Thành phố tại Trung Quốc có tỷ lệ mắc Covid-19 thấp bí ẩn

Enshi là bí ẩn của Trung Quốc trong thời điểm Covid-19 bùng phát. Thành phố này nằm ở phía tây của tỉnh Hồ Bắc. Từ khi dịch bùng phát đến nay, tỷ lệ ca mắc Covid-19 ở thành phố này chỉ là 6/100.000 cư dân.

Theo SCMP, ở những nơi khác của tỉnh Hồ Bắc, tỷ lệ lây nhiễm cao hơn từ 2 đến 20 lần. Các nhà khoa học không có manh mối nào cho việc tại sao SARS-CoV-2 lại “buông tha” cho người dân Enshi. Nhưng bí ẩn dường như dần hé lộ khi họ đặt giả thiết về câu trả lời có thể nằm trong đất của thành phố này.

Bí ẩn ở hàm lượng selen trong cơ thể?

Mới đây, các nhà khoa học tại Học viện Khoa học môi trường Trung Quốc công bố bài nghiên cứu về chủ đề này trên tạp chí Nghiên cứu Môi trường (Environmental Research) hôm 7/3. Nghiên cứu của họ càng củng cố giả thiết trên.

Nhóm tác giả cho rằng “mức selen trong cơ thể con người có thể góp phần chống oxy hóa, ngừa viêm và miễn dịch với SARS-CoV-2”.

Selen là nguyên tố vi lượng phi kim loại, có vị trí cạnh thạch tín (chất kịch độc gây chết người) trong bảng tuần hoàn. Enshi là thành phố có trữ lượng selen lớn nhất thế giới. Nồng độ selen trong môi trường tự nhiên của Enshi cao đến mức nhiều cư dân địa phương sau khi tiếp xúc đã bị rụng tóc, móng tay.

Thành phố Enshin, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc. Ảnh: Xinhua.

Nhưng theo Giáo sư Ma Jin, Phòng thí nghiệm trọng điểm của nhà nước về Môi trường và đánh giá rủi ro của Học viện Nghiên cứu Khoa học Môi trường Trung Quốc (Bắc Kinh), “lượng selen tương đối cao trong chế độ ăn uống có thể tăng khả năng miễn dịch của con người, góp phần chống lại SARS-CoV-2”.

Giáo sư Ma và cộng sự đã so sánh dữ liệu thu thập từ các thành phố khác trên khắp Hồ Bắc. Kết quả, khi mức selen giảm xuống, tỷ lệ mắc Covid-19 tăng vọt. Điển hình là Tùy Châu và Hiếu Cảm. Đây là hai địa phương có hàm lượng selen thấp nhất. Tỷ lệ dương tính với SARS-CoV-2 của họ cao nhất trong những thành phố, thị trấn bên ngoài tâm dịch Vũ Hán.

Các nhà nghiên cứu tin rằng nguyên tố hóa học có thể là “chìa khóa quan trọng” trong phản ứng miễn dịch của con người với SARS-CoV-2, thông qua nhiều cơ chế khác nhau. Chẳng hạn, nó giúp giảm sản sinh oxy gây phản ứng có hại - đây cũng là tác nhân gây hiện tượng viêm quá mức trong cơ thể người khi virus xâm nhập.

Người dân chờ tàu tại ga tàu Hán Khẩu, Vũ Hán khi thành phố ban hành lệnh hạn chế đi lại. Ảnh: Reuters.

Thận trọng về kết quả

Mối quan hệ giữa lượng selen cao và số ca mắc Covid-19 thậm chí từng được ghi nhận ở một số thành phố, quốc gia khác.

Tháng 6/2020, một nghiên cứu do Giáo sư y học dinh dưỡng Margaret Rayman dẫn dầu, đã cho thấy tỷ lệ chữa khỏi Covid-19 tỷ lệ thuận với nồng độ selen trong tóc bệnh nhân. Phân tích của Bệnh viện Đại học Heidelberg, Đức cho thấy bệnh nhân có mức selen thấp dễ tử vong hơn.

Theo số liệu của chính phủ Trung Quốc, tỉnh đông bắc ở nước này có mức selen thấp nhất cũng là nơi ghi nhận tỷ lệ bệnh nhân Covid-19 tử vong cao nhất. Đó chính là Hắc Long Giang. Tỷ lệ tử vong ở đây là 2,6%, cao gấp 4 lần mức trung bình của các tỉnh khác ngoài Hồ Bắc.

Giáo sư dinh dưỡng học Li Jianke, Đại học Sư phạm Thiểm Tây, cho biết những khám phá này đã thúc đẩy một số "cuộc thảo luận sôi nổi". Tuy nhiên, cộng đồng nghiên cứu chính thống vẫn thận trọng về kết quả.

“Chúng tôi cần thêm bằng chứng chắc chắn. Cho đến nay, chưa có dữ liệu từ thí nghiệm được kiểm soát để chứng minh mối liên hệ này”, Giáo sư Li chia sẻ quan điểm. Cũng theo ông, ở các khu vực bị đại dịch, cần có cuộc nghiên cứu trên các tình nguyện viên. Họ sẽ được bổ sung selen và so sánh dữ liệu với nhóm không có.

“Nếu không, selen có thể bị nhầm lẫn với một số yếu tố khác”, vị chuyên gia cảnh báo. Một trong những yếu tố mà ông Li muốn nói đến là nhân khẩu học.

Thành phố Enshi là nơi có cư dân sống lâu nhất nhì ở Trung Quốc. Tuổi thọ trung bình ở đây là hơn 80 tuổi, cao hơn 4 năm so với mức trung bình của cả nước.

Vài nghiên cứu cho thấy selen có thể có tác động tích cực đến việc phòng ngừa hoặc điều trị một số virus như HIV, Ebola, cúm. Tuy vậy, cơ chế ra sao vẫn còn là điều chưa thể kết luận.

Chưa kể, người tiếp xúc selen trong thời gian dài, hàm lượng lớn còn gặp một số tác động về sức khỏe không do virus như bệnh tim, ung thư, quá trình lão hóa. Theo vài nghiên cứu, bệnh nhân mắc một số loại ung thư có ít selen hơn nhóm người khỏe mạnh. Dù vậy, các nghiên cứu trên toàn dân theo dõi lượng selen chưa tìm ra mối liên hệ chắc chắn nào giữa những yếu tố này.

Các cuộc điều tra ở cấp độ nhỏ hơn cho thấy nguyên tố này có liên quan quá trình sống trong tế bào, chẳng hạn sửa chữa DNA. Nhưng nồng độ selen quá nhiều cũng có thể dẫn tới vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như tổn thương não.

Vì thế, chính bản thân Giáo sư Li cũng cảnh báo: “Việc bổ sung selen để ngăn ngừa Covid-19 không được khuyến khích khi không có sự giám sát của bác sĩ”. Và bí ẩn về tỷ lệ mắc Covid-19 thấp đáng kinh ngạc của thành phố Enshi vẫn còn bỏ ngỏ.

Thiên Nhan