Thắp lửa giữa mây ngàn

Bài cuối: Xứng đáng với niềm tin

Bài 1: Chuyện chưa từng có

Bài 2: “Hạt giống quý” gieo trên vùng đất khó

Trở lại câu chuyện ở thôn Mò Phú Chải, xã Y Tý (huyện Bát Xát), điều khiến chúng tôi ấn tượng là những đổi thay trong nếp sống, sinh hoạt của người Hà Nhì nơi đây. Cách đây mấy năm, đến thôn Hà Nhì muốn nghỉ lại qua đêm rất khó vì bà con không quen cho người lạ ngủ trong nhà mình. Vậy nhưng hôm nay, chủ nhân của chính những ngôi nhà vách đất dày như lô cốt ấy lại chủ động mở rộng cánh cửa đón khách bốn phương đến nhà chơi, ăn nghỉ. Chuyện những thanh niên người Hà Nhì làm du lịch chỉ mới bắt đầu ở đây chưa đến 5 năm, nhưng đã mở ra một trang mới cho vùng đất này.

Là Trưởng Ban công tác mặt trận thôn, người có uy tín, thời gian qua, anh Phu Xuy Có tích cực tuyên truyền, vận động bà con trong thôn vệ sinh môi trường, cải tạo cảnh quan, cải tiến kiến trúc nhà trình tường ở các homestay để thu hút và giữ chân du khách. “Phát triển du lịch cộng đồng phải giữ được bản sắc văn hóa mới tạo được nét riêng, cùng với đó cần phải mạnh dạn thay đổi những gì không phù hợp để đáp ứng nhu cầu du khách. Nhưng một số việc cũng khó khăn lắm! Như việc vận động bà con di chuyển khu vực chăn nuôi ra xa nhà và làm nhà vệ sinh kiên cố, sạch sẽ, mình phải đi từng ngõ, gõ từng nhà nhiều lần mới hiệu quả”, Phu Xuy Có khẳng định.

Vừa tiếp củi vào bếp lửa, Phu Xuy Có vừa ôm cô con gái nhỏ vào lòng, kể tiếp câu chuyện vùng đất này. Trong cộng đồng người Hà Nhì, phụ nữ không chỉ là lao động chính trong gia đình, mà còn phải oằn lưng gánh bao hủ tục nặng nề từ xưa để lại. Đó là chuyện về những nàng dâu ăn cơm đứng, về hình ảnh những “giàng mi già” (phụ nữ) Hà Nhì nhỏ bé “cõng” gùi củi lầm lũi giữa màn sương giăng. Cho đến ngày hôm nay, việc vận động phụ nữ Hà Nhì vượt qua hủ tục để ngồi ăn cơm cùng mâm với bố chồng, anh chồng vẫn gặp nhiều trở ngại. Nhiều phụ nữ Hà Nhì vẫn ngại giao tiếp với người lạ, ngay cả vợ Phu Xuy Có cũng vậy.

“Với vai trò là người có uy tín, mình sẽ tiếp tục góp sức để đẩy lùi hủ tục, giúp phụ nữ và đồng bào nơi đây vượt qua rào cản. Câu chuyện ấy sẽ bắt đầu từ chính gia đình của mình để làm gương cho bà con”. Lời nói chắc chắn đó không chỉ là sự quyết tâm của Phu Xuy Có để xứng đáng với niềm tin của bà con, mà bao hàm trong đó còn là sự gửi gắm, mong ước về tương lai của những đứa trẻ như con gái nhỏ của Có và bao trẻ em gái trong thôn về một tương lai sáng tươi, hạnh phúc.

Người có uy tín trẻ tuổi là đầu tàu trong phát triển kinh tế.

Còn đến thôn Làng Cung 3, xã Phong Niên (huyện Bảo Thắng), chúng tôi bị cuốn vào câu chuyện của Giàng Seo Giang, sinh năm 1988, người có uy tín trẻ nhất xã đã vượt qua nhiều khó khăn, tích cực cùng chính quyền địa phương tuyên truyền, chung tay đẩy lùi tảo hôn trong đồng bào Mông. Kể từ khi trở thành người có uy tín vào năm 2020 đến hết năm 2021, anh Giang đã cùng chính quyền địa phương kịp thời ngăn chặn 11 trường hợp tảo hôn trên địa bàn.

Những tưởng việc can thiệp kịp thời của thôn, xã đã khép lại câu chuyện này, nhưng không phải, bởi sau đó, có bậc phụ huynh thường xuyên gây áp lực lên gia đình anh Giàng Seo Giang vì cho rằng anh khiến con cái họ không lấy được vợ, được chồng. Những cuộc điện thoại gọi đến với nhiều lời trách móc khiến vợ anh tưởng chừng không chịu đựng được. Có lần vợ khuyên anh nên dừng trọng trách này lại để cuộc sống bình yên hơn. Vừa động viên vợ, anh Giang vừa quyết tâm làm tốt hơn nữa vai trò của người có uy tín, vì càng khó khăn càng không được chùn bước bởi cộng đồng cần mình.

Cộng đồng người Phù Lá ở thôn Lao Tô Chải, xã Tả Gia Khâu, huyện Mường Khương đoàn kết một lòng xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Gặp gỡ người có uy tín trẻ tuổi trong mỗi cộng đồng chúng tôi thấy họ đều có những áp lực, khó khăn riêng. Trước đây, người có uy tín chỉ cần là trụ cột tinh thần của cộng đồng, nhưng bây giờ nhiều người có uy tín còn đảm đương những công việc quan trọng của thôn, bản. Vì thế, họ phải là trụ cột về học vấn, kiến thức, kinh tế, khả năng vận dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất, làm gương cho bà con. Công việc mà người có uy tín phải gánh vác ngày càng nhiều, tỷ lệ thuận với niềm tin và kỳ vọng mà cộng đồng gửi gắm. Minh chứng rõ nét là những người có uy tín trẻ mà chúng tôi gặp gỡ đều là “đầu tàu” trong phát triển kinh tế, xây dựng đời sống mới, vẹn tròn trách nhiệm của người đảng viên.

Điều đáng mừng là trong câu chuyện trẻ hóa người có uy tín ở một vài cộng đồng hôm nay đã truyền cảm hứng cho những người trẻ tuổi khác. Như niềm tin bừng lên trong đáy mắt của Vàng Xuần Chẳn, sinh năm 1988, Trưởng thôn Sín Chải A, xã Mường Bo, thị xã Sa Pa. Anh hy vọng có thể trở thành người có uy tín trong cộng đồng người Dao thay bố mình là Vàng Thùng Và năm nay đã 60 tuổi. Để làm được điều đó, anh tiếp tục nỗ lực đi đầu trong các hoạt động, phần việc, xây dựng niềm tin của cộng đồng từ sự gương mẫu, trách nhiệm, nhiệt tình của mình.

Ông Giàng Seo Vần, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Lào Cai đánh giá: Người có uy tín nói chung, trong đó có đội ngũ người có uy tín trẻ tuổi được xem là một lực lượng quần chúng đặc biệt, trung tâm của khối đại đoàn kết các dân tộc trong cộng đồng dân cư. Họ góp phần đắc lực giúp chính quyền địa phương thực hiện nhiệm vụ được giao, đồng thời là nhịp cầu truyền tải các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến Nhân dân và phản ánh kịp thời tâm tư, nguyện vọng chính đáng của đồng bào đến các ngành, các cấp.

Đối với những người có uy tín trẻ tuổi, họ có nhiều lợi thế trong việc tiếp cận thông tin, làm chủ công nghệ, năng động trong phát triển kinh tế. Vì vậy, họ có nhiều tác động đối với nhóm đối tượng trẻ trong định hướng, tư vấn việc làm, mô hình kinh tế. Tuy nhiên, để có thể phát huy tốt vai trò của đội ngũ này, cấp ủy, chính quyền địa phương, đặc biệt là cấp cơ sở cần quan tâm hơn nữa về cơ chế thông tin; thường xuyên gặp gỡ, trao đổi, nghe tâm tư, nguyện vọng để kịp thời nắm tình hình, tháo gỡ khó khăn. Đối với những người có uy tín trẻ cần nêu cao tinh thần trách nhiệm, học tập kinh nghiệm từ những thế hệ đi trước để mở rộng kiến thức, kỹ năng khi tham gia vào các hoạt động của cộng đồng.

Trong số những người có uy tín trẻ tuổi mà chúng tôi gặp, không ít người là đảng viên, tham gia và giữ nhiều chức danh như trưởng thôn, trưởng ban công tác mặt trận, bí thư chi bộ. Một vài người trong số đó là quần chúng ưu tú, “hạt giống đỏ” của chi bộ ở rẻo cao đang nỗ lực phấn đấu để được đứng trong hàng ngũ của Đảng. Trên vai của những người có uy tín trẻ tuổi hôm nay không chỉ gánh niềm tin của cộng đồng gửi gắm mà còn có trách nhiệm của người đảng viên luôn nêu cao ý thức trách nhiệm, đi đầu trong mọi hoạt động, phần việc để xứng đáng được “Dân tin - Đảng cử”.

Người có uy tín là trung tâm của khối đại đoàn kết các dân tộc trong cộng đồng dân cư.

Tại những khu vực vùng cao, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, nhận thức của một bộ phận người dân còn hạn chế, vai trò của người có uy tín lại càng được đề cao. Theo ông Hầu A Sinh, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã Y Tý (huyện Bát Xát), có những vụ việc xảy ra ở thôn, bản, lực lượng chức năng hay chính quyền địa phương giải quyết đôi khi gặp khó, nhưng người có uy tín có mặt kịp thời và giải quyết hợp tình, hợp lý thì việc to có thể hóa nhỏ. Với người có uy tín trẻ, họ có lợi thế về sức khỏe, sự nhanh nhẹn và biết làm chủ công nghệ thông tin trong quá trình hoạt động, vậy nhưng để phát huy tốt vai trò của mình, họ cũng cần trau dồi vốn sống, tích lũy kinh nghiệm và có ý thức trách nhiệm, gương mẫu đi đầu để bà con tin và làm theo.

Ông Nguyễn Xuân Dậu, Trưởng Ban Dân vận huyện Mường Khương cho biết: Trong công tác dân vận ở vùng cao, biên giới, vùng đồng bào dân tộc thiểu số nói chung, đội ngũ người có uy tín đóng vai trò quan trọng. Nét mới là đội ngũ người có uy tín đang dần được trẻ hóa từ những thôn, bản xa xôi nhất, gắn với vai trò trưởng thôn, bí thư chi bộ. Dù là người cao tuổi hay lớp trẻ kế cận thì người có uy tín vẫn luôn là điểm tựa vững chắc của cộng đồng.

Giữa chốn mây ngàn, những ngọn lửa nhỏ đã được cộng đồng thắp lên, khai mở những đổi thay trong tư duy để những thế hệ kế cận tiếp tục dẫn dắt đồng bào vượt qua rào cản, khó khăn, đoàn kết một lòng, hướng tới ngày mai tươi sáng. Những ngọn lửa đầy năng lượng của niềm tin và kỳ vọng ấy sẽ tiếp tục cháy sáng, xua tan những tối tăm của hủ tục.

Tạm khép lại loạt bài này, chúng tôi vẫn dõi theo những “cánh chim đầu đàn” trên đại ngàn biên giới với hy vọng sự trẻ hóa người có uy tín sẽ tạo ra làn gió mới cho các bản làng vùng cao còn nhiều khó khăn. Những “cánh chim đầu đàn” mới với sự cường tráng và vững vàng, đầy khát vọng vươn xa sẽ mạnh mẽ rẽ sương, dẫn lối vì sự ấm no, tiến bộ của cộng đồng mình. Và chúng tôi tin, với sự kế thừa và phát triển chọn lọc, trong tương lai không xa, câu chuyện ấy sẽ không chỉ dừng lại ở một số nơi, một số cộng đồng mà tiếp tục lan tỏa đến các cộng đồng khác của Lào Cai nói riêng, của Tây Bắc nói chung.