000 doanh nghiệp mới được thành lập, chiếm 30% cả nước, tăng 8,3% so với giai đoạn trước. Các đột phá về thể chế, hạ tầng, chuyển đổi số, phát triển khoa học-công nghệ và nguồn nhân lực được tập trung và đạt nhiều kết quả quan trọng. Hạ tầng giao thông, đô thị được quy hoạch, đầu tư phát triển theo hướng đa trung tâm, kết nối vùng và thích ứng với biến đổi khí hậu. Hệ sinh thái khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo tiệm cận top 100 thành phố năng động nhất thế giới. Các hoạt động trên lĩnh vực văn hóa-xã hội, giáo dục, chăm sóc sức khỏe, chăm lo cộng đồng, an sinh xã hội... được chú trọng phát triển song hành với phát triển kinh tế. Công tác quốc phòng, an ninh được giữ vững; công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng được tăng cường, là nhiệm vụ trọng tâm, then chốt bảo đảm sự ổn định và phát triển của thành phố.

Trong 6 tháng đầu năm 2025, thành phố tiếp tục ghi nhận nhiều điểm sáng trong phát triển kinh tế-xã hội. Tốc độ tăng trưởng kinh tế GRDP ước tăng trên 8%-mức tăng cao nhất so với cùng kỳ kể từ năm 2020. Tổng mức bán lẻ hàng hóa tăng 17,3%; xuất khẩu ước tăng 13,3%; tổng vốn đầu tư toàn xã hội ước tăng 16,2% so với cùng kỳ; thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đạt gần 3 tỷ USD (bằng 2,69 lần so với cùng kỳ năm 2024). Công tác cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư, tháo gỡ “cục máu đông” của nền kinh tế đạt được kết quả tích cực bước đầu. Thành phố đã tháo gỡ 63 dự án trọng điểm, tác động dẫn dắt, khơi thông trên 86.000 tỷ đồng vốn đầu tư, với diện tích 923ha đất... góp phần thu ngân sách ước đạt 322.000 tỷ đồng, đạt hơn 62% dự toán, tăng 20,4% so với cùng kỳ.

Đặc biệt, hai đại lễ lớn của thành phố (30-4 và Vesak) đã được tổ chức thành công, góp phần khơi dậy lòng yêu nước, tự hào dân tộc, để lại nhiều ấn tượng đẹp, nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế. Việc triển khai thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW đạt được nhiều kết quả tích cực: Thành phố nằm trong top 5 hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo hàng đầu Đông Nam Á (theo xếp hạng của StartupBlink). Thành phố đã ký kết, hợp tác, khởi công nhiều dự án với các nhà đầu tư công nghệ lớn trong và ngoài nước (như Viettel, NVIDIA, AMD, Evolution). Tỷ trọng đóng góp của năng suất nhân tố tổng hợp (TFP) vào GRDP liên tục tăng, góp phần thúc đẩy huy động vốn FDI vào hoạt động chuyên môn và khoa học-công nghệ với tổng vốn 1,2 tỷ USD trong quý II-2025. Thành phố đã kết nối hạ tầng số cho 168 phường, xã và đặc khu. Đồng thời, hoàn tất việc triển khai các hệ thống thông tin, nền tảng số dùng chung, bảo đảm vận hành chính thức các nền tảng số cho chính quyền địa phương hai cấp.

Diện mạo hạ tầng khang trang dọc tuyến đường Võ Nguyên Giáp (TP Hồ Chí Minh). Ảnh: HOÀNG HÙNG

Bước chuyển đột phá để phát triển

TP Hồ Chí Minh sau khi hợp nhất, có diện tích tự nhiên 6.772,59km2, quy mô dân số hơn 14 triệu người, trở thành vùng lõi của Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Trong nhiệm kỳ 2025-2030, toàn Đảng bộ thành phố tập trung thực hiện 5 nhóm nhiệm vụ mang tính chiến lược, trọng tâm sau:

Một là, tập trung triển khai chính quyền địa phương hai cấp “tinh-gọn-mạnh-hiệu năng-hiệu lực-hiệu quả” với tinh thần thần tốc, quyết liệt. Đây là mục tiêu tổng quát, hướng đến việc xây dựng bộ máy chính quyền địa phương hoạt động hiệu quả, giảm bớt các tầng nấc trung gian, tinh giản biên chế, tăng cường năng lực và khả năng đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.

Hai là, cụ thể hóa thực hiện đạt kết quả cao nhất “bộ tứ trụ cột” nghị quyết chiến lược, gồm: Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22-12-2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 24-1-2025 của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế trong tình hình mới; Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30-4-2025 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4-5-2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân.

Ba là, khẩn trương rà soát điều chỉnh, xây dựng quy hoạch mới, với tầm nhìn 1 không gian-3 khu vực. Trong đó: Khu vực TP Hồ Chí Minh hiện hữu đóng vai trò là “thủ phủ tài chính và công nghệ cao”, tập trung phát triển trung tâm tài chính, thương mại, dịch vụ, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Khu vực Bình Dương đóng vai trò “thủ phủ công nghiệp”, là trung tâm sản xuất, công nghiệp công nghệ cao. Khu vực Bà Rịa-Vũng Tàu là “thủ phủ kinh tế biển”, đóng vai trò là cửa ngõ cảng biển quốc tế, phát triển các dịch vụ logistics và trung tâm công nghiệp năng lượng.

Bốn là, tiếp tục thực hiện hiệu quả chiến lược 1 trung tâm-4 cao-1 tập trung. Với 1 trung tâm là hình thành Trung tâm tài chính quốc tế tại TP Hồ Chí Minh. 4 cao gồm: (i) Trung tâm công nghệ cao đa mục tiêu (đổi mới sáng tạo; AI; GIS; chip bán dẫn); (ii) Khu công nghiệp công nghệ cao; (iii) Giáo dục chất lượng cao; (iv) Y tế chất lượng cao. 1 tập trung là tập trung đầu tư hạ tầng giao thông và hạ tầng số bảo đảm đồng bộ, hiện đại (theo tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22-12-2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia).

Năm là, tập trung nâng cao hiệu quả công tác cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư, nâng tầm vị thế đầu tư. Nâng cao hiệu quả công tác cải cách hành chính hướng đến “4 trọng điểm” về: Chính quyền số; quản trị dựa trên kết quả, phân cấp, phân quyền; xây dựng nền hành chính phục vụ; giải quyết thủ tục hành chính thông thoáng-đúng pháp luật-đúng thời gian. Nâng tầm vị thế đầu tư với mục tiêu đến năm 2030, thành phố nằm trong top 3 xếp hạng Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) và top 1 địa phương hấp dẫn nhà đầu tư lớn.

Vì mục tiêu trở thành đô thị đáng sống

TP Hồ Chí Minh xác định mục tiêu và phương hướng nhiệm vụ, giải pháp của nhiệm kỳ 2025-2030 với không gian hợp nhất “3 cực kinh tế” năng động bậc nhất cả nước hội tụ thành một siêu đô thị tài chính-công nghiệp công nghệ cao-kinh tế biển có mật độ phát triển cao bậc nhất Đông Nam Á, với tầm nhìn phấn đấu vào top 100 thành phố đáng sống trên thế giới đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045. Thành phố tập trung hình thành 6 trọng tâm chiến lược với các công trình, dự án trọng điểm sau:

1-Hình thành khu du lịch biển tầm cỡ thế giới (Hồ Tràm-Bình Châu-Long Hải-Vũng Tàu); phát triển các hình thức vui chơi giải trí đa dạng, hấp dẫn (như golf, các hoạt động trò chơi biển, cảng du lịch, casino, nghỉ dưỡng sinh thái).

2-Hình thành khu mậu dịch thương mại tự do gắn với cụm cảng trung chuyển Cái Mép-Cần Giờ.

3-Phát triển khu đô thị sinh thái-du lịch-nghỉ dưỡng Cần Giờ gắn với khu sinh quyển thế giới Cần Giờ.

4-Xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế và Trung tâm công nghệ cao đa mục tiêu.

5-Phát triển khu đô thị lõi TP Hồ Chí Minh.

6-Hình thành Trung tâm công nghiệp-đô thị Bình Dương.

Với điều kiện thuận lợi về đặc trưng dân số trẻ, tầng lớp doanh nghiệp năng động, nhiều trường đại học, viện nghiên cứu và năng lực hội nhập cao, thành phố cần thúc đẩy xây dựng hệ sinh thái khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và phát triển đội ngũ kinh tế tư nhân đủ mạnh, đủ tâm và tầm. Đồng thời, kiên định mục tiêu phát triển toàn diện con người, kết hợp chặt chẽ giữa tăng trưởng kinh tế với tiến bộ, công bằng xã hội và chất lượng sống. Không chỉ là trung tâm kinh tế, thành phố phải trở thành nơi đáng sống, nơi mỗi người dân được bảo đảm cơ hội phát triển, được chăm lo đầy đủ về sức khỏe, giáo dục, môi trường sống và sự an toàn...

NGUYỄN VĂN ĐƯỢC, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh