Tháo gỡ mọi khó khăn, quyết tâm thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội mạnh mẽ

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu chỉ đạo hội nghị.

Phát biểu ý kiến khai mạc hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, hội nghị này nhằm bàn giải pháp tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội. Quan điểm của Đảng, Nhà nước xuyên suốt trong quá trình phát triển đất nước có 3 trụ cột chính: Xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Xuyên suốt quá trình này, chúng ta luôn coi con người là trung tâm, chủ thể, là động lực, mục tiêu cho sự phát triển; không hy sinh tiến bộ và công bằng xã hội để chạy theo tăng trưởng kinh tế đơn thuần.

Thủ tướng nêu rõ, chúng ta xác định nhà ở là 1 trong 3 trụ cột của an sinh xã hội; có “an cư mới lạc nghiệp”. Đây là một trong những giải pháp phù hợp đường lối, chính sách của Đảng, phù hợp đạo đức, truyền thống văn hóa của dân tộc; trong điều kiện khó khăn hiện nay, muốn làm được gì thì đều phải có chính sách; cơ chế, chính sách, luật pháp đều do ta; quy hoạch đất đai có hay không, tổ chức thực hiện cũng đều do ta; do đó, xã hội phải làm, nhân dân phải làm, doanh nghiệp phải làm.

Chúng ta cần suy nghĩ, xem lại xem chủ trương này đã “đúng, trúng” chưa? Đã “đúng, trúng” rồi mà chưa làm được thì nguyên nhân khách quan, nguyên nhân chủ quan là gì, cách tháo gỡ như thế nào? Nhà nước, doanh nghiệp, nhân dân phải tháo gỡ cái gì? Mỗi chủ thể liên quan phải hành động, mỗi người, mỗi chủ thể đều có chức năng riêng; các khâu phải vận hành tốt.

Đại diện lãnh đạo các bộ, ban ngành tham dự hội nghị.

Chúng ta phải nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật; phải chăng cơ chế, chính sách còn thiếu, chưa phù hợp? Quy hoạch đất đai chưa “đúng và trúng”. Các chủ thể có liên quan phải mỗi người, mỗi tổ chức trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn phải làm hết trách nhiệm, tâm huyết. Từng chủ thể phải phát huy hết khả năng của mình, đạo đức xã hội, truyền thống lịch sử, văn hóa của dân tộc, “lá lành đùm lá rách”, người có điều kiện giúp người chưa có điều kiện.

Lịch sử đã chứng minh, dù kẻ thù nào, dù khó khăn nào, dân tộc ta cũng chiến thắng bằng sự đoàn kết, thống nhất, quyết tâm. Bây giờ, chúng ta phải đổi mới tư duy, đổi mới cách làm, huy động sức mạnh toàn dân để làm.

Thủ tướng đặt vấn đề: Thí dụ được miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đối với toàn bộ diện tích đất của dự án, đánh giá xem chủ trương này đã đúng chưa; chủ đầu tư không phải thực hiện thủ tục định giá đất, tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất được miễn; ưu đãi thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp theo quy định của pháp luật về thuế; được hưởng lợi nhuận định mức tối đa từ tổng chi phí đầu tư xây dựng đối với phần diện tích xây dựng nhà ở xã hội; được dành tỷ lệ tối đa trong tổng diện tích đất trong phạm vi dự án đã đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật để đầu tư xây dựng công trình kinh doanh dịch vụ thương mại, nhà ở thương mại; bên cạnh đó phải có các hạ tầng y tế, giáo dục, xã hội, thể thao. Phải xem xét hành lang pháp lý đã thuận lợi chưa? Hiện nay, những cái chưa làm được là gì, nguyên nhân khách quan, nguyên nhân chủ quan?

Quang cảnh hội nghị.

Sau 1 năm triển khai phát triển nhà ở xã hội, tình hình có chuyển biến tích cực trong công tác này. Các địa phương phải cố gắng, các ngân hàng cũng phải tìm cách tháo gỡ, các doanh nghiệp cũng phải bươn chải trong điều kiện khó khăn để cùng làm, người dân cũng phải cố gắng.

Thủ tướng gợi mở, cần phải có giải pháp, cơ chế, chính sách như thế nào, nhiệm vụ của ngân hàng như thế nào, quy hoạch đất đai như thế nào? Các tổ chức thực hiện ở các cấp như thế nào?

Thủ tướng cho rằng cấp chính quyền cơ sở có ý nghĩa hết sức quan trọng vì là nơi gần dân nhất, do đó quy hoạch đất đai, thực hiện giải phóng mặt bằng cũng là từ cơ sở, do đó trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền cơ sở, vai trò của người đứng đầu, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể, tổ chức chính trị như thế nào?

Doanh nghiệp đã làm thì phải có lãi, nhưng vấn đề là lãi ở mức nào vì nếu lãi nhiều thì người dân không mua được, lãi ít thì doanh nghiệp không vui? Phải có tinh thần “lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ”; phải tận dụng sức mạnh toàn như thế nào?

Do đó cần suy nghĩ xem có vận dụng được kinh nghiệm nghệ thuật chiến tranh nhân dân trong công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc trước đây vào phát triển nhà ở xã hội hiện nay hay không?

Các đại biểu tham dự hội nghị.

Thủ tướng gợi ý một số vấn đề để bàn bạc, đưa ra giải pháp phù hợp, khả thi, tổ chức thực hiện làm việc nào dứt việc đó, làm đến đâu rõ đến đấy; yêu cầu đã giao chỉ tiêu cho các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thì phải tập trung làm; phải đặt bài toán tổng thể này trong tổng thể của các nguồn lực với tư duy phương pháp luận là, nguồn lực bắt nguồn từ tư duy, động lực bắt nguồn từ sự đổi mới, sức mạnh bắt nguồn từ nhân dân.

Vướng mắc, ách tắc, thiếu cái này hay cái kia đều do chúng ta. Bây giờ, điều quan trọng cần bàn là cái gì làm trước, cái gì làm sau, ai làm? Nhà nước, doanh nghiệp, nhân dân đều phải làm, chung sức chung lòng “góp gió thành bão”; đã nỗ lực rồi, cố gắng rồi nhưng so mục tiêu đặt ra là chưa đạt yêu cầu; phải đặt mình vào địa vị của người khác, của những người chưa có nhà ở để thấy được trách nhiệm, để cùng nhau làm. Thủ tướng tin chắc chúng ta sẽ làm được việc này; phải hành động quyết liệt, quyết tâm phải cao, nỗ lực phải lớn, làm việc nào dứt việc đó.

* Bộ Xây dựng cho biết, theo tổng hợp báo cáo của các địa phương, trên địa bàn cả nước đã quy hoạch 1.316 khu đất với quy mô 8.611ha làm nhà ở xã hội, như vậy so với báo cáo năm 2020 (3.359ha) thì diện tích đất phát triển nhà ở xã hội đến nay đã tăng thêm 5.252ha.

Thứ trưởng Xây dựng Nguyễn Văn Sinh trình bày báo cáo về tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội.

Theo đó, một số địa phương quan tâm đến việc quy hoạch quỹ đất phát triển nhà ở xã hội như: Đồng Nai 1.063ha, Thành phố Hồ Chí Minh 608ha, Long An 577ha, Hải Phòng 471ha, Hà Nội 412ha.

Về kết quả triển khai thực hiện dự án nhà ở xã hội trong giai đoạn từ năm 2021 đến hết năm 2023: Qua tổng hợp báo cáo của các địa phương, trên địa bàn cả nước có 499 dự án nhà ở xã hội đã được triển khai với quy mô 411.250 căn, trong đó, số lượng dự án hoàn thành: 72 dự án với quy mô 38.128 căn; số lượng dự án đã khởi công xây dựng: 129 dự án với quy mô 114.934 căn; số lượng dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư: 298 dự án với quy mô 258.188 căn.

Với sự quan tâm, chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và sự vào cuộc của các Bộ, ngành, địa phương, việc phát triển nhà ở xã hội trong thời gian vừa qua đã đạt được kết quả quan trọng, nhiều địa phương đã tích cực trong việc thu hút đầu tư, thúc đẩy khởi công xây dựng nhà ở xã hội như (tỉnh Bắc Ninh 15 dự án, 6.000 căn; Bắc Giang 5 dự án, 12.475 căn; Hải Phòng 7 dự án, 11.678 căn; Bình Dương 7 dự án, 6.557 căn; Đồng Nai 8 dự án, 9.074 căn; Bình dương 7 dự án, 6.557 căn; Thanh Hóa 9 dự án, 4.948 căn...).

Tuy nhiên, một số địa phương trọng điểm mặc dù có nhu cầu về nhà ở xã hội rất lớn, nhưng việc đầu tư nhà ở xã hội còn hạn chế so với mục tiêu của Đề án đến năm 2025 (Hà Nội 3 dự án, 1.700 căn đáp ứng 9%; Thành phố Hồ Chí Minh 7 dự án, 4.996 căn đáp ứng 19%; Đà Nẵng 5 dự án, 2.750 căn đáp ứng 43%;...), hoặc một số địa phương không có dự án nhà ở xã hội khởi công trong giai đoạn từ năm 2021 đến nay (Hà Giang, Cao Bằng, Điện Biên, Lai Châu, Vĩnh Phúc, Ninh Bình, Nam Định, Quảng Ngãi, Quảng Bình, Kon Tum, Gia Lai, Long An, Vĩnh Long, Sóc Trăng...).

Về nguồn vốn hỗ trợ 120 nghìn tỷ theo Nghị quyết số 33/NQ-CP ngày 11/3/2023 của Chính phủ, theo báo cáo, hiện nay đã có đã có 28 địa phương công bố danh mục 68 dự án đủ điều kiện vay theo Chương trình tín dụng 120 nghìn tỷ đồng với nhu cầu vay vốn hơn 30 nghìn tỷ đồng.

Đến nay, các ngân hàng đã cam kết cấp tín dụng cho 15 dự án với số tiền khoảng 7.000 tỷ đồng; trong đó đã có 8 dự án nhà ở xã hội tại 7 địa phương được giải ngân với số vốn khoảng 640 tỷ đồng,cụ thể là: BIDV đã giải ngân cho 3 chủ đầu tư dự án tại các tỉnh Phú Thọ, Thanh Hóa và Bình Dương với số tiền là 95,7 tỷ đồng; Vietinbank đã giải ngân cho 1 chủ đầu tư dự án tại tỉnh An Giang với số tiền là 128,6 tỷ đồng; Agribank đã giải ngân cho 4 chủ đầu tư dự án tại các tỉnh Bắc Ninh, Quảng Ninh và Kiên Giang với số tiền là 415,7 tỷ đồng.

Hiện nay, ngoài 4 ngân hàng thương mại cổ phần nhà nước (BIDV, Vietinbank, Agribank, Vietcombank) thì có thêm Ngân hàng Tiên Phong (TPbank) đã có trách nhiệm tham gia chương trình hỗ trợ theo Nghị quyết số 33/NQ-CP với số tiền khoảng 5.000 tỷ đồng.

Như vậy, nguồn vốn hỗ trợ (được triển khai đến năm 2030 nhằm thực hiện mục tiêu của đề án) bước đầu đã có kết quả, tuy nhiên việc giải ngân còn chậm. Trong thời gian tới, với sự quyết liệt của các cấp chính quyền trong việc tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội thì việc giải ngân gói hỗ trợ 120 nghìn tỷ đồng sẽ đạt kết quả tốt hơn.

Phát biểu ý kiến kết luận hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, chính sách an sinh xã hội trong đó, có việc bảo đảm tiếp cận bình đẳng nhà ở, công ăn việc làm, sinh kế cho người dân được Hiến pháp cũng như Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng, Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội 10 năm cũng nêu rõ. Chúng ta khẳng định chính sách an sinh xã hội xuyên suốt lấy con người là trung tâm, chủ thể, động lực, mục tiêu cho sự phát triển; 2 cái cần nhất đối với con người là tinh thần và vật chất (ăn, ở). Trong điều kiện khó khăn nhưng Đảng, Nhà nước luôn chăm lo an sinh xã hội, đời sống vật chất, tinh thần để cho nhân dân ấm no, hạnh phúc.

Hội nghị diễn ra dưới hình thức trực tiếp và trực tuyến.

Thủ tướng nêu rõ, chúng ta đã đưa ra mục tiêu đầu tư xây dựng 1 triệu căn hộ NOXH, đến nay, đã làm được nhiều việc. Có được điều này là nhờ sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước; sự chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; sự vào cuộc, tham gia tích cực của cả hệ thống chính trị, các cấp, các ngành, đặc biệt là các địa phương, các doanh nghiệp, người dân, cả nước đã hoàn thành hàng trăm dự án NOXH, nhà ở công nhân giúp cho hàng chục nghìn hộ gia đình thu nhập thấp và hàng trăm nghìn công nhân được cải thiện nhà ở, có chỗ ở an toàn. Theo Thủ tướng, chính sách đã và đang đi vào cuộc sống nhưng so mục tiêu, yêu cầu thì chưa đạt.

Về quan điểm phát triển NOXH, Thủ tướng nhấn mạnh, NOXH là nhà ở bình thường như các loại nhà ở khác, bảo đảm có chất lượng, an toàn vệ sinh môi trường, ăn ở cho người dân, bảo đảm hạ tầng y tế, giáo dục, xã hội và các dịch vụ khác, bảo đảm điện nước, cấp thoát nước; điểm khác là cơ chế, chính sách cho người mua và người bán, nhất là đối tượng là người nghèo, công nhân, người yếu thế, khu vực còn khó khăn về nhà ở, lực lượng vũ trang; có chỗ ở để bảo đảm “an cư lạc nghiệp”, an sinh xã hội, bảo đảm tiến bộ và công bằng xã hội, không để ai bị bỏ lại phía sau, bảo đảm công bằng về tiếp cận nhà ở. NOXH không thể các dịch vụ khác, hạ tầng khác. Do đó, từ nhìn nhận như vậy để có chính sách phù hợp; ngoài mua ra thì phải có chính sách mua và thuê mua.

Phát triển NOXH, nhà ở cho công nhân là nội dung quan trọng của các chính sách phát triển kinh tế-xã hội; phát triển nhà ở, trong đó có NOXH cho người thu nhập thấp, công nhân là trách nhiệm của Nhà nước, xã hội và mỗi người dân.

Nhà nước khuyến khích các thành phần kinh tế phát triển NOXH, nhà ở công nhân theo cơ chế thị trường, đồng thời có chính sách để hỗ trợ về nhà ở cho các đối tượng người thu nhập thấp đô thị, công nhân khu công nghiệp về nhà ở nhằm góp phần ổn định chính trị, bảo đảm an sinh xã hội; tinh thần là “không hy sinh tiến bộ và công bằng xã hội để chạy theo tăng trưởng kinh tế đơn thuần”.

Phát triển NOXH, nhà ở công nhân tại các địa phương gắn với phát triển thị trường bất động sản, phù hợp chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở trong từng giai đoạn và tuân thủ pháp luật, quy hoạch, kế hoạch do cơ quan có thẩm quyền phê duyệt, bảo đảm đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội. Điều quan trọng là phải dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, phải linh hoạt, vận dụng sáng tạo trong vận dụng cơ chế, chính sách, luật pháp của Nhà nước trong phát triển NOXH.

Về các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm thời gian tới, Thủ tướng nhấn mạnh, tất cả các chủ thể liên quan với tinh thần trách nhiệm cao nhất, sáng tạo, kịp thời, trách nhiệm, đạo đức xã hội để thực hiện tốt trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các tổ chức, cá nhân theo quy định của pháp luật; mỗi người “góp gió thành bão” để tạo ra phong trào, xu thế phát triển NOXH đúng nghĩa.

Chính phủ phải nắm chắc tình hình, phản ứng chính sách kịp thời, đề xuất các chính sách vượt thẩm quyền để chính sách NOXH phát triển đúng quy luật thị trường.

Đối với các Bộ, ngành: các Bộ Xây dựng, Tài nguyên Môi trường, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tập trung xây dựng, sớm ban hành các Nghị định, văn bản quy phạm pháp luật với tinh thần là phân cấp, phân quyền tối đa, phân bổ nguồn lực, cắt giảm các chi phí tuân thủ, tăng cường giám sát, kiểm tra; nâng cao năng lực thực thi.

Bộ Xây dựng chủ trì xây dựng quy trình rút gọn các thủ tục hành chính để lựa chọn chủ đầu tư và triển khai thực hiện dự án NOXH để tiết kiệm thời gian, huy động, khuyến khích các nguồn lực xã hội tham gia phát triển NOXH.

NHNN chỉ đạo các ngân hàng thương mại nhà nước lớn chung tay cùng doanh nghiệp nghiên cứu xây dựng và cung cấp gói tín dụng cho người mua NOXH với thời hạn từ 10 đến 15 năm với lãi suất ưu đãi thấp hơn 3-5% so đối tượng cho vay thông thường để đối tượng người thu nhập thấp, công nhân có cơ hội, động lực mua nhà; NHNN nghiên cứu, xem xét hạ mức lãi suất cho vay nguồn vốn hỗ trợ 120 nghìn tỷ đồng phù hợp, đơn giản hóa các thủ tục cho vay; phối hợp Bộ Xây dựng, các bộ, ngành liên quan xây dựng chính sách chung.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp Bộ Tài chính, NHNN báo cáo cấp thẩm quyền bổ sung nguồn vốn ngân sách thực hiện cho vay NOXH thông qua Ngân hàng Chính sách xã hội giai đoạn 2024-2025 theo quy định của luật pháp về nhà ở; Bộ Tài chính nghiên cứu thành lập Quỹ nhà ở chính sách xã hội, nghiên cứu chính sách thuế phù hợp; các địa phương phải đăng ký chỉ tiêu giao cho 63 tỉnh, thành phố phát triển NOXH trong năm 2024.

Thủ tướng đề nghị Bộ Công an, Bộ Quốc phòng phấn đấu trong năm 2024, mỗi Bộ thực hiện 5 nghìn căn hộ NOXH; Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam thực hiện 2 nghìn căn hộ NOXH; Văn phòng Chính phủ chủ trì, phối hợp Bộ Xây dựng, các địa phương nghiên cứu việc đưa việc phát triển NOXH thành chỉ tiêu pháp lệnh, hằng năm phải có báo cáo.

Đối với các địa phương, cấp ủy phải có Nghị quyết để ban hành, lãnh đạo, chỉ đạo phát triển NOXH; các cấp chính quyền phải thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật, phải vận dụng sáng tạo trong điều kiện của địa phương, dám nghĩ, dám làm, không đùn đẩy, né tránh; Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, các sở, ngành cũng phải chủ động xây dựng chính sách phù hợp và hoàn cảnh của mỗi địa phương.

Cấp huyện, xã phải thực hiện tốt; quy hoạch quỹ đất cân bằng sự phát triển chung, thu hồi mặt bằng; các địa phương chủ động bố trí kinh phí giải phóng mặt bằng, tổ chức giải phóng mặt bằng sạch, có quỹ đất sạch làm NOXH; tổ chức đấu giá, đấu thầu, lựa chọn nhà đầu tư có tiềm lực tài chính, kinh nghiệm; triển khai bảo đảm công khai, minh bạch, tăng tỷ lệ ký quỹ, bảo lãnh để bảo đảm lựa chọn nhà đầu tư có tiềm lực tốt; đầu tư “trúng, đúng”, đấu thầu, đấu giá công khai, minh bạch, tránh tiêu cực, tham nhũng.

Đôn đốc chủ đầu tư các dự án nhà ở thương mại, khu đô thị triển khai dự án NOXH trên quỹ đất 20% các dự án này theo tiến độ được phê duyệt; trường hợp chủ đầu tư không thực hiện thì thu hồi quỹ đất 20% để lựa chọn chủ đầu tư khác để thực hiện. Có cơ chế, giải pháp cụ thể để rút ngắn thủ tục hành chính về lập, phê duyệt dự án, giao đất, giải phóng mặt bằng, thủ tục đầu tư xây dựng để hỗ trợ, khuyến khích các doanh nghiệp triển khai đầu tư xây dựng dự án, tạo nguồn cung cho thị trường, tận dụng nguồn vốn ưu đãi phát triển NOXH.

Thủ tướng lưu ý cấp ủy phải có nghị quyết để lãnh đạo, chỉ đạo; các cấp chính quyền phải năng động, vận dụng sáng tạo; doanh nghiệp, ngân hàng thực hiện nghĩa vụ theo luật pháp, thể hiện trách nhiệm xã hội, đạo đức kinh doanh, bảo đảm kinh doanh NOXH phù hợp tình hình, điều kiện của người dân, nhất là người khó khăn, người nghèo, công nhân.

Người dân phải có trách nhiệm thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình trong tiếp cận nhà ở công bằng; tham gia tích cực xây dựng chính sách NOXH, thể chế, đồng hành cùng Nhà nước, doanh nghiệp trong giải phóng mặt bằng. Đối với doanh nghiệp, các chủ đầu tư lập tiến độ, chuẩn bị đầy đủ nguồn lực; đối với các dự án đã được lựa chọn chủ đầu tư, Thủ tướng đề nghị chủ đầu tư khẩn trương hoàn thiện các thủ tục pháp lý để khởi công xây dựng theo tiến độ; khẩn trương hoàn thành các công trình quỹ đất 20%; ngay sau khởi công, cần nhanh chóng cung cấp công khai các thông tin liên quan dự án để người dân mua, thuê mua, bảo đảm công khai, minh bạch; ngân hàng, các địa phương phải bàn để những dự án trước đây, nếu chưa có cơ chế, chính sách thì phải cân nhắc vận dụng sáng tạo.

Thủ tướng đề nghị các địa phương tổ chức thực hiện tốt; Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương chịu trách nhiệm trước Chính phủ về việc hoàn thành chỉ tiêu xây dựng NOXH trên địa bàn đã đăng ký.

Bộ Xây dựng thường xuyên kiểm tra, đôn đốc; các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương khẩn trương xây dựng kế hoạch, mục tiêu, số lượng cụ thể xây dựng NOXH năm 2025 và giai đoạn 2026-2030, gửi Bộ Xây dựng tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước ngày 30/11/2024.

Các bộ, ngành, địa phương tiếp thu ý kiến tại hội nghị này; đồng hành hỗ trợ thực chất, hiệu quả đối với doanh nghiệp, người thu nhập thấp, công nhân và người lao động tại các khu công nghiệp, khu chế xuất với tinh thần đại đoàn kết toàn dân tộc để tạo phong trào, xu thế phát triển NOXH, để người dân được tiếp cận bình đẳng nhà ở, không để ai bị bỏ lại phía sau.