Tháo gỡ nút thắt để giảm nghèo bền vững

Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021–2025 được triển khai mạnh mẽ trên phạm vi cả nước, nhận được sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Chính phủ và Quốc hội. Nhờ đó, hầu hết các chỉ tiêu trọng yếu đều đạt và vượt kế hoạch đề ra.

Theo ông Nguyễn Lê Bình, Phó Chánh Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), tốc độ giảm nghèo bình quân đạt trên 1,5%/năm, dự kiến đến cuối năm 2025, tỷ lệ hộ nghèo cả nước chỉ còn khoảng 1%, chủ yếu là các hộ không có khả năng lao động. Cùng với đó, nhiều địa phương đã thoát khỏi tình trạng đặc biệt khó khăn: 19 xã và 3 huyện chính thức ra khỏi danh sách nghèo. Cơ sở hạ tầng thiết yếu được cải thiện rõ rệt với gần 5.000 công trình được đầu tư, trong đó khoảng 1.000 công trình phục vụ giáo dục và y tế.

Ở khía cạnh sinh kế, chương trình đã hình thành khoảng 11.000 mô hình sản xuất, chủ yếu trong lĩnh vực nông nghiệp, giúp hàng chục nghìn hộ dân nâng cao thu nhập và chuyển đổi cơ cấu kinh tế địa phương. Hơn 130.000 lao động được hỗ trợ kết nối việc làm, trong khi tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em giảm mạnh từ 34% xuống còn hơn 26%.

Đáng chú ý, trên 90.000 hộ nghèo và cận nghèo đã có nhà ở kiên cố, góp phần nâng cao khả năng chống chịu trước thiên tai.

Mặc dù chương trình giảm nghèo bền vững đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, ông Nguyễn Lê Bình vẫn trăn trở về tình trạng “nghèo dai dẳng” tại những vùng đặc biệt khó khăn, nơi thiếu thốn hạ tầng, đất canh tác và dễ tổn thương trước thiên tai. Ông nhấn mạnh “chỉ một cơn bão hay trận lũ quét cũng có thể xóa đi thành quả nhiều năm nỗ lực”.

Ba “nút thắt” chính trong việc triển khai chương trình giảm nghèo bền vững hiện nay, theo ông Bình, là chính sách hỗ trợ chưa thật sự đồng bộ; hạn chế về năng lực của đội ngũ triển khai ở cơ sở; và công tác truyền thông chưa tạo được chuyển biến sâu rộng trong nhận thức của người dân. Một số địa bàn vùng sâu, vùng xa vẫn còn tình trạng nghèo kéo dài do điều kiện tự nhiên khắc nghiệt và thiếu hạ tầng.

Vẫn còn nhiều rào cản trong triển khai chương trình giảm nghèo bền vững.

Để vượt qua những rào cản trên, ông đề xuất xây dựng chương trình mục tiêu giảm nghèo bền vững cho giai đoạn sau tập trung vào 5 định hướng cốt lõi để giải quyết các thách thức một cách căn cơ và bền vững.

Thứ nhất, tích hợp các chương trình có tính chất tương đồng. Thay vì triển khai dàn trải, các chương trình mục tiêu quốc gia sẽ được tích hợp lại để tối ưu hóa công tác chỉ đạo, điều hành và quản lý. "Thủ tướng Chính phủ đã có chỉ đạo về việc hợp nhất Chương trình giảm nghèo bền vững và Chương trình xây dựng nông thôn mới thành một chương trình tổng thể”, ông Bình cho biết. Đây là bước đi chiến lược để thống nhất nguồn lực và mục tiêu.

Thứ hai, tập trung nguồn lực đầu tư có trọng tâm, trọng điểm. Nguồn vốn sẽ được ưu tiên cho những vùng khó khăn nhất, những "lõi nghèo" để tạo ra sự đột phá, tránh đầu tư dàn trải, kém hiệu quả.

Thứ ba, lấy địa phương và người dân làm trung tâm. Mọi chính sách, hoạt động đều phải xuất phát từ nhu cầu thực tiễn của cơ sở và phải phát huy vai trò chủ thể của người dân. "Phải lấy địa phương, lấy người dân làm trung tâm để chúng ta phát triển", ông Bình nhấn mạnh.

Thứ tư, nâng cao hiệu quả công tác truyền thông. Để chính sách đi vào cuộc sống, cả chính quyền và người dân đều phải nắm rõ, hiểu đúng và thực hiện tốt. Công tác truyền thông phải được đẩy mạnh hơn nữa để tạo sự đồng thuận và tham gia tích cực từ xã hội.

Thứ năm, tăng cường theo dõi, giám sát với sự tham gia của người dân. Đây là yếu tố quyết định sự thành công và minh bạch của chương trình. "Chúng ta phải đề cao việc theo dõi, kiểm tra, giám sát, đặc biệt là phải có sự tham gia của người dân. Phải để người dân đánh giá được rằng đồng vốn đầu tư công là tiền của dân và đang được đầu tư hiệu quả cho dân", ông Bình khẳng định.

Nhung Bùi