Thấy gì từ số doanh nghiệp rời 'cuộc chơi' và nghịch lý kéo dài

Mặc dù đã trải qua hết chặng đường 7 tháng đầu của năm 2024 nhưng tình hình “sức khỏe” của các doanh nghiệp (DN) trong nước vẫn rất đáng để chú tâm. Như số liệu mới nhất từ Tổng cục Thống kê cho thấy, trong tháng 7/2024 có 6.837 doanh nghiệp (DN) đăng ký tạm ngừng kinh doanh có thời hạn, tăng 26,2% so với tháng trước đó; có 7.035 DN ngừng hoạt động chờ làm thủ tục giải thể, tăng 30,2% so với tháng 6/2024 và tăng 33,8% so cùng kỳ năm trước.

Lo ngại cứng nhắc trong chính sách

Tính chung trong 7 tháng qua, số DN rút lui khỏi thị trường là 125,5 nghìn DN, tăng 10,7% so với cùng kỳ năm trước. Tính ra bình quân mỗi tháng có hơn 17,9 nghìn DN rút lui khỏi thị trường. Rõ ràng trong hoạt động sản xuất kinh doanh của các DN nội địa còn rất nhiều khó khăn đang tồn tại nên mới có những con số về DN phải rời “cuộc chơi” lớn như vậy.

Các DN vừa và nhỏ mong muốn tháo gỡ triệt để các bất cập trong khâu chính sách nhằm giúp “sức khỏe” của họ khả quan hơn.

Riêng tại “đầu tàu” kinh tế của cả nước như Tp.HCM, do thị trường chung suy giảm nên hầu hết các DN vẫn đang vật lộn trong khó khăn. Đối với DN có quy mô vừa và lớn, khó khăn phổ biến là vốn vay bị tắc do quy định thế chấp quá nghiêm ngặt. Còn đối với các DN có quy mô nhỏ và siêu nhỏ, khó khăn chung là tình trạng cạn tiền, lãi suất vay mặc dù đã giảm nhưng vẫn còn cao so lợi nhuận thực hiện.

Trao đổi với VnBusiness, ông Nguyễn Anh Tuấn, Giám đốc Công ty Công ty TNHH chế biến thủy sản Khánh Trang, cho biết điều mà các DN đang cần là có giải pháp mới mang tính đột phá trong chính sách tiếp cận vốn vay một cách đơn giản và nhanh nhất và có lợi cho các bên là ngân hàng, DN và nhà bảo lãnh.

Còn nhìn vào tình hình hiện tại, ông Tuấn than phiền nghịch lý kéo dài là các ngân hàng thừa tiền còn DN lại thiếu vốn trong khi tài sản thế chấp không còn nên việc vay vốn của DN trở nên bế tắc. Thực tế là khoảng cách giữa ngân hàng và DN vẫn còn quá xa, nên các cơ chế chính sách về vay vốn phải linh hoạt thay đổi, đột phá, thậm chí là “xé rào”, giảm bớt cứng nhắc để kéo gần khoảng cách này lại. Có như thế mới gỡ khó cho các DN vào lúc này.

Ngoài ra, cũng nên nhắc đến báo cáo gần đây về tình hình DN từ Hiệp hội DN Tp.HCM, như hồi quý 2/2024 vừa qua, đối với các DN nhỏ và siêu nhỏ, có một số khó khăn khác liên quan đến thể chế kinh tế còn nhiều bất cập, cải cách thủ tục hành chính chưa đạt kỳ vọng và một số vấn đề chưa rõ ràng, kéo dài…

Hoặc như tại hội nghị đối thoại giữa DN ngành du lịch với chính quyền Tp.HCM trong tháng 7/2024, các khó khăn, vướng mắc được các DN cũng tựu trung ở vấn đề về chính sách. Cụ thể là: Những ưu đãi về thuế, chính sách hỗ trợ vay vốn lưu động, ổn định giá dịch vụ du lịch; những chủ trương, cơ chế, mô hình phát triển sản phẩm du lịch đêm…

Trong vấn đề về chính sách cũng nên nhắc đến việc hôm 26/7/2024, có 6 hội, hiệp hội DN, gồm: Hội Lương thực thực phẩm Tp.HCM, Hội DN Hàng Việt Nam Chất lượng cao, Hội Sản xuất Nước mắm Tp. Phú Quốc, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam, Hiệp hội Thực phẩm Minh Bạch, Hiệp hội Điều Việt Nam đã gửi văn bản tới Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính để vừa là góp ý nhưng cũng vừa là than phiền trước tính chất bất cập, cứng nhắc trong việc xây dựng Dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 09/2016/NĐ-CP ngày 28/01/2016 của Chính phủ về tăng cường vi chất dinh dưỡng vào thực phẩm (đang được Bộ Y Tế đưa ra lấy ý kiến từ thượng tuần tháng 7/2024).

Các hội, hiệp hội DN này đã bày tỏ quan ngại khi mà khi Dự thảo chưa thực hiện đúng theo tinh thần chỉ đạo của Chính phủ trong Nghị quyết 19-2018/NQ-CP cũng như bỏ qua rất nhiều ý kiến phản ánh về các bất cập và đề xuất biện pháp giải quyết của các hội, hiệp hội ngành thực phẩm trong suốt 8 năm qua.

Mong muốn tháo gỡ triệt để các bất cập

Cụ thể, Dự thảo nêu trên vẫn giữ nguyên quy định tại điểm a và điểm b Khoản 1 Điều 6 Nghị định 09 vốn không thể thực thi hiệu quả trong suốt 8 năm qua: “Muối…, dùng trong chế biến thực phẩm phải được tăng cường i-ốt” và “Bột mì dùng trong chế biến thực phẩm phải được tăng cường sắt và kẽm”.

Theo 6 hội, hiệp hội DN nêu trên, việc giữ nguyên quy định như vậy trong Dự thảo đang gây sự hoang mang và lo ngại sâu sắc trong cộng đồng DN ngành thực phẩm. Bởi nếu quy định này được thông qua có thể làm dấy lên những vấn đề lo lắng về sức khỏe cộng đồng và đặt gánh nặng lên các DN thực phẩm, tái diễn những khó khăn mà các DN đã từng đối mặt.

Do đó, các hội, hiệp hội DN mong muốn tháo gỡ triệt để các bất cập tồn tại thời gian quá dài cho ngành chế biến thực phẩm. Cụ thể là xin đề xuất giải pháp thực hiện, đó là khuyến khích bổ sung i-ốt cho muối dùng trong chế biến thực phẩm và khuyến khích tăng cường sắt và kẽm vào bột mì dùng trong chế biến thực phẩm (đúng theo Nghị quyết 19), thay cho việc quy định bắt buộc như hiện nay.

Ngoài ra, có thể kể thêm góp ý mới đây của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) với Bộ Tài chính về Đề nghị xây dựng dự án Luật thuế thu nhập DN (sửa đổi) (gọi tắt là Dự thảo). Trong bản dự thảo của dự án luật này bổ sung quy định chi phí không được trừ tại Điều 9.2.m “khoản chi không đáp ứng điều kiện chi, nội dung chi theo quy định của pháp luật chuyên ngành”.

Theo VCCI, hầu hết các DN gửi ý kiến góp ý đối với dự thảo đều có chung thắc mắc không hiểu lý do đưa ra quy định này. Các DN lo ngại quy định này sẽ được hiểu rất rộng, dẫn đến loại trừ nhiều khoản chi hợp lý của DN.

Không những vậy, Dự thảo nêu trên còn bổ sung quy định về chi phí không được trừ tại Điều 9.2.m “Khoản chi không tương ứng với doanh thu tính thuế”. Trong chuyện này, như lưu ý của VCCI, đó là chi phí đầu tư, chuẩn bị dự án nhưng gặp DN rủi ro dẫn đến không có doanh thu từ dự án đó. Trong những trường hợp như vậy, cơ quan thuế thường căn cứ vào quy định “khoản chi không tương ứng với doanh thu tính thuế” để loại bỏ chi phí chuẩn bị đầu tư, chi phí đã đầu tư của dự án gặp rủi ro. Điều này là bất hợp lý và ảnh hưởng tiêu cực đến động lực đầu tư của DN.

Nêu ra những bất cập nêu trên để thấy mối quan ngại của các DN về nghịch lý kéo dài trong khâu chính sách là hoàn toàn có cơ sở. Trong thời gian tới, tình hình “sức khỏe” của DN Việt có khả quan hơn hay không, cũng như tránh rơi vào thế khó (dẫn đến rút lui khỏi thị trường) đang trông chờ sự cầu thị thay đổi tích cực hơn trong khâu hoạch định chính sách, nhất là cần tránh cứng nhắc, thiếu tính linh hoạt.

Thế Vinh