Tháo gỡ vướng mắc pháp lý, thúc đẩy phát triển năng lượng tái tạo

Những vấn đề trên không chỉ gây khó khăn cho doanh nghiệp, mà còn tiềm ẩn nguy cơ tranh chấp quốc tế. Với hàng loạt dự án bị đình trệ và nhà đầu tư đứng trước rủi ro tài chính, Bộ Công Thương đang nỗ lực tháo gỡ để đảm bảo quyền lợi doanh nghiệp và thúc đẩy năng lượng xanh.

Thực trạng vướng mắc trong năng lượng tái tạo

Các dự án năng lượng tái tạo tại Việt Nam đang đối mặt với những trở ngại lớn về pháp lý và tài chính. Nhiều doanh nghiệp phản ánh họ bị thanh toán giá tạm thấp hơn giá FIT cam kết và chậm công nhận ngày vận hành thương mại, gây thiệt hại tài chính.

Theo Kết luận Thanh tra 1027 và Nghị quyết 233 của Chính phủ, trách nhiệm chính trong việc xử lý các vướng mắc thuộc về EVN, nhưng tiến độ giải quyết còn chậm, làm gia tăng nguy cơ tranh chấp quốc tế. Các chuyên gia cảnh báo, rủi ro khiếu kiện quốc tế hoàn toàn có thể xảy ra trên diện rộng nếu không giải quyết kịp thời.

Nguyên nhân của vấn đề nằm ở sự thiếu đồng bộ trong quy định pháp luật và trách nhiệm giữa các bên. Một số dự án chưa được công nhận COD do vướng mắc về quy hoạch hoặc hợp đồng mua bán điện, dẫn đến tranh cãi về giá mua điện. Một số câu hỏi được đặt ra là tính pháp lý của việc EVN áp giá thấp hơn cam kết là gì và Bộ Công Thương có giải pháp nào để bảo vệ nhà đầu tư.

Để giải quyên vấn đề này, được biết, Bộ Công Thương đã chủ động vào cuộc để tháo gỡ các vướng mắc. Cụ thể, Bộ đã ban hành Quyết định 768 ngày 15/4/2025 để bổ sung các dự án năng lượng tái tạo vào quy hoạch, đồng thời ban hành các thông tư hướng dẫn hợp đồng mua bán điện, như Thông tư 18/2020, 16/2017 và 2/2019. Ngoài ra, Bộ cũng đã tổ chức đối thoại với 36 doanh nghiệp và hiệp hội vào ngày 29/5/2025 để lắng nghe ý kiến và tìm giải pháp.

“Chúng tôi đã báo cáo Chính phủ và yêu cầu EVN khẩn trương xử lý theo Nghị quyết 233”, đại diện Cục Điện lực cho hay.

Tuy nhiên, tiến độ giải quyết vẫn chưa đáp ứng kỳ vọng. Đại diện Cục điện lực cho biết, EVN chưa có báo cáo chính thức về việc công nhận COD và giá FIT, gây chậm trễ trong việc giải quyết vướng mắc.

Để giảm thiểu rủi ro tranh chấp, Bộ Công Thương đã kiến nghị Bộ Tư pháp phối hợp với EVN và các cơ quan liên quan để đánh giá nguy cơ khiếu kiện quốc tế. Đại diện Bộ Công Thương cho biết cũng đã báo cáo Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình và Ban chỉ đạo 751 để đảm bảo xử lý các vấn đề một cách minh bạch và đúng pháp luật.

Cần các giải pháp dài hạn

Để thúc đẩy năng lượng tái tạo, Bộ Công Thương đề ra các giải pháp dài hạn. Thứ nhất, đẩy nhanh xử lý vướng mắc theo Nghị quyết 233, với sự phối hợp chặt chẽ giữa EVN, các địa phương và nhà đầu tư. Đại diện Cục điện lực cho biết, Bộ đang đôn đốc EVN hoàn thiện các hợp đồng mua bán điện và công nhận COD để đảm bảo quyền lợi nhà đầu tư.

Thứ hai, tăng cường minh bạch trong quản lý dự án, từ quy hoạch đến vận hành, nhằm tránh các tranh chấp tương tự trong tương lai.

Thứ ba, Bộ Công Thương khuyến khích đầu tư vào công nghệ năng lượng tái tạo, bởi năng lượng tái tạo là tương lai của Việt Nam, và chúng ta cần đầu tư vào công nghệ để nâng cao hiệu suất và giảm chi phí.

Ngoài ra, Bộ cũng đang phối hợp với các cơ quan quốc tế để học hỏi kinh nghiệm quản lý và phát triển năng lượng xanh, đồng thời tận dụng các cam kết trong COP26 để thu hút đầu tư nước ngoài.

Về triển vọng, năng lượng tái tạo vẫn là ưu tiên chiến lược của Việt Nam. Với Quy hoạch Điện VIII và các chính sách hỗ trợ, Việt Nam có tiềm năng trở thành trung tâm năng lượng sạch khu vực. Tuy nhiên, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho rằng, sự phối hợp giữa các cơ quan và doanh nghiệp là yếu tố then chốt để vượt qua các rào cản pháp lý và đảm bảo phát triển bền vững.

Với các giải pháp đồng bộ và sự phối hợp chặt chẽ giữa Chính phủ, doanh nghiệp và các bên liên quan, Việt Nam có thể biến thách thức thành cơ hội, củng cố vị thế trong lĩnh vực năng lượng sạch. Hành trình này không chỉ đòi hỏi nỗ lực từ cơ quan quản lý, mà còn cần sự đồng hành của nhà đầu tư để đưa năng lượng tái tạo Việt Nam vươn xa.

Trần Hương