Tháo nút thắt trong việc bồi thường, giải phóng mặt bằng

Theo đó, Chính phủ cho phép UBND thành phố áp dụng thí điểm cơ chế, quy trình đặc thù để rút ngắn thời gian thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và bàn giao mặt bằng dự án có thu hồi đất trên địa bàn thành phố với các nội dung: UBND thành phố ban hành hệ số điều chỉnh giá đất vào đầu kỳ hằng năm để lập phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư lấy ý kiến người dân có đất thu hồi; hệ số điều chỉnh giá đất ban hành vào đầu kỳ hằng năm này không phải là giá đất cụ thể của loại đất thu hồi tại thời điểm quyết định thu hồi đất.

Đồng thời, UBND thành phố quyết định giá đất cụ thể của loại đất thu hồi tại thời điểm Nhà nước quyết định thu hồi theo quy định tại khoản 2, Điều 74 của Luật Đất đai năm 2013. UBND thành phố cũng có trách nhiệm ban hành quy chế phối hợp trong việc thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để áp dụng trên địa bàn, bảo đảm công bằng, minh bạch, rút ngắn thời gian thực hiện. Định kỳ hằng năm phải báo cáo Chính phủ về kết quả thực hiện.

Trước đó, UBND thành phố đã có văn bản kiến nghị Thủ tướng Chính phủ một số nội dung trong cơ chế, quy trình đặc thù để rút ngắn thời gian thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và bàn giao mặt bằng các dự án có thu hồi đất trên địa bàn thành phố chưa có trong quy định của pháp luật và không thuộc thẩm quyền của UBND thành phố. Nghị quyết số 27/NQ-CP vừa ban hành chính là cơ sở quan trọng để thành phố thí điểm áp dụng một số quy định có tính đột phá trong công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đối với nhiều dự án trọng điểm trên địa bàn. Theo UBND thành phố, cơ chế, quy trình đặc thù sẽ rút ngắn thời gian bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và bàn giao mặt bằng dự án có thu hồi đất trên địa bàn thành phố được xác định trong ba khung thời gian:

Thứ nhất, tối đa 240 ngày kể từ ngày ban hành thông báo thu hồi đất để hoàn thành việc ban hành 5 loại quyết định trong công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Thứ hai, tối đa 30 ngày kể từ ngày ban hành quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để hoàn thành chi trả bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Thứ ba, tối đa là hoàn thành việc thu hồi đất và bàn giao mặt bằng để thực hiện dự án. Nếu 100% số người dân đồng thuận bàn giao mặt bằng, sớm nhất là 30 ngày kể từ ngày hoàn thành việc chi trả bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho người bị thu hồi đất.

Nếu có dưới năm trường hợp, phải áp dụng biện pháp cưỡng chế thu hồi đất thì sớm nhất là 60 ngày và chậm nhất là 120 ngày làm việc kể từ ngày hoàn thành việc chi trả bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho người bị thu hồi đất hoặc gửi tiền vào tài khoản tạm giữ tại Kho bạc Nhà nước. Nếu có hơn năm trường hợp, phải áp dụng biện pháp cưỡng chế thu hồi đất thì sớm nhất là 120 ngày và chậm nhất là 180 ngày làm việc kể từ ngày hoàn thành việc chi trả bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho người bị thu hồi đất hoặc gửi tiền vào tài khoản tạm giữ tại Kho bạc Nhà nước.

Theo Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố, từ năm 2003 -2018, thành phố đã thực hiện thu hồi, giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất 2.730 dự án, với tổng diện tích 18.593,2 ha. Trong đó, có 810 dự án nhà ở với diện tích 6.687,3 ha; 896 dự án sản xuất, kinh doanh với diện tích 6.961,4 ha và 869 dự án phúc lợi công cộng với diện tích 4.574,5 ha… Hiện, trên địa bàn thành phố đang triển khai và chuẩn bị triển khai nhiều dự án lớn, nhu cầu sử dụng đất lên tới hàng nghìn ha như: Đường vành đai 3, đường cao tốc TP Hồ Chí Minh - Tây Ninh; tuyến Metro số 2 Bến Thành - Tham Lương; các dự án chỉnh trang đô thị, xây dựng khu đô thị mới có quy mô lớn tại Củ Chi, Hóc Môn…

Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Thành Phong cho biết: Một trong những nguyên nhân khiến các dự án chậm tiến độ là do công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng; đồng thời, cũng là nguyên nhân chính của phần lớn các vụ khiếu nại, tố cáo liên quan lĩnh vực đất đai trong thời gian qua. Điển hình nhất là ở Dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm, Khu Công nghệ cao TP Hồ Chí Minh…

Thời gian qua, thành phố đã kịp thời ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, quyết định liên quan đền bù, hỗ trợ, tái định cư, trên tinh thần hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, người dân và doanh nghiệp. Trong đó, thành phố dành nhiều sự quan tâm tới người sử dụng đất, nhất là những hộ gia đình chính sách, hộ nghèo. Cụ thể, Ban Thường vụ Thành ủy, UBND thành phố Hồ Chí Minh đã ban hành văn bản, quyết định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thành phố với nhiều quy định mới nhằm đem lại những lợi ích cho người dân, nhất là việc bảo đảm cuộc sống cho người dân sau khi bị thu hồi đất.

Tuy nhiên, để đáp ứng nhu cầu sử dụng đất của các dự án đầu tư, nhất là các dự án trọng điểm sắp triển khai, thành phố rất cần được áp dụng một số quy định có tính đột phá trong công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, như nhiệm vụ đề ra năm 2020 - 2025, thành phố sẽ xây dựng 20.000 căn hộ tái định cư. Cho nên, việc Chính phủ ban hành Nghị quyết số 27 sẽ tháo nút thắt bế tắc lâu nay trong việc bồi thường, giải phóng mặt bằng.