Thầy trò vùng cao khát vọng làm chủ công nghệ

Thầy Đào Xuân Quỳnh hướng dẫn học sinh chế tạo robot. Ảnh: Xuân Quỳnh

Từ ý tưởng nhỏ đến “mầm xanh” công nghệ

Năm 2020, từ yêu cầu công việc và niềm say mê nghiên cứu khoa học, thầy Đào Xuân Quỳnh - giáo viên Khoa học tự nhiên Trường THCS Tân Bình (phường Điện Biên Phủ) bắt đầu tự học về STEM Robotics. Khi bộ môn còn khá xa lạ tại địa phương, thầy vẫn kiên trì chia sẻ kiến thức, hướng dẫn học sinh từng bước làm quen với lập trình và điều khiển robot.

Ban đầu, hoạt động chỉ diễn ra trong vài tiết ngoại khóa, nhưng nhờ sự nhiệt huyết của thầy và sự tò mò của học trò, phong trào dần lan rộng. Năm 2023, thầy cùng một số đồng nghiệp thành lập Câu lạc bộ Robotics tại Trường THPT Lương Thế Vinh và Câu lạc bộ Robotechtory Điện Biên Phủ, quy tụ gần 20 học sinh say mê công nghệ.

Từ sân chơi nhỏ, các em dần tham gia các giải đấu trực tuyến để cọ xát, học hỏi. Bùi Hữu Đông - học sinh lớp 9 Trường THCS Him Lam, chia sẻ: “Lập trình khó nhất là chỉ cần sai một dòng lệnh, robot sẽ không hoạt động đúng. Nhiều lần thất bại nhưng nhờ thầy cô và anh chị động viên, em tiếp tục mày mò cho đến khi thành công và quyết tâm theo đuổi lâu dài”.

Không dừng lại ở phạm vi câu lạc bộ, thầy Quỳnh cùng đồng nghiệp đã tổ chức Robocon Tân Bình mở rộng lần thứ I nhân kỷ niệm 71 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ. 16 đội thi lập trình robot mô phỏng các nhiệm vụ lịch sử như đào hào, kích nổ bộc phá, cắm cờ trên đồi A1, một cách làm sáng tạo để kết nối công nghệ với giáo dục lịch sử.

Thành viên Câu lạc bộ Robotechtory thi đấu tại Giải Robocon ORC toàn quốc 2025. Ảnh: Xuân Quỳnh

Con đường gieo mầm đam mê Robotics tại Điện Biên không hề bằng phẳng. Khó khăn lớn nhất là thiếu thốn thiết bị, linh kiện; nhiều chi tiết phải đặt từ nơi khác, vận chuyển lâu, chi phí tốn kém. Vì vậy, hoạt động chủ yếu tập trung tại thành phố.

Dẫu vậy, thầy Quỳnh và nhóm học sinh nòng cốt vẫn kiên trì nghiên cứu từng ngày. Ngoài giờ lên lớp, thầy tự học kỹ thuật mới, tìm cách truyền đạt dễ hiểu, đồng thời luôn nhắc trò cân bằng giữa học văn hóa và Robotics, coi đây vừa là môn học, vừa là sân chơi trí tuệ lành mạnh.

Nỗ lực đã được đền đáp tại Giải Robocon ORC toàn quốc 2025, sân chơi do Trường Đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh) và chương trình ORC tổ chức. Lần đầu góp mặt, Câu lạc bộ Robotechtory Điện Biên Phủ đối đầu gần 170 đội cả nước. Cả 3 đội thi của Điện Biên đều vượt qua vòng loại, vào vòng 1/16 ở cả ba bảng: Tiểu học (Junior), THCS (Explorer) và THPT - Đại học (Master).

Đặc biệt, đội thi bảng Master với học sinh THCS thi vượt cấp đã xuất sắc giành giải Nhì chung cuộc. Em Điêu Thanh Tùng - học sinh lớp 9 Trường THPT Lương Thế Vinh, nhớ lại: “Ban đầu, chúng em chỉ nghĩ thi để học hỏi, nhưng vào vòng trong ai cũng nỗ lực hết mình. Nghe tên Điện Biên Phủ vang lên trong lễ trao giải, em thấy rất tự hào”.

Thầy Quỳnh xúc động: “Dù thời gian gấp rút và đối thủ mạnh, các em vẫn bình tĩnh, sáng tạo và kiên trì. Thành tích này là động lực lớn để thầy trò tiếp tục hành trình lan tỏa đam mê STEM Robotics”.

Thầy, trò Câu lạc bộ Robotechtory nhận giải Nhì chung cuộc tại bảng Master. Ảnh: Xuân Quỳnh

Hướng tới sân chơi rộng mở

Thành công bước đầu khẳng định tiềm năng sáng tạo của học sinh vùng cao khi được tiếp cận công nghệ hiện đại. Tuy nhiên, để Robotics phát triển bền vững, cần có chiến lược dài hạn, sự đồng hành của nhà trường, phụ huynh và các tổ chức xã hội.

Sắp tới, Câu lạc bộ Robotechtory dự định tham gia thêm nhiều giải online để duy trì hứng thú và rèn kỹ năng cho học sinh, đồng thời mong muốn tổ chức giải Robotics cấp tỉnh. Thầy Quỳnh cũng phối hợp với Trung tâm Bồi dưỡng giáo dục Nhân Kiệt mở lớp học Robotics cho trẻ từ 7 tuổi, đưa công nghệ đến gần hơn với thế hệ nhỏ.

Nếu được hỗ trợ thêm về cơ sở vật chất, kinh phí và nhân lực, phong trào có thể lan rộng tới vùng nông thôn, vùng sâu, xa, nơi học sinh ít điều kiện tiếp xúc với STEM. Khi đó, Robotics không chỉ là sân chơi công nghệ, mà còn là môi trường rèn luyện tư duy logic, kỹ năng làm việc nhóm và năng lực giải quyết vấn đề, hành trang cần thiết cho công dân tương lai.

Minh Đức