Thanh toán xuyên biên giới: Yêu cầu cấp thiết nếu muốn phát triển dịch vụ, thương mại số

Nhu cầu cấp thiết, song hạ tầng phân tán

Chia sẻ tại hội thảo “Thanh toán xuyên biên giới và vay vốn trực tuyến: Tiện ích số cho kinh doanh và tiêu dùng” do Báo Lao động tổ chức chiều 11/9, ông Nguyễn Hoàng Long, Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Thanh toán Quốc gia Việt Nam (Napas) chỉ ra thực tế hệ sinh thái thanh toán hiện nay vẫn còn phân tán: thẻ quốc tế, thẻ nội địa, ví điện tử, QR code… tồn tại song song nhưng chưa có sự kết nối xuyên biên giới hiệu quả.

“Khách du lịch quốc tế, đặc biệt là khách từ Trung Quốc, Thái Lan, Hàn Quốc…vẫn gặp nhiều khó khăn khi chi tiêu tại các cửa hàng nhỏ, chợ, quán cà phê vỉa hè - nơi chưa chấp nhận thanh toán số xuyên biên giới. Trong khi đó, các doanh nghiệp Việt Nam cũng chưa thể tận dụng tối đa dòng chi tiêu của khách quốc tế do thiếu hạ tầng thanh toán tương thích. Điều này không chỉ tạo rào cản cho du khách mà còn khiến doanh nghiệp Việt Nam bỏ lỡ một lượng lớn dòng chi tiêu từ khách nước ngoài”, ông Nguyễn Hoàng Long nêu thực tế, đồng thời cho rằng, việc kết nối thanh toán xuyên biên giới là yêu cầu cấp thiết nếu Việt Nam muốn phát triển du lịch, dịch vụ và thương mại số.

Ông Nguyễn Hoàng Long, Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Thanh toán Quốc gia Việt Nam (Napas)

Ông Long khẳng định, việc kết nối thanh toán song phương mang lại nhiều lợi ích: khách quốc tế dễ dàng chi tiêu, giảm chi phí chuyển đổi ngoại tệ, và giúp các quốc gia tăng tính tự chủ. Để làm được điều đó, nhu cầu cấp thiết, đặt ra là phát triển hạ tầng đồng bộ và hợp tác chặt chẽ với hệ thống chuyển mạch quốc gia.

“Hạ tầng chuyển mạch quốc gia hiện giữ vai trò then chốt trong việc phát triển thị trường thanh toán số, vừa là trụ cột trong nước, vừa là cầu nối ra quốc tế”, ông Long nhấn mạnh.

Theo ông Long, hệ thống này không chỉ quản lý và vận hành mạng lưới ATM/POS phủ khắp cả nước, phục vụ hàng trăm triệu người dùng, mà còn là đầu mối tập trung giúp giảm chi phí kết nối, đơn giản hóa quản lý và mở rộng khả năng liên thông quốc tế. Các tiêu chuẩn chung được đặt ra, đóng vai trò như “phiên dịch” khi kết nối xuyên biên giới, đảm bảo sự đồng bộ và hạn chế rủi ro.

Quan trọng hơn, các giao dịch đều được giám sát bởi Ngân hàng Nhà nước, bảo đảm tuân thủ quy định về chống rửa tiền, phòng chống tài trợ khủng bố và quản lý ngoại hối. Nhờ đó, hệ thống vừa tăng cường an toàn, bảo mật, vừa tạo sự ổn định và niềm tin cho khách hàng.

Tập trung hoàn thiện cơ sở pháp lý đồng bộ và phù hợp

Theo bà Nguyễn Thị Thu, Phó Vụ trưởng Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước, bản chất thanh toán xuyên biên giới là các giao dịch tài chính diễn ra giữa hai khu vực pháp lý, liên quan tới nhiều đồng tiền khác nhau và gắn với những quy trình chuyên biệt, ví dụ như quyết toán ngoại hối. Vì thế, ngoài công nghệ, cần đặc biệt quan tâm tới sáu yếu tố chính sách pháp lý, chênh lệch múi giờ, đồng tiền quyết toán, áp dụng công nghệ mới, tiêu chuẩn kỹ thuật và nguồn lực khi triển khai đa hệ thống.

Bà Nguyễn Thị Thu, Phó Vụ trưởng Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước

Hiện Việt Nam đã chính thức kết nối thanh toán song phương bằng mã QR với một số quốc gia như: Lào, Thái Lan, Campuchia và đang mở rộng sang Trung Quốc, Hàn Quốc, Singapore. Các giao dịch bước đầu ghi nhận kết quả tích cực, như kết nối với Thái Lan từ 2021 đến nay đạt hơn 56.000 giao dịch với giá trị gần 49 tỷ đồng.

Đại diện Vụ Thanh toán cho biết, trong thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước sẽ tiếp tục tập trung hoàn thiện hành lang pháp lý, trong đó có việc sửa đổi Nghị định 52/2024/NĐ-CP và Thông tư 34/2024/TT-NHNN, nhằm tạo cơ sở pháp lý đồng bộ và phù hợp hơn với thực tiễn triển khai thanh toán xuyên biên giới.

Bên cạnh đó, sẽ nâng cấp hệ thống Chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử, bảo đảm đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật tiên tiến, phục vụ hiệu quả cho hoạt động thanh toán quốc tế. Cùng với đó, việc phát triển hạ tầng thanh toán cũng được đẩy mạnh, mở rộng mạng lưới chấp nhận thanh toán để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người dân và doanh nghiệp.

“Một trong những trọng tâm là tiếp tục mở rộng kết nối thanh toán song phương bán lẻ. Bên cạnh những quốc gia đã triển khai, chúng tôi đang hướng tới triển khai thêm với Ấn Độ, Đài Loan (Trung Quốc), Malaysia, Indonesia... để phục vụ tốt hơn các nhu cầu thanh toán, chuyển tiền xuyên biên giới, từ du lịch, học tập, mua sắm đến chữa bệnh”, bà Nguyễn Thị Thu thông tin.

Bài toán an toàn mạng và bảo vệ dữ liệu

Phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước, Chính phủ, trong đó Nghị quyết 57/-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia (Nghị quyết 57) là 1 trong “Bộ tứ chiến lược” - nổi bật như một lời hiệu triệu cho cuộc cách mạng chuyển đổi số.

Trong bối cảnh đó, ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước cho rằng, bên cạnh việc hoàn thiện hành lang pháp lý, nâng cấp hạ tầng công nghệ đảm bảo kết nối liên thông, đồng bộ, an toàn, việc đảm bảo an ninh mạng, bảo vệ dữ liệu trong lĩnh vực thanh toán, đảm bảo quyền lợi hợp pháp của người sử dụng dịch vụ tài chính ngân hàng trên môi trường mạng là rất quan trọng. Theo đó, các tổ chức tín dụng cần tiếp tục đầu tư nâng cấp hạ tầng bảo mật, thường xuyên cập nhật giải pháp công nghệ mới, đồng thời xây dựng hệ thống giám sát an ninh mạng ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI).

Đặc biệt, khi mở rộng kết nối thanh toán quốc tế và cho vay trực tuyến, bài toán an toàn mạng và bảo vệ dữ liệu càng trở nên phức tạp do yêu cầu liên thông giữa nhiều hệ thống với tiêu chuẩn bảo mật khác biệt.

Ngân hàng Nhà nước sẽ cùng các tổ chức tài chính tại Việt Nam cần tăng cường hợp tác quốc tế, chủ động chia sẻ thông tin tình báo mạng và xây dựng cơ chế phối hợp ứng phó khẩn cấp xuyên biên giới. Song song đó, việc hoàn thiện khung pháp lý về bảo vệ dữ liệu cá nhân, tuân thủ chuẩn mực quốc tế là điều kiện cần thiết.

“Tại mỗi tổ chức tín dụng, việc xây dựng văn hóa an toàn dữ liệu, trong đó mọi cán bộ, nhân viên đều nhận thức và có trách nhiệm bảo vệ quyền riêng tư của khách hàng, đóng vai trò then chốt. Đào tạo, nâng cao nhận thức về an ninh mạng và bảo vệ dữ liệu cần được triển khai định kỳ trên toàn hệ thống”, ông Phạm Anh Tuấn nêu rõ.

Cẩm Tú/VOV.VN