Thấy gì từ vi phạm của PNJ, SJC, Bảo Tín Minh Châu?

Thanh tra Ngân hàng Nhà nước mới đây đã công bố kết luận thanh tra cho thấy hàng loạt vi phạm nghiêm trọng tại các doanh nghiệp lớn trong lĩnh vực kinh doanh vàng như SJC, PNJ, Bảo Tín Minh Châu... Hồ sơ các vụ việc này đã được chuyển sang Bộ Công an để điều tra theo quy định pháp luật.

Nhiều vi phạm của Bảo Tín Minh Châu trong kinh doanh vàng

Trao đổi với PV Tri thức và Cuộc sống, Tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường, Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho biết, có lẽ lần đầu tiên cơ quan Thanh tra NHNN tiến hành thanh tra toàn diện các doanh nghiệp kinh doanh vàng lớn nhất cả nước.

Qua thanh tra, cơ quan thanh tra xác định các đơn vị bị thanh tra đều có những sai phạm ở những mức độ khác nhau, phát hiện nhiều vấn đề về công tác quản lý và đã xử phạt vi phạm hành chính, đồng thời chuyển hồ sơ cho cơ quan điều tra xem xét dấu hiệu hình sự.

Thực tế, nội dung kết luận thanh tra không nhiều bất ngờ vì kinh doanh vàng là hoạt động đặc biệt, các văn bản quy phạm pháp luật để quản lý về lĩnh vực này chưa đầy đủ, thị trường vàng trong nước và thế giới biến động, thiếu cơ chế giám sát dẫn đến khi thanh tra, tất cả các đơn vị bị thanh tra đều phát hiện có những sai phạm.

Đáng chú ý, theo thông báo kết luận thanh tra về việc chấp hành chính sách, pháp luật trong kinh doanh vàng tại các doanh nghiệp SJC, PNJ, Bảo Tín Minh Châu... các doanh nghiệp này đều có dấu hiệu vi phạm hình sự. Thanh tra Ngân hàng Nhà nước đã chuyển thông tin vi phạm về chế độ hóa đơn, chứng từ kế toán, thuế có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự tại 4 Công ty SJC, PNJ, Bảo Tín Minh Châu... sang Bộ Công an để xác minh, điều tra, xử lý theo thẩm quyền.

Việc cơ quan thanh tra chuyển hồ sơ tài liệu cho cơ quan điều tra Bộ Công an xem xét xử lý là trên cơ sở trình tự thủ tục luật định khi quá trình thanh tra phát hiện sự việc có dấu hiệu tội phạm. Còn việc cơ quan điều tra có khởi tố vụ án hình sự hay không sẽ căn cứ vào kết quả xác minh tin báo từ cơ quan thanh tra, làm rõ yếu tố chủ quan, khách quan, các dấu hiệu của tội phạm để xác định có khởi tố vụ án hình sự hay không. Thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự sẽ thuộc về cơ quan điều tra, có sự kiểm soát và phê chuẩn của Viện kiểm sát cung cấp.

Đối với hành vi vi phạm pháp luật về luật phòng chống rửa tiền nếu có hành vi rửa tiền sẽ bị xử lý hình sự, nếu hành vi chưa đến mức xử lý hình sự thì sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính.

Theo luật sư Cường, trong bối cảnh đổi mới toàn diện nền kinh tế, sắp xếp lại bộ máy nhà nước, thực hiện Nghị quyết 68/NQ-TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, quá trình xử lý vụ việc này cơ quan chức năng cũng sẽ xem xét đến chính sách mới để tạo điều kiện tối đa cho doanh nghiệp khắc phục hậu quả vi phạm.

Nếu những vi phạm của các doanh nghiệp trên mà có thể khắc phục được, việc khắc phục có thể dẫn đến không xử lý hình sự thì căn cứ vào Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, cơ quan điều tra sẽ không khởi tố vụ án hình sự, sẽ xử lý bằng biện pháp hành chính, kinh tế theo quy định của pháp luật.

Cụ thể Nghị quyết 68/NQ-TW của Bộ chính trị có nội dung: “Khi xử lý các sai phạm, vụ việc về dân sự kinh tế, ưu tiên áp dụng các biện pháp về dân sự, kinh tế, hành chính trước, cho phép các doanh nghiệp, doanh nhân được chủ động khắc phục sai phạm, thiệt hại. Trường hợp thực tiễn áp dụng pháp luật có thể dẫn đến xử lý hình sự hoặc không xử lý hình sự thì kiên quyết không áp dụng xử lý hình sự. Trường hợp đến mức xử lý hình sự thì ưu tiên các biện pháp khắc phục hậu quả kinh tế trước và là căn cứ quan trọng để xem xét các biện pháp xử lý tiếp theo. Không hồi tố các quy định pháp luật để xử lý bất lợi cho doanh nghiệp.

Đối với các vụ việc thiếu chứng cứ, chứng cứ không rõ ràng phải sớm có kết luận, tránh ảnh hưởng đến uy tín, hoạt động sản xuất kinh doanh bình thường của doanh nghiệp, doanh nhân. Bảo đảm nguyên tắc suy đoán vô tội trong quá trình điều tra, xét xử các vụ án.”.

Đây là chính sách mới rất quan trọng để phát triển kinh tế tư nhân, phát huy vai trò của lĩnh vực kinh tế này đối với nền kinh tế, thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển, tạo ra của cải vật chất trong xã hội.

Những chính sách mới này cần phải được luật hóa và đưa vào áp dụng trong đời sống xã hội để đảm bảo thúc đẩy sản xuất kinh doanh, phát triển lành mạnh nền kinh tế. Những vấn đề thuộc về tồn tại lịch sử, cơ chế quản lý cũ, thói quen xấu mà thiếu cơ chế quản lý giám sát, thiếu quy định pháp luật hoặc những quy định không rõ ràng thì cần phải có những giải pháp giải quyết linh hoạt, đúng chủ trương đường lối của đảng, chính sách pháp luật của nhà nước để minh bạch, lành mạnh thị trường, thúc đẩy kinh tế phát triển.

Các doanh nghiệp trên là các doanh nghiệp lớn nhất cả nước kinh doanh trong lĩnh vực vàng bạc, có nhiều đóng góp cho nền kinh tế. Trên tinh thần của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, tạo mọi điều kiện cho doanh nghiệp tư nhân phát triển thì việc xử lý vi phạm của các doanh nghiệp này cũng cần áp dụng trên tinh thần của Nghị quyết 68.

Những vấn đề tồn tại thuộc về cơ chế quản lý cũ trước đây, thói quen trong kinh doanh, thiếu kiểm tra kiểm soát, văn bản quy phạm pháp luật chưa rõ ràng hoặc do các yếu tố khách quan khác mà doanh nghiệp đã nhận thức được sai phạm, có giải pháp khắc phục chỉ có thể căn cứ vào những chính sách mới của Đảng và Nhà nước để giải quyết sao cho vừa quản lý tốt thị trường vàng, quản lý kinh tế đúng định hướng, vừa xử lý được sai phạm, chấn chỉnh để hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp trong lĩnh vực này.

Các doanh nghiệp kinh doanh vàng lý giải gì?

Eximbank là 1 trong 2 tổ chức tín dụng trong diện thanh tra hoạt động kinh doanh vàng của Ngân hàng Nhà nước. Kết luận thanh tra nêu, Eximbank còn một số vi phạm về quản lý thủ tục hành chính trong hoạt động kinh doanh vàng.

Về vấn đề này, Eximbank cho biết, ngân hàng này đã chủ động xây dựng các giải pháp khắc phục. Cụ thể, tập trung khắc phục các nội dung đã được chỉ ra trong kết luận thanh tra; tổ chức rà soát, hoàn thiện lại toàn bộ quy trình nghiệp vụ kinh doanh vàng, đảm bảo phù hợp với quy định hiện hành; tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ, đào tạo lại nhân sự liên quan nhằm nâng cao tính tuân thủ trong toàn hệ thống…

Đại diện Eximbank khẳng định: “Ngân hàng cam kết xử lý nghiêm túc, cầu thị trong toàn bộ quá trình khắc phục vi phạm hành chính nói trên. Đồng thời, sẵn sàng thông tin minh bạch dựa trên việc đề cao lợi ích khách hàng, cổ đông. Hiện ngân hàng cũng đang triển khai nhiều hoạt động tăng cường quản trị rủi ro, nâng cao năng lực của hệ thống kiểm soát, kiểm toán nội bộ, hướng tới hiệu quả trong hoạt động quản trị ngân hàng”.

Với PNJ, công ty nhận quyết định xử phạt vi phạm hành chính về các hành vi vi phạm quy định của pháp luật về chế độ thông tin báo cáo mua, bán vàng miếng và hoạt động phòng, chống rửa tiền với tổng số tiền phạt là 1,34 tỷ đồng. NHNN cũng có văn bản chuyển thông tin vụ việc vi phạm về chế độ hóa đơn, chứng từ kế toán, thuế có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự tại Công ty PNJ sang Bộ Công an để xác minh, điều tra, xử lý.

Theo PNJ, doanh nghiệp này ghi nhận những điểm còn thiếu sót trong quá trình kinh doanh mà đoàn thanh tra đã giúp chỉ rõ trong đợt thanh tra năm 2024. PNJ đã chủ động khắc phục tất cả các điểm mà đoàn thanh tra đã chỉ ra giúp cho công ty hoàn thiện hơn hoạt động của mình ngay từ năm 2024.

"PNJ mong muốn việc quản lý thị trường vàng sẽ sớm được triển khai theo hướng giúp thị trường phát triển một cách lành mạnh, bền vững lâu dài, mang lại lợi ích cho người tiêu dùng và nền kinh tế", đại diện PNJ trao đổi với báo chí cho biết.

Hải Ninh