Thành tựu mới trong 'cuộc chiến' phòng, chống sốt xuất huyết

Việc kết hợp CNC với indole tạo ra cơ chế chống muỗi đốt an toàn và bền vững

Tạo lớp da ngăn muỗi đốt

Một loại chất chống thấm phủ da đang được Đại học Do Thái (HU) phát triển. Công thức chứa indole, một chiết xuất thơm từ hoa và tinh thể nano cellulose (CNC), một thành phần thực vật có khả năng tái tạo tuyệt vời. Như mô tả trên tạp chí PNAS Nexus, việc áp dụng lớp phủ CNC mỏng trên da đã làm giảm 80% lượng muỗi đốt.

Việc kết hợp CNC với indole tạo ra cơ chế chống muỗi đốt an toàn và bền vững. HU đang tiếp tục thử nghiệm và thu thập phản hồi từ người tiêu dùng về mùi vị và cảm giác của sản phẩm trước khi chốt công thức cuối cùng để trình phê duyệt và sản xuất hàng loạt.

Ngoài lớp phủ CNC trên da người, Phòng thí nghiệm Di truyền Côn trùng của HU còn đang phát triển các phương pháp di truyền mới để kiểm soát muỗi mang mầm bệnh sốt rét bằng cách sử dụng công nghệ CRISPR tiên tiến, sửa đổi nhiễm sắc thể của muỗi sốt rét đực để chúng chỉ sinh ra những con đực, giảm số lượng muỗi cái, dẫn đến giảm bệnh.

Tiêu diệt ấu trùng muỗi

Israel đang thử nghiệm dự án có tên ZzappMalaria (ZM), sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để tạo ra một bức ảnh chụp nhanh, toàn diện, chi tiết theo địa điểm về các điều kiện sinh sản của muỗi và phân tích các điều kiện đó để giúp các nhân viên thực địa quản lý việc tiêu diệt ấu trùng muỗi (con non).

Arnon Houri-Yafin, người sáng lập và Giám đốc điều hành ZzappMalaria, cho biết, ZM có thể giúp các thành phố xác định các "điểm nóng" sinh sản của muỗi để lập kế hoạch chiến lược tốt hơn. Một nghiên cứu năm 2023 cho thấy, việc sử dụng AI như ZM tại các quốc gia Trung Phi đã giúp giảm 75% số lượng muỗi và giảm 52,5% tỷ lệ mắc bệnh sốt rét, với chi phí giảm chỉ còn 86 cent/người.

Ứng dụng kỹ thuật triệt sản côn trùng

Triệt sản côn trùng (Sterile insect technique- hay SIT) là một hình thức kiểm soát sự sinh sản của côn trùng. Quá trình này liên quan đến việc nuôi một lượng lớn muỗi đực đã triệt sản trong các cơ sở chuyên dụng, sau đó thả cho chúng giao phối với những con cái trong tự nhiên.

Vì không sinh sản được nên quần thể côn trùng sẽ giảm dần theo thời gian. SIT đã được chứng minh thành công đối với côn trùng tấn công cây trồng và vật nuôi.

Một số công ty của Israel đang ứng dụng SIT để tiêu diệt muỗi, trong đó muỗi đực được khử trùng bằng chiếu xạ hoặc biến đổi gene. Muỗi cái chỉ giao phối một lần và khi chúng giao phối với con đực đã được triệt sản, trứng của chúng sẽ không nở.

Do đó, việc áp đảo một khu vực có những con đực vô sinh, cạnh tranh với những con đực hoang dã để giành bạn tình, có thể làm giảm số lượng muỗi tới 90% mà không cần dùng tới hóa chất, thuốc trừ sâu độc hại.

Ra đời thiết bị diệt muỗi bằng trí tuệ nhân tạo

Để tránh giấc ngủ bị gián đoạn do muỗi đốt, các lựa chọn bao gồm: phun hóa chất, máy diệt côn trùng và thuốc bôi tại chỗ. Công ty Bzigo của Israel vừa phát triển thành công thiết bị tìm diệt muỗi có tên Bzigo Iris. Nó có thể sạc lại, phát hiện muỗi trong phòng, hướng chùm tia laser công suất thấp vào vị trí của muỗi để tìm và diệt.

Bzigo Iris là hệ thống theo dõi trực quan, có thể phát hiện muỗi ở khoảng cách lên tới 8 mét. Với thiết bị này, người dùng cũng nhận được cảnh báo qua điện thoại thông minh khi có muỗi ở gần. Bzigo Iris không độc hại, không mùi nên an toàn cho vật nuôi lẫn con người, kể cả trẻ nhỏ.

Nguồn: Israel21c/SIO

Mai Nguyễn