THỂ CHẾ HÓA QUAN ĐIỂM, CHỦ TRƯƠNG CỦA ĐẢNG VỀ CHÚ TRỌNG THEO DÕI, ĐÔN ĐỐC VIỆC THỰC HIỆN CÁC KIẾN NGHỊ SAU GIÁM SÁT

CẦN ĐÁNH GIÁ TOÀN DIỆN TÌNH HÌNH THỰC HIỆN QUY ĐỊNH VỀ CHẤT VẤN TẠI PHIÊN HỌP THƯỜNG TRỰC HĐND

TẠO CƠ SỞ PHÁP LÝ CAO HƠN, ỔN ĐỊNH HƠN CHO HOẠT ĐỘNG LẤY PHIẾU TÍN NHIỆM DO QUỐC HỘI VÀ HĐND THỰC HIỆN

Thống nhất cao với dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân (HĐND), nhiều ý kiến đại biểu và chuyên gia cho rằng, cần thiết phải sửa đổi, bổ sung Luật Hoạt động giám sát nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước về đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND trong tình tình mới; đồng thời khắc phục những tồn tại, hạn chế trong quá trình thực hiện Luật Hoạt động giám sát hiện hành.

Một trong những nội dung được nhiều đại biểu và chuyên gia tham gia đóng góp ý kiến để hoàn thiện dự thảo Luật là việc thực hiện các kết luận, kiến nghị sau giám sát của các chủ thể chịu sự giám sát.

Cần thể hóa hóa đầy đủ chủ trương của Đảng về chú trọng theo dõi, đôn đốc việc thực hiện các kiến nghị sau giám sát

Xác định việc đổi mới và đẩy mạnh công tác giám sát là khâu trọng tâm, then chốt để nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của Quốc hội, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Đặng Đình Luyến cho rằng, hoạt động giám sát của Quốc hội cần bám sát các nhiệm vụ trọng tâm đặt ra trong Nghị quyết, văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, các nghị quyết, chỉ thị của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư; bám sát tình hình thực tế của đất nước, những vấn đề thực tiễn đặt ra, đáp ứng kịp thời nhu cầu của xã hội, phản ánh tâm tư, nguyện vọng, mong muốn của Nhân dân và cử tri.

Về cơ bản các nội dung quan điểm, chủ trương, nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu trong các văn bản của Đảng đã được thể chế hóa trong dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND.

Ngoài việc quy định chung tại khoản 3 Điều 89 của Luật Hoạt động giám sát hiện hành “Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội, đại biểu Quốc hội, Thường trực Hội đồng nhân dân, các Ban của Hội đồng nhân dân, Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân và đại biểu Hội đồng nhân dân có trách nhiệm thường xuyên theo dõi, đôn đốc việc thực hiện nghị quyết, kết luận, kiến nghị giám sát; trường hợp cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát không thực hiện hoặc thực hiện không đúng yêu cầu trong nghị quyết, kết luận, kiến nghị giám sát thì xử lý theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý”, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Đặng Đình Luyến nhận thấy, đối với hoạt động chất vấn, giám sát chuyên đề, dự thảo Luật lần này đã tiếp tục thể chế hóa đầy đủ các quan điểm, chủ trương của Đảng nêu tại Nghị quyết số 27-NQ/TW năm 2022 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII về chú trọng theo dõi, xem xét, đôn đốc việc thực hiện các kiến nghị sau giám sát.

Nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Đặng Đình Luyến

Nhưng đối với một số hoạt động giám sát khác như giám sát văn bản quy phạm pháp luật, giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân; giải trình tại Hội đồng dân tộc, Ủy ban của Quốc hội, Thường trực Hội đồng nhân dân..., dự thảo Luật hiện chưa thể chế hóa cụ thể cơ chế theo dõi, xem xét, đôn đốc việc thực hiện các kiến nghị sau giám sát.

Vì vậy, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Đặng Đình Luyến đề nghị bổ sung thêm một số quy định này vào dự thảo Luật để thể chế hóa quan điểm, chủ trương của Đảng. Cụ thể, bổ sung quy định giao cho Tổng thư ký Quốc hội giúp Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức việc theo dõi, đôn đốc cơ quan, cá nhân có trách nhiệm thực hiện kiến nghị sau giám sát văn bản quy phạm pháp luật, giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân…; trường hợp phát hiện cơ quan, cá nhân có trách nhiệm không thực hiện hoặc thực hiện không đúng kiến nghị, thì Tổng thư ký Quốc hội báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét theo thẩm quyền hoặc kiến nghị với cơ quan có thẩm quyền xem xét trách nhiệm của cơ quan, cá nhân không thực hiện hoặc thực hiện không đúng kiến nghị sau giám sát.

Đồng thời bổ sung quy định giao cho Thường trực Hội đồng dân tộc, Thường trực Ủy ban của Quốc hội theo dõi, đôn đốc việc thực hiện các kiến nghị sau phiên giải trình, nếu phát hiện cơ quan, cá nhân có trách nhiệm không thực hiện hoặc thực hiện không đúng với kiến nghị thì đề nghị thực hiện; nếu vẫn không thực hiện hoặc thực hiện không đúng thì báo cáo với Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội có liên quan xem xét trách nhiệm của cơ quan, cá nhân đó theo thẩm quyền hoặc kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ xem xét trách nhiệm của cơ quan, cá nhân đó.

Cùng quan tâm nội dung này, TS. Bùi Sỹ Lợi, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội nhận thấy, về cơ bản dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND đã thể chế hóa đầy đủ các quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước về đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND, nâng cao trách nhiệm của tổ chức, cá nhân trong thực hiện quy định của pháp luật, tăng cường hiệu quả hoạt động của các cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát trong các Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng, nhất là Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; Nghị quyết số 27-NQ/TW về “tiếp tục nghiên cứu để xác định rõ hơn phạm vi, đối tượng, phương pháp, hình thức giám sát tối cao của Quốc hội phù hợp thực tiễn; nâng cao chất lượng hoạt động chất vấn, giải trình, giám sát văn bản quy phạm pháp luật, chú trọng việc theo dõi, xem xét, đôn đốc việc thực hiện các kiến nghị sau giám sát; thực hiện nghiêm việc lấy phiếu tín nhiệm của Quốc hội”.

TS. Bùi Sỹ Lợi, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội

Dự thảo Luật đã thể chế hóa các quy định khung pháp lý cơ bản Hiến pháp năm 2013 về hoạt động giám giám sát của Quốc hội, cơ quan của Quốc hội, đại biểu Quốc hội, Hội đồng nhân dân, các cơ quan của Hội đồng nhân dân, đại biểu Hội đồng nhân dân tại các điều 70, 74, 75, 80, 113, 115.

Tuy nhiên, TS. Bùi Sỹ Lợi nhận thấy, vẫn còn một số nội dung chưa được thể chế hóa đầy đủ trong dự thảo Luật, nhất là việc theo dõi, xem xét, đôn đốc việc thực hiện các kiến nghị, kết luận sau giám sát. Do đó, TS. Bùi Sỹ Lợi đề nghị cần phải có các quy định mang tính bắt buộc sau giám sát, cụ thể như: thời hạn khắc phục, báo cáo kết quả hậu giám sát... và các chế tài xử lý để hoạt động giám sát góp phần thúc đẩy hoạt động của các cơ quan trong bộ máy nhà nước ngày càng đạt hiệu quả cao hơn trong việc thực thi nhiệm vụ, quyền hạn theo luật định.

Cần quy định cụ thể hình thức và chế tài xử lý đối với các cơ quan, đơn vị không thực hiện kiến nghị sau giám sát

Góp ý về vấn đề này, đại biểu Ma Thị Thúy - Đoàn ĐBQH tỉnh Tuyên Quang đề nghị cần quy định cụ thể về chế tài đối với các cơ quan, cá nhân chịu sự giám sát thực hiện chậm hoặc không giải quyết các kiến nghị của Đoàn giám sát của Quốc hội và Đoàn ĐBQH. Đồng thời cần quy định rõ thời hạn các cơ quan, đơn vị được giám sát phải trả lời các kiến nghị giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội, Đoàn ĐBQH.

Phó Chủ tịch Thường trực HĐND Thành phố Cần Thơ Nguyễn Xuân Hải

Đề cập đến các vướng mắc của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND, Phó Chủ tịch Thường trực HĐND Thành phố Cần Thơ Nguyễn Xuân Hải chỉ rõ, Luật hiện hành chưa quy định hình thức, chế tài xử lý đối với các cơ quan, đơn vị chịu sự giám sát không thực hiện kiến nghị sau giám sát.

Luật có quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, hình thức và cách thức tổ chức hoạt động giám sát của HĐND, Thường trực HĐND, các Ban của HĐND và đại biểu HĐND, nhưng thẩm quyền được xác định trong các điều luật chỉ dừng lại ở mức HĐND được “xem xét”, “xét thấy”, “khi cần thiết”, cao nhất là “bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do HĐND bầu”. Mặt khác, nhiều cơ quan quản lý Nhà nước, các tổ chức, đơn vị chưa nghiêm túc thực thi pháp luật và thực sự coi trọng hoạt động giám sát của HĐND các cấp, cũng như chưa thực hiện nghiêm túc các kiến nghị sau giám sát. Nhưng hiện nay Luật chưa có quy định về hình thức xử lý đối với các trường hợp này.

Do đó, Phó Chủ tịch Thường trực HĐND Thành phố Cần Thơ Nguyễn Xuân Hải kiến nghị Ban soạn thảo nghiên cứu, bổ sung quy định cụ thể về hình thức xử lý đối với các cơ quan, đơn vị chịu sự giám sát không thực hiện nghiêm các quy định của Luật Hoạt động giám sát, cũng như chưa thực hiện nghiêm túc các kiến nghị sau giám sát của các chủ thể giám sát.

Trưởng Ban Kinh tế - Ngân sách của HĐND TP. Hồ Chí Minh Lê Trương Hải Hiếu

Bàn về nội dung này, Trưởng Ban Kinh tế - Ngân sách của HĐND TP. Hồ Chí Minh Lê Trương Hải Hiếu bày tỏ sự thống nhất cao với dự thảo Tờ trình, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân, những cơ sở xây dựng Luật sửa đổi bổ sung, đặc biệt là những cơ sở thực tiễn thể hiện sự đúc kết từ thực tế giám sát trong thời gian qua.

Đồng thời cho rằng, việc giám sát kết quả thực hiện kiến nghị, kết luận giám sát trong Luật đã có quy định, tuy nhiên thực tế kết quả thực hiện kết luận giám sát vẫn chưa được tập trung thực hiện, đôi khi bỏ ngỏ. Do đó, Trưởng Ban Kinh tế - Ngân sách của HĐND TP. Hồ Chí Minh Lê Trương Hải Hiếu đề nghị dự thảo Luật cần có quy chế, biện pháp để tăng cường tập trung việc thực hiện kết luận giám sát nhằm góp phần nâng cao hơn năng lực giám sát của Quốc hội và HĐND các cấp.

Để nâng cao chất lượng thực hiện kiến nghị sau giám sát, Trưởng Ban Pháp chế của HĐND tỉnh Đồng Nai Trương Thị Mỹ Dung cho rằng, những kiến nghị sau giám sát phải được tổng hợp, cập nhật và theo dõi thường xuyên. Đồng thời tích cực thực hiện đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện kiến nghị bằng nhiều hình thức như: Gặp gỡ người đứng đầu các đơn vị chịu sự giám sát để nhắc nhở; gửi công văn đôn đốc, yêu cầu báo cáo kết quả thực hiện; tái giám sát các kiến nghị quan trọng nhưng chậm được thực hiện. Đặc biệt, đối với những kiến nghị về các vấn đề quan trọng, bức thiết chưa được giải quyết đúng thời gian quy định hoặc giải quyết chưa dứt điểm, Trưởng Ban Pháp chế của HĐND tỉnh Đồng Nai Trương Thị Mỹ Dung đề nghị các Ban HĐND nên đưa vào báo cáo thẩm tra hoặc đưa ra chất vấn tại các kỳ họp HĐND, đảm bảo các kiến nghị sau giám sát phải được các cơ quan, đơn vị nghiêm túc thực hiện./.

Bích Ngọc