Thanh tra Chính phủ chỉ ra hạn chế, vi phạm tại Dự án Phân hiệu Kiên Giang-Trường ĐH Nha Trang

Chậm tiến độ kéo dài gấp đôi so với kế hoạch ban đầu, chủ đầu tư thiếu trách nhiệm trong công tác quản lý, thực hiện dự án

Thanh tra Chính phủ đã ban hành Thông báo số 3293/TB-TTCP kết luận thanh tra một số dự án có khó khăn, vướng mắc tại Bộ Giáo dục và Đào tạo và Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (Dự án đầu tư xây dựng Phân hiệu Kiên Giang - Trường Đại học Nha Trang).

Theo Thanh tra Chính phủ, trên cơ sở hồ sơ, tài liệu do Bộ Giáo dục và Đào tạo, Trường Đại học Nha Trang, Trường Đại học Kiên Giang cung cấp, kết quả thanh tra cho thấy còn có một số thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm trong việc lập, thẩm định, phê duyệt dự án, phê duyệt điều chỉnh thời gian thực hiện dự án; về tiến độ thực hiện hợp đồng thi công xây lắp; về bố trí vốn, giải ngân, nợ đọng xây dựng cơ bản.

Khó khăn, vướng mắc của dự án được nêu như sau: Sau khi dự án được phê duyệt, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Trường Đại học Nha Trang, Trường Đại học Kiên Giang đã cố gắng tập trung triển khai thực hiện dự án; thời gian thực hiện dự án ban đầu là 7 năm (2008-2015) phải gia hạn điều chỉnh thời gian thực hiện lên 14 năm (2008-2022).

Đến hết năm 2022, dự án đã giải ngân 1.097,7 tỷ đồng đạt 89,74% tổng mức đầu tư, giá trị khối lượng hoàn thành nghiệm thu là 1.153,5 tỷ đồng đạt 94,3% tổng mức đầu tư, đã khởi công xây dựng và nghiệm thu đưa vào sử dụng được 14 công trình, một số công trình ngừng triển khai theo Văn bản 3111/BGDĐT-CSVC ngày 19/7/2022 của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

“Qua thanh tra cho thấy, khó khăn, vướng mắc chính của dự án là để xảy ra nợ đọng xây dựng cơ bản trong quá trình thực hiện dự án (bao gồm cả trước và từ ngày 01/01/2015) đến nay chưa xử lý được.

Trong khi đó, thời gian thực hiện dự án đến hết năm 2022, tổng vốn trung hạn giai đoạn 2021-2025 của dự án đã được cấp hết (tổng giải ngân đạt 89,74% tổng mức đầu tư); mặc dù Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đề xuất Thủ tướng Chính phủ bổ sung vốn trung hạn cho dự án, nhưng theo quy định của pháp luật về đầu tư công thì chỉ bố trí vốn kế hoạch đầu tư công để thanh toán nợ đọng xây dựng cơ bản phát sinh trước ngày 01/01/2015, chưa có quy định về xử lý nợ đọng xây dựng cơ bản phát sinh từ ngày 01/01/2015” - Thanh tra Chính phủ nêu.

Nguyên nhân của các khó khăn, vướng mắc, các thiếu sót, vi phạm, theo Thanh tra Chính phủ, do quá trình triển khai thực hiện dự án, pháp luật về xây dựng, đấu thầu có sự thay đổi (Luật Xây dựng năm 2003 hết hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2015, Luật Xây dựng năm 2014 có hiệu lực từ ngày 01/01/2015, Luật Đấu thầu năm 2005 hết hiệu lực thi hành ngày 01/7/2014, Luật Đấu thầu năm 2013 có hiệu lực từ ngày 01/7/2014). Đồng thời, do ảnh hưởng của dịch Covid-19 trong giai đoạn 2020-2022 có ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện dự án.

Trong đó, nguyên nhân chủ quan vẫn là chủ yếu; chủ đầu tư thiếu trách nhiệm trong công tác quản lý, thực hiện dự án; Bộ Giáo dục và Đào tạo thiếu trách nhiệm trong việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ của người quyết định đầu tư, buông lỏng công tác theo dõi, kiểm tra, giám sát, đánh giá dự án. Cụ thể, trong việc lập, thẩm định, phê duyệt dự án, điều chỉnh thời gian thực hiện dự án; về tiến độ thực hiện hợp đồng thi công xây lắp; về bố trí vốn, giải ngân, nợ đọng xây dựng cơ bản; lãng phí trong triển khai thực hiện dự án.

Theo đó, Thanh tra Chính phủ chỉ rõ vi phạm trong công tác lập, thẩm định và phê duyệt dự án. Việc lập và phê duyệt dự án có nội dung không đúng quy định làm tăng tổng mức đầu tư số tiền 169,325 tỷ đồng, trong đó, riêng chi phí dự phòng do trượt giá tăng tới 165,298 tỷ đồng.

Báo cáo thẩm định dự án thiếu ý kiến tổng hợp của các cơ quan liên quan, thiếu nhận xét, đánh giá theo quy định. Bộ Giáo dục và Đào tạo không thực hiện thẩm định tổng mức đầu tư nhưng vẫn phê duyệt dự án khi chưa có ý kiến thẩm định của người quyết định đầu tư.

Việc phê duyệt nguồn vốn thực hiện dự án không xác định rõ tỉ lệ từng loại nguồn vốn ngân sách nhà nước và các nguồn vốn hợp pháp khác, dẫn đến không bảo đảm cân đối đủ nguồn vốn để thực hiện dự án đúng tiến độ, vi phạm Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.

Bên cạnh đó, một số chi phí tư vấn thiết kế được tính toán, nghiệm thu và quyết toán không đúng quy định, làm tăng chi phí hơn 157 triệu đồng. Nhiều công trình không tuân thủ đúng yêu cầu về số bước thiết kế và cấp công trình theo quy định của pháp luật xây dựng.

Đáng chú ý, việc điều chỉnh thời gian thực hiện dự án được thực hiện hai lần nhưng không đúng quy định của Luật Xây dựng năm 2014, không thuộc trường hợp được phép điều chỉnh và không được thẩm định trước khi phê duyệt.

Việc điều chỉnh tùy tiện này khiến dự án không xác định được thứ tự ưu tiên, tiến độ hoàn thành các công trình, cũng như không làm rõ tỉ lệ, giá trị từng nguồn vốn, dẫn đến mất cân đối tài chính và kéo dài tiến độ.

Thanh tra Chính phủ xác định, có 10/17 hợp đồng thi công xây lắp, chiếm 73,8% tổng giá trị hợp đồng, bị chậm tiến độ từ 5 đến 43 tháng. Các hợp đồng này đều được ký phụ lục gia hạn khi chưa xác định rõ điều kiện được phép điều chỉnh theo quy định pháp luật.

Chủ đầu tư và nhà thầu không làm rõ trách nhiệm của mỗi bên đối với thiệt hại do chậm tiến độ gây ra, vi phạm quy định về quản lý hợp đồng xây dựng.

Về bố trí vốn, Thanh tra Chính phủ kết luận Bộ Giáo dục và Đào tạo nhiều năm bố trí vốn cho dự án thấp hơn giá trị khối lượng hoàn thành, bố trí vốn dàn trải, không thực hiện đầy đủ trách nhiệm của người quyết định đầu tư.

Hệ quả là dự án chậm tiến độ nghiêm trọng, phát sinh nợ đọng xây dựng cơ bản khoảng 54,629 tỷ đồng (bao gồm cả trước và từ ngày tính đến ngày 01/01/2015), vi phạm Chỉ thị số 07/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Do việc lập, thẩm định, phê duyệt dự án có nội dung không đúng quy định làm tăng tổng mức đầu tư; điều chỉnh thời gian thực hiện dự án không đúng quy định, không được thẩm định trước khi điều chỉnh; chủ đầu tư, Ban Quản lý dự án, nhà thầu thi công xây lắp, tư vấn giám sát và các đơn vị, cá nhân có liên quan yếu kém trong công tác quản lý tiến độ thực hiện hợp đồng thi công xây lắp. Đặc biệt, Bộ Giáo dục và Đào tạo bố trí vốn thấp hơn so với khối lượng hoàn thành, bố trí vốn dàn trải, không tập trung bố trí vốn cho dự án bảo đảm thời gian hoàn thành và tiến độ thực hiện, không thực hiện đúng trách nhiệm, nghĩa vụ của người quyết định đầu tư, vi phạm quy định về quản lý chỉ phí đầu tư xây dựng công trình, Luật Xây dựng năm 2014, Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2013.

Thanh tra Chính phủ đánh giá, đây là nguyên nhân lớn nhất gây chậm tiến độ và lãng phí, với giá trị tạm tính khoảng 99,68 tỷ đồng.

Kiểm điểm, xử lý nghiêm trách nhiệm đối với những thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm

Từ kết quả thanh tra, Tổng Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức kiểm điểm trách nhiệm và có hình thức xử lý nghiêm trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với Bộ trưởng, Thứ trưởng được phân công phụ trách dự án đầu tư xây dựng Phân hiệu Kiên Giang của Trường Đại học Nha Trang (theo từng thời kỳ) liên quan đến các vi phạm nêu trong Kết luận thanh tra, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo, Thanh tra Chính phủ kiến nghị theo chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền khẩn trương rà soát xử lý vấn đề nợ đọng xây dựng cơ bản, sớm đưa dự án hoàn thành, tránh thất thoát, lãng phí ngân sách nhà nước. Trường hợp vượt thẩm quyền, Bộ Giáo dục và Đào tạo đề xuất phương án xử lý theo đúng quy định pháp luật về xây dựng, đầu tư công báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định. Rà soát, báo cáo cấp có thẩm quyền về việc khắc phục hạn chế, khuyết điểm, vi phạm trong lập tổng mức đầu tư, phê duyệt, điều chỉnh dự án, đảm bảo chính xác và đúng quy định của pháp luật để tránh thất thoát, lãng phí vốn ngân sách nhà nước đầu tư cho dự án; chỉ đạo xử lý trách nhiệm của cá nhân, đơn vị có liên quan.

Căn cứ Kết luận thanh tra, kết luận của các cơ quan có thẩm quyền khác và ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, thực hiện: Kiểm điểm trách nhiệm và có hình thức xử lý nghiêm trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với Bộ trưởng, Thứ trưởng được phân công phụ trách dự án đầu tư xây dựng Phân hiệu Kiên Giang của Trường Đại học Nha Trang (theo từng thời kỳ) liên quan đến vi phạm; kiểm điểm theo quy định của pháp luật đối với Thứ trưởng được phân công phụ trách dự án có liên quan đến vi phạm khác của Trường Đại học Nha Trang, Trường Đại học Kiên Giang được chỉ ra trong Kết luận thanh tra.

Tổ chức kiểm điểm, xử lý nghiêm trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với Cục Cơ sở vật chất, Vụ Kế hoạch Tài chính, người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu đơn vị (theo từng thời kỳ) có liên quan vi phạm; Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, Ban Quản lý dự án (do chủ đầu tư thành lập) của Trường Đại học Nha Trang, Trường Đại học Kiên Giang và cá nhân (theo từng thời kỳ) có liên quan đến vi phạm, đồng thời có hình thức xử lý kỷ luật nghiêm minh theo quy định của pháp luật.

Tổ chức kiểm điểm theo quy định của pháp luật đối với những thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm khác thuộc trách nhiệm của Bộ Giáo dục và Đào tạo (theo từng thời kỳ đã được nêu tại Kết luận thanh tra, báo cáo cấp có thẩm quyền; chỉ đạo các đơn vị thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo, Trường Đại học Nha Trang, Trường Đại học Kiên Giang kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo quy định của pháp luật (theo từng thời kỳ) đối với những thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm khác thuộc trách nhiệm của đơn vị nêu tại Kết luận thanh tra.

Căn cứ các quy định của pháp luật, tổ chức xác định thiệt hại và xử lý trách nhiệm bồi thường thiệt hại đúng quy định, đảm bảo không thất thoát tiền, tài sản của Nhà nước đối với nội dung: Vi phạm trong quá trình triển khai dự án xảy ra ngay từ công tác lập, thẩm định, phê duyệt, phê duyệt điều chỉnh dự án, chậm tiến độ thi công xây lắp, đặc biệt là vi phạm trong việc bố trí vốn cho dự án: bố trí vốn thấp hơn so với khối lượng hoàn thành, bố trí vốn dàn trải, không tập trung bố trí vốn cho dự án bảo đảm thời gian hoàn thành và tiến độ thực hiện dự án, không thực hiện đúng trách nhiệm, nghĩa vụ của người quyết định đầu tư, vi phạm quy định về quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình, Luật Xây dựng năm 2014, Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2013, gây nợ đọng xây dựng cơ bản, là hành vi gây lãng phí trong đầu tư xây dựng quy định tại khoản 3, khoản 4 Điều 45 Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2013 với giá trị tạm tính khoảng 99.680,227 triệu đồng.

Vi phạm quy định của pháp luật dẫn đến việc xác định sai chi phí tự vấn thiết kế công trình Nhà học - thí nghiệm chung khoa Khoa học cơ bản số tiền 157,85 triệu đồng phải hoàn trả về ngân sách nhà nước. Chấn chỉnh công tác quản lý nhằm xử lý, khắc phục những tồn tại, thiếu sót, vi phạm được nêu tại Kết luận thanh tra, tập trung vào các nội dung sau:

Chủ động rà soát theo thẩm quyền nhằm kịp thời phát hiện những hạn chế, khuyết điểm, vi phạm trong quá trình thực hiện dự án, đảm bảo chính xác và đúng quy định của pháp luật; có giải pháp khắc phục ngay những hạn chế, thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm đã được chỉ ra tại Kết luận thanh tra, không để thất thoát, lãng phí vốn đầu tư cho dự án.

Chỉ đạo chủ đầu tư và các đơn vị có liên quan rà soát các vi phạm, tồn tại, hạn chế, thiếu sót và các nguyên nhân chủ quan được nêu trong Kết luận thanh tra để khắc phục, không để xảy ra vi phạm trong công tác quản lý, thực hiện dự án đầu tư.

Tăng cường kiểm tra, rà soát nhằm kịp thời chấn chỉnh, xử lý trong triển khai thực hiện các dự án đầu tư, đặc biệt là công tác lập, thẩm định, phê duyệt dự án, phê duyệt điều chỉnh dự án đầu tư; bố trí vốn cho dự án... đảm bảo chính xác, đầy đủ theo đúng quy định của pháp luật, không để xảy ra vi phạm, tham nhũng, tiêu cực, thất thoát, lãng phí.

Trong quá trình rà soát, kiểm tra đối với các nội dung nêu trong Kết luận thanh tra và các nội dung khác liên quan đến công tác quản lý và thực hiện dự án đầu tư, trường hợp phát hiện vi phạm pháp luật, thiệt hại tiền, tài sản nhà nước thì Bộ Giáo dục và Đào tạo chuyển đến Bộ Công an để xem xét, xử lý theo quy định.

Đối với Trường Đại học Nha Trang, Trường Đại học Kiên Giang: Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo theo thẩm quyền chỉ đạo Trường Đại học Nha Trang, Trường Đại học Kiên Giang: Tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo đúng quy định của pháp luật đối với những thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm được nêu tại Kết luận thanh tra.

Trường Đại học Nha Trang hoàn trả số tiền 157,85 triệu đồng về ngân sách nhà nước do vi phạm trong việc xác định sai chi phí tư vấn thiết kế công trình Nhà học - thí nghiệm chung khoa Khoa học cơ bản, đảm bảo không thất thoát tiền, tài sản của Nhà nước.

Rà soát, làm rõ trách nhiệm của các đơn vị, cá nhân của Trường Đại học Nha Trang, Trường Đại học Kiên Giang, Ban Quản lý dự án (theo từng thời kỳ), các nhà thầu tư vấn thiết kế, thi công, tư vấn giám sát và đơn vị, cá nhân khác có liên quan đến thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm được nêu trong Kết luận thanh tra dẫn đến chậm tiến độ thực hiện hợp đồng, xử lý theo đúng quy định của pháp luật, đồng thời phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại (nếu có) theo quy định của pháp luật.

Tiếp tục rà soát quá trình thực hiện dự án và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật khi để xảy ra vi phạm, thất thoát, lãng phí; thực hiện theo thẩm quyền hoặc kiến nghị, đề xuất cấp có thẩm quyền các biện pháp nhằm khắc phục, chấn chỉnh, không để xảy ra vi phạm, thất thoát, lãng phí trong công tác quản lý, thực hiện dự án đầu tư.

Mộc Hương