Đà Nẵng tìm cách khai thác tiềm năng triệu đô từ sâm Ngọc Linh

Khu vực miền núi phía Tây Đà Nẵng, đặc biệt tại các xã miền núi, có điều kiện sinh thái phù hợp để phát triển sâm Ngọc Linh dưới tán rừng, một mô hình vừa phát triển kinh tế vừa bảo vệ tài nguyên rừng. Thành phố đã quy hoạch vùng trồng tiềm năng và đặt mục tiêu biến khu vực này thành trung tâm công nghiệp dược liệu quốc gia với sâm Ngọc Linh là cây chủ lực vào năm 2030.

Vùng trồng sâm Ngọc Linh tại khu vực miền núi phía Tây Đà Nẵng. Ảnh: Trà Linh

Để thực hiện mục tiêu này, UBND thành phố Đà Nẵng đã ban hành Quyết định số 53/2025/QĐ-UBND vào ngày 09-10-2025, quy định chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức của Trung tâm Phát triển Sâm Ngọc Linh và Dược liệu. Sự ra đời của Trung tâm này mang ý nghĩa thiết lập một cơ quan chuyên trách, tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho việc quản lý, bảo tồn nguồn gen và phát triển vùng nguyên liệu theo quy chuẩn. Tiếp nối, ngày 10-10, Hội Sâm Ngọc Linh Quảng Nam thành phố Đà Nẵng và Viện Di truyền nông nghiệp ký kết hợp tác, tập trung vào việc nghiên cứu, xây dựng quy trình kỹ thuật sản xuất giống và sản xuất thương phẩm sâm.

Cơ chế thu hút đầu tư và chuẩn hóa sản phẩm

Cụ thể, việc thành lập Trung tâm Phát triển Sâm và hợp tác khoa học là yếu tố then chốt để quản lý chất lượng cho quá trình đầu tư này. Theo tinh thần chỉ đạo của lãnh đạo thành phố, việc phát triển vùng sâm không chỉ hướng đến lợi nhuận mà phải đảm bảo “giá trị saponin cao nhất” (Saponin là thành phần hoạt chất chính trong sâm Ngọc Linh, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe) và “sinh kế bền vững cho người dân cũng sẽ cải thiện”.

Trong khi đó, theo đại diện của Viện Di truyền nông nghiệp tại lễ ký kết, hai bên sẽ phối hợp nghiên cứu, lựa chọn và chuyển giao những thành tựu khoa học công nghệ mới, áp dụng vào sản xuất, thúc đẩy thương mại hóa. Nghiên cứu về quy trình công nghệ xác định sâm bằng chỉ thị phân tử sẽ giúp chuẩn hóa chất lượng, kiểm soát nguồn gốc và ngăn chặn sâm giả, từ đó minh bạch hóa thị trường. Khi chất lượng và nguồn gốc được kiểm soát chặt chẽ, chuỗi giá trị chế biến sâu như dược phẩm, thực phẩm chức năng, hay các sản phẩm chăm sóc sức khỏe mới có thể phát triển.

Theo thông tin từ lãnh đạo thành phố Đà Nẵng, đến thời điểm hiện tại, đã có chín doanh nghiệp cam kết đầu tư với tổng vốn hơn 5.000 tỉ đồng vào các dự án có liên quan đến sâm Ngọc Linh, hướng tới xây dựng chuỗi giá trị khép kín từ trồng trọt, chế biến sâu đến phân phối sản phẩm.

Một đoàn khách tham quan vùng ươm trồng sâm Ngọc Linh. Ảnh: Trà Linh

Động thái này cũng phản ánh sự chuyển dịch từ nông nghiệp truyền thống sang nông nghiệp công nghệ cao và công nghiệp chế biến dược phẩm. Thay vì chỉ tập trung vào bán sâm củ thô, nguồn vốn này sẽ được dùng để xây dựng các nhà máy chiết xuất saponin, sản xuất thực phẩm chức năng, mỹ phẩm và dược phẩm. Việc này giúp gia tăng giá trị sản phẩm lên gấp nhiều lần, đồng thời tạo ra hàng ngàn việc làm chất lượng cao trong lĩnh vực khoa học, kỹ thuật và quản lý chất lượng.

Sự tham gia của các tập đoàn lớn cũng đảm bảo sản phẩm có đầu ra ổn định và khả năng tiếp cận các thị trường tiêu chuẩn cao trên thế giới. Trong số đó, phải kể đến sự tham gia của các tập đoàn lớn như Trường Hải (THACO), Capella Quảng Nam hay Công ty Cổ phần Thương mại dịch vụ và Công nghệ OSP.

Thách thức logistics và cơ hội du lịch trải nghiệm

Mặc dù có tiềm năng lớn về giá trị kinh tế, việc phát triển kinh tế dựa vào sâm Ngọc Linh tại Đà Nẵng vẫn đối diện với nhiều thách thức. Vấn đề lớn nhất là bảo tồn nguồn gen và áp dụng công nghệ nhân giống hàng loạt nhưng vẫn giữ được hàm lượng saponin quý hiếm.

Các nghiên cứu di thực và phát triển vùng trồng mới ở độ cao trên 1.000m đang được triển khai với tổng kinh phí hơn 2,55 tỉ đồng, nhưng cần thời gian dài để đánh giá hiệu quả. Ngoài ra, việc phát triển ở vùng núi cao cũng đặt ra thách thức về hạ tầng logistics, giao thông và khó khăn trong việc xây dựng chuỗi cung ứng ổn định. Thách thức khác là làm thế nào để đăng ký và bảo vệ Chỉ dẫn Địa lý sâm Ngọc Linh không chỉ trong nước mà còn trên thị trường quốc tế.

Một góc khu vực miền núi phía Tây Đà Nẵng - nơi phù hợp cho trải nghiệm sinh thái kết hợp khám phá sâm Ngọc Linh. Ảnh: Trà Linh

Tuy nhiên, chính những thách thức về sinh thái và địa lý này lại mở ra cơ hội phát triển mô hình kinh tế kết hợp: du lịch dược liệu. Việc phát triển sâm Ngọc Linh dưới tán rừng tạo ra cảnh quan sinh thái nguyên sơ và một “phòng thí nghiệm tự nhiên” hấp dẫn. Thực tế, tại xã Trà Linh (địa phương miền núi có tiềm năng lớn về sâm Ngọc Linh tại Đà Nẵng), việc nhiều hộ gia đình tham gia trồng sâm dưới tán rừng tự nhiên đã chứng minh rằng đây là mô hình “vừa bảo vệ rừng vừa phát triển sinh kế bền vững”.

Đà Nẵng có thể phát triển các tour du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái tại khu vực này để khách tham quan tìm hiểu về quy trình trồng sâm, trải nghiệm văn hóa đồng bào dân tộc thiểu số và mua sắm sản phẩm. Mô hình này không chỉ đa dạng hóa nguồn thu mà còn giúp người dân địa phương tham gia trực tiếp vào chuỗi giá trị kinh tế, từ đó nâng cao sinh kế và ý thức bảo vệ rừng.

Sự kết hợp giữa nông nghiệp công nghệ cao và du lịch trải nghiệm có thể là một gợi ý hướng đi bền vững, phát triển kinh tế phía Tây Đà Nẵng dựa vào dược liệu.

Nhân Tâm