Tháo gỡ vướng mắc cho các doanh nghiệp, tổ chức tín dụng có giao dịch liên kết

Những điểm mới tại Nghị định 20 đã tháo gỡ nhiều khó khăn cho doanh nghiệp. Ảnh minh họa: Tuấn Nguyễn

Tháo gỡ nhiều vướng mắc cho các doanh nghiệp

Theo Nghị định số 132/2020/NĐ-CP (Nghị định 132), khi một doanh nghiệp (DN) bảo lãnh hoặc cho một DN khác vay vốn dưới bất kỳ hình thức nào, nếu khoản vốn vay ít nhất bằng 25% vốn góp của chủ sở hữu DN đi vay và chiếm trên 50% tổng giá trị các khoản nợ trung và dài hạn, thì hai bên được cho là có quan hệ liên kết với nhau.

Còn theo quy định mới tại Nghị định số 20/2025/NĐ-CP (Nghị định 20) các bên sẽ được xác định là có giao dịch liên kết khi một DN bảo lãnh hoặc cho một DN khác vay vốn dưới bất kỳ hình thức nào, trong đó tổng dư nợ các khoản vay của DN đi vay với DN cho vay hoặc bảo lãnh ít nhất bằng 25% vốn góp của chủ sở hữu DN đi vay và chiếm trên 50% tổng dư nợ tất cả các khoản nợ trung và dài hạn.

Quy định này không áp dụng với các trường hợp gồm: Bên bảo lãnh hoặc bên cho vay là các tổ chức kinh tế (hoạt động theo quy định của Luật Các tổ chức tín dụng 2024) không tham gia điều hành, kiểm soát, góp vốn, đầu tư vào bên còn lại; bên bảo lãnh hoặc cho vay là các tổ chức kinh tế và DN đi vay được bảo lãnh không cùng chịu sự điều hành, kiểm soát, góp vốn, đầu tư của một bên khác.

Đồng thời, Nghị định 20 quy định, đối với trường hợp DN, tổ chức tín dụng (TCTD) chỉ có liên hệ liên kết với ngân hàng mà không còn liên hệ liên kết khác thì các chi phí lãi vay chưa được trừ trước đây từ kỳ tính thuế năm 2020 đến kỳ tính thuế năm 2023 mà chưa được trừ vào chi phí khi xác định chi phí chịu thuế sẽ được phân bổ đều vào các kỳ tính thuế từ năm 2024 cho đến thời gian còn lại theo Nghị định cũ.

Nêu quan điểm về vấn đề này, ông Nguyễn Văn Được - Tổng giám đốc Công ty TNHH Kế toán và Tư vấn thuế Trọng Tín cho rằng, việc bổ sung, sửa đổi mới này đã giúp giải quyết, tháo gỡ các vướng mắc trước đây đối với trường hợp DN chỉ có một giao dịch liên kết theo Nghị định 132. Và tại quy định sửa đổi của Nghị định 20 đã loại trừ DN, TCTD có vay vốn, có giao dịch nhưng không có quan hệ kiểm soát, điều hành, góp vốn hay không có bên thứ ba cùng kiểm soát, điều hành TCTD và DN thì chi phí lãi vay đó sẽ được phân bổ đều.

Đồng thời, Nghị định 20 cũng đã sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 132 nhằm tháo gỡ được một số nội dung liên quan đến xác định quan hệ liên kết giữa TCTD và DN. Một điểm đáng lưu ý trong Nghị định mới ban hành, đã sửa đổi điểm k khoản 2 Điều 5 của Nghị định 132. Theo đó, thay vì quy định chung chung về trường hợp DN liên kết, Nghị định 20 đã chỉ rõ “Các trường hợp khác trong đó DN (bao gồm cả chi nhánh hạch toán độc lập thực hiện kê khai, nộp thuế thu nhập doanh nghiệp) chịu sự điều hành, kiểm soát, quyết định trên thực tế đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của DN kia”.

Tại điều bổ sung mới này đã xác định quan hệ liên kết giữa các TCTD trong trường hợp mà cho vay hoặc bảo lãnh cho DN nhưng không kiểm soát, điều hành, góp vốn vào DN hoặc giữa tổ chức tín dụng và DN không cùng chịu sự kiểm soát điều hành của bên thứ ba.

Trong trường hợp đó, DN chỉ có giao dịch với TCTD mà không có kiểm soát điều hành hoặc không chịu sự kiểm soát điều hành của bên thứ ba, không còn liên kết khác thì sẽ không chịu ảnh hưởng của quy định về khống chế chi phí lãi vay theo khoản 3 điều 16 của Nghị định 132. Đây là một bước tháo gỡ lớn cho các DN trong trường hợp chỉ đi vay vốn ngân hàng và không có giao dịch liên kết khác, sẽ không phải chịu quy định về khống chế chi phí lãi vay.

Tạo sự minh bạch trong quản lý nhà nước

Thêm một chi tiết quan trọng mới được quy định trong Nghị định 20 này đó là, tại khoản 2 Điều 21 Nghị định 132 quy định Ngân hàng Nhà nước (NHNN) trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm phối hợp cung cấp thông tin, số liệu về các khoản vay, trả nợ nước ngoài của từng DN cụ thể có giao dịch liên kết trên cơ sở danh sách do cơ quan thuế yêu cầu, bao gồm dữ liệu về kim ngạch, khoản vay, lãi suất, kỳ trả lãi, trả gốc, thực tế rút vốn, trả nợ (gốc, lãi) và các thông tin liên quan khác (nếu có).

Ngoài quy định trên, Nghị định số 20 bổ sung trách nhiệm của NHNN trong phối hợp cung cấp thông tin được báo cáo theo quy định pháp luật về người có liên quan của thành viên Hội đồng quản trị, thành viên Hội đồng thành viên, thành viên Ban kiểm soát, Tổng giám đốc (Giám đốc)...và chức danh tương đương theo quy định; người có liên quan của cổ đông sở hữu từ 01% vốn điều lệ trở lên của TCTD; Công ty liên kết của TCTD theo hệ thống thông tin dữ liệu quản lý của NHNN khi cơ quan thuế đề nghị.

Theo bà Tô Kim Phượng - Phó Cục trưởng Cục Thanh tra - Kiểm tra thuế (Tổng cục Thuế), các thông tin về “người có liên quan” do NHNN cung cấp sẽ là một trong những nguồn thông tin quan trọng giúp cơ quan thuế quản lý và rà soát việc kê khai thông tin về các bên có quan hệ liên kết của người nộp thuế là TCTD và DN liên kết, từ đó tạo môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng cho cộng đồng DN, góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý thuế./.

Văn Tuấn