Thế hệ bất hạnh nhất

Liên tục bị từ chối tuyển dụng cũng khiến nhiều người trẻ dần mất đi sự tự tin. Ảnh minh họa: cottonbro/Pexels.

Báo cáo Hạnh phúc Thế giới (WHR) 2024 nhận định Gen Z (sinh năm 1997-2012) là thế hệ bất hạnh nhất.

Gen Z đang trưởng thành trong bối cảnh đầy biến động, chịu ảnh hưởng sâu sắc từ một loạt sự kiện lịch sử quan trọng: đại dịch Covid-19, lo âu về biến đổi khí hậu, chia rẽ chính trị, sự chi phối mạnh mẽ của Internet đối với đời sống thực, và sự trỗi dậy của trí tuệ nhân tạo (AI) có thể làm thay đổi toàn diện thị trường lao động.

Một yếu tố khác, dù ít được nhắc đến, cũng góp phần làm trầm trọng thêm khó khăn của thế hệ này là sự gia tăng tần suất bị từ chối.

Chỉ một cú nhấp chuột, một thao tác vuốt màn hình hay một tin nhắn, Gen Z dễ dàng chạm tới vô số cơ hội, kéo theo áp lực thành công lớn chưa từng có. Nhưng đồng thời, họ cũng phải chịu tần suất bị từ chối cao hơn bao giờ hết.

Cơ hội nhiều, thất vọng cũng nhiều

Vào những năm 1960, hầu hết người Mỹ kết hôn ở tuổi 20 với người trong vòng xã hội trực tiếp của họ. Ngày nay, người trẻ dành gần một thập kỷ để hẹn hò và tìm kiếm đối tượng, khiến độ tuổi kết hôn trung bình tăng lên 31,1 ở nam và 29,2 ở nữ.

Nhờ công nghệ và ứng dụng hẹn hò, Gen Z có thể liên tục kết nối và chấm dứt mối quan hệ với các đối tượng tiềm năng, thậm chí theo từng giờ. Số lần họ bị từ chối trong một tuần có thể nhiều hơn cả cuộc đời của một Boomer (sinh năm 1946-1964), Business Insider nhận xét.

Dù có nhiều cơ hội hẹn hò hơn bất kỳ thế hệ nào trước đây, thế hệ này vẫn sáng tạo ra các thuật ngữ như "ghosting" (ngó lơ) hay "situationships" (mối quan hệ mập mờ) để mô tả sự thất vọng triền miên trong chuyện tình cảm.

Đây cũng là lý do các chuyên gia hẹn hò trên mạng xã hội ngày càng càng phổ biến, khi Gen Z tìm đến họ để giải mã những dấu hiệu "cờ xanh" và "cờ đỏ" trong tình yêu, nhằm vượt qua sự mơ hồ trong các mối quan hệ.

Một khảo sát của ứng dụng hẹn hò Hinge năm ngoái cho thấy 90% Gen Z muốn tìm tình yêu, nhưng 44% có rất ít hoặc không có kinh nghiệm hẹn hò.

Dù có nhiều cơ hội hẹn hò hơn, Gen Z đối mặt với trải nghiệm tiêu cực trên các ứng dụng hẹn hò. Ảnh minh họa: Julio Lopez/Pexels.

Logan Ury, Giám đốc Khoa học quan hệ của Hinge, cho rằng sự thận trọng quá mức của Gen Z, bắt nguồn từ nhận thức về rủi ro trong hẹn hò và sự bảo bọc quá mức từ cha mẹ, là lý do nhiều người không dám hẹn hò. Khi việc từ chối trở nên quá phổ biến và dễ dàng, nhiều người trẻ ngày càng e dè trong việc bước vào một mối quan hệ.

"Nỗi sợ bị từ chối trong tình cảm là điều ai cũng trải qua. Nhưng với Gen Z, cảm giác này dường như mạnh mẽ hơn", bà nói.

Nhà trị liệu Jeff Guenther chia sẻ: "Việc phớt lờ tin nhắn của ai đó giờ đây hoàn toàn được chấp nhận. Điều này đôi khi mang lại cảm giác kiểm soát, nhưng về dài, những lần từ chối nhỏ nhặt tích tụ có thể khiến giới trẻ không dám bộc lộ cảm xúc nữa".

Natalie Buchwald, Giám đốc lâm sàng của Trung tâm Tư vấn Sức khỏe Tâm thần Manhattan, cho rằng có sự khác biệt giữa việc thích ứng một cách lành mạnh và thái độ thờ ơ, né tránh mà nhiều người trẻ ngày nay sử dụng để đối phó với sự từ chối.

"Tôi nhận thấy nhiều bạn trẻ rơi vào trạng thái tê liệt cảm xúc. Thoạt nhìn, họ có vẻ thích ứng được, nhưng thực chất, đó là một dạng tách biệt khỏi cảm xúc của bản thân", cô nói.

Liên tục bị từ chối

Trước năm 1960, ở Mỹ, hơn 50% thí sinh chỉ nộp đơn vào 1 trường đại học. Nhưng đến mùa tuyển sinh 2023-2024, mỗi người nộp trung bình 6,65 đơn, tăng 7% so với năm trước. Gen Z gõ nhiều cánh cửa đại học hơn bao giờ hết, nhưng cũng chứng kiến nhiều cánh cửa đóng sập trước mắt họ hơn bất kỳ thế hệ nào.

Dylan (22 tuổi), sinh viên Đại học New York (Mỹ), cho biết dù có GPA 4.7 và từng là thành viên đội bóng bầu dục trung học, anh chỉ nhận được 4 thư chấp nhận sau khi nộp đơn vào 20 trường, một con số mà anh vẫn cho là "khiêm tốn" so với bạn bè.

“Tôi cảm giác rằng trình độ của chúng tôi dường như không phải yếu tố quyết định, mà quan trọng hơn là liệu đơn ứng tuyển có đến tay đúng người vào đúng thời điểm hay không”, anh nói.

Kim Klokkenga, cố vấn tuyển sinh tại trường Trung học Dunlap (Illinois, Mỹ), cho rằng tuyển sinh đại học ngày càng mang tính thương mại, sự kiểm soát của phụ huynh và tiện ích công nghệ là nguyên nhân chính của tình trạng này. Cô cũng nhận thấy ít học sinh suy sụp hơn khi các em dần chuẩn bị tâm lý trước cho thất bại.

“Nhiều học sinh nói với tôi các em không kỳ vọng trúng tuyển mà chỉ thử vận may”, cô nói.

Trong hai thập kỷ qua, số đơn ứng tuyển vào 67 trường đại học danh giá nhất nước Mỹ đã tăng gấp 3, đạt gần 2 triệu đơn mỗi năm. Ảnh minh họa: Felicity Tai/Pexels.

Nhà tâm lý học Barry Schwartz, tác giả cuốn The Paradox of Choice (Nghịch lý của sự lựa chọn), nhận thấy có quá nhiều lựa chọn có thể khiến con người dễ thất vọng hơn. Giống trong tình yêu, phản ứng thờ ơ của Gen Z khi bị từ chối nhập học cũng là một cơ chế tự vệ.

"Nếu bạn không coi trọng ngay từ đầu, nỗi đau của sự thất bại sẽ ít nghiêm trọng hơn", Schwartz giải thích.

Trên LinkedIn và nhiều trang tuyển dụng trực tuyến, Gen Z có thể nộp đơn xin việc trong một ngày nhiều hơn cả số đơn mà một số Boomers may mắn từng nộp cả đời. Theo phần mềm tuyển dụng Greenhouse, số đơn ứng tuyển trung bình cho một vị trí lao động trí óc đã tăng từ 93 vào tháng 2/2019 lên 244 vào tháng 2/2025.

Dù quy trình ứng tuyển ngày càng tự động hóa, Gen Z vẫn cảm thấy sự quan tâm từ nhà tuyển dụng không tương xứng với nỗ lực của họ.

Ít nhất, các trường đại học vẫn phải gửi thư từ chối, trong khi các công ty, giống như những cuộc trò chuyện trên ứng dụng hẹn hò, thường đột ngột “bỏ rơi” ứng viên ở bất kỳ giai đoạn nào. Đây không chỉ là thách thức của riêng Gen Z ở thời điểm hiện tại, nhưng là thực tế duy nhất họ biết khi gia nhập thị trường lao động.

Từ khi tốt nghiệp năm ngoái, Catherine đã nộp 300 đơn ứng tuyển việc làm và được mời phỏng vấn 20 lần. Cô đầu tư kỹ lưỡng cho từng công việc, từ xây dựng mạng lưới quan hệ, tìm người giới thiệu đến cải thiện CV. Nhưng sau nhiều vòng phỏng vấn và bài kiểm tra và hàng tháng chờ đợi, cô chỉ nhận lại sự im lặng thay vì một email từ chối chính thức. Bài học sâu sắc cô rút ra được là không nên hy vọng hay cố gắng quá nhiều.

Thực tế khắc nghiệt của việc liên tục bị từ chối tuyển dụng cũng khiến nhiều người dần mất đi sự tự tin.

Dylan, cử nhân ngành tài chính, cho biết quá trình tìm việc buộc anh phải điều chỉnh kỳ vọng về tương lai: “Tôi không quan tâm mình làm công việc gì, tôi chỉ cần tồn tại. Tôi không sợ thất bại, tôi chỉ sợ không thể tiếp tục sống”.

Nếu Gen Z ngày càng quen với việc né tránh rủi ro, mỗi lần bị từ chối sẽ chỉ khiến họ thận trọng hơn. Điều này có thể biến họ thành một thế hệ cực kỳ dè dặt trong cả cuộc sống cá nhân và vai trò làm cha mẹ.

Khánh An