Thêm cơ hội cho trẻ tự kỷ và khuyết tật trí tuệ tham gia xã hội

Dự án nhân văn với nguồn lực bền vững và cam kết lâu dài

Hơn 90 đại biểu từ các sở, ban ngành, chính quyền địa phương, trường học và tổ chức xã hội đã có mặt tại Hội thảo khởi động dự án “Nâng cao năng lực hòa nhập xã hội cho trẻ tự kỷ và khuyết tật trí tuệ” (ECAID), đánh dấu sự kiện mở đầu cho một nỗ lực phối hợp mang tầm khu vực giữa Liên minh Châu Âu và World Vision International tại Việt Nam nhằm thúc đẩy quyền được sống, học tập và tham gia xã hội một cách bình đẳng của trẻ em dễ bị tổn thương.

Dự án ECAID được tài trợ bởi Liên minh Châu Âu với tổng ngân sách 675.056 Euro, do World Vision Phần Lan điều phối và được triển khai bởi World Vision International tại Việt Nam trong giai đoạn từ tháng 1/2025 đến tháng 12/2027. Địa bàn triển khai là hai quận Liên Chiểu và Sơn Trà của TP. Đà Nẵng – nơi đang có nhu cầu cấp thiết về các chương trình hỗ trợ dành cho trẻ em tự kỷ và khuyết tật trí tuệ.

Ông Huỳnh Văn Hùng, Phó Chủ tịch UBND quận Sơn Trà, nhấn mạnh: “Hội thảo hôm nay đánh dấu một khởi đầu quan trọng cho một dự án sẽ mang lại những lợi ích thiết thực và ý nghĩa cho các trẻ em dễ bị tổn thương nhất, đặc biệt là trẻ em tự kỷ và khuyết tật trí tuệ”.

Dự án “Nâng cao năng lực hòa nhập xã hội cho trẻ tự kỷ và khuyết tật trí tuệ” do World Vision International tại Việt Nam triển khai, với sự tài trợ từ Liên minh Châu Âu vừa được khởi động tại Đà Nẵng.

Dự án ECAID hướng đến mục tiêu chung là thúc đẩy sự hòa nhập xã hội cho trẻ tự kỷ và trẻ khuyết tật trí tuệ thông qua ba nhóm kết quả chính:

Thứ nhất, tăng cường tiếng nói, vai trò của trẻ tự kỷ và trẻ khuyết tật trong việc tham gia, kiến tạo các hoạt động trong cộng đồng và trường học ở quận Sơn Trà. Trẻ sẽ được trang bị kỹ năng sống, kỹ năng giao tiếp và tham gia xây dựng các sáng kiến xã hội như trò chơi, hội thao, cuộc thi vẽ tranh… Đồng thời, dự án sẽ nâng cao nhận thức và thái độ của gia đình, người chăm sóc thông qua các lớp tập huấn, chiến dịch truyền thông và hoạt động hỗ trợ đồng đẳng giữa các phụ huynh.

Thứ hai, tạo dựng môi trường hòa nhập cho trẻ tự kỷ và trẻ khuyết tật trí tuệ thông qua việc nâng cao năng lực cho giáo viên, nhân viên y tế, cán bộ xã hội, Hội phụ nữ, Hội người khuyết tật... bằng các tài liệu hướng dẫn và chương trình tập huấn chuyên sâu. Dự án cũng thúc đẩy sự tham gia tích cực của học sinh, trường học và cộng đồng thông qua hoạt động truyền thông, câu lạc bộ và các sáng kiến do trẻ chủ trì.

Thứ ba, tăng cường hiệu quả thực thi chính sách bằng cách xây dựng cơ chế đối thoại giữa cơ quan quản lý và người chăm sóc, đồng thời thực hiện các nghiên cứu thực địa nhằm cung cấp dữ liệu thực chứng hỗ trợ việc thiết kế và cải thiện chính sách. Các hội thảo, tham vấn, đánh giá định kỳ sẽ được tổ chức để chia sẻ bài học kinh nghiệm và chuyển giao mô hình hiệu quả.

Tôn trọng khác biệt, xây nền giáo dục không ai bị bỏ lại

Một tương lai bao trùm cho tất cả trẻ em, đặc biệt là những em mang trong mình sự khác biệt về trí tuệ và cảm xúc đang dần trở nên hiện thực tại TP. Đà Nẵng- nơi dự án ECAID được khởi động với kỳ vọng tạo dựng một hệ sinh thái hỗ trợ toàn diện, bền vững cho trẻ tự kỷ và khuyết tật trí tuệ.

Tại Việt Nam, theo Điều tra Quốc gia về Người khuyết tật năm 2016, có khoảng 2,79% trẻ em sống chung với khuyết tật, trong đó phổ biến nhất là khuyết tật tâm lý – xã hội. Một nghiên cứu gần đây của Khoa Tâm lý, Bệnh viện Nhi Đồng 1 (giai đoạn 2021–2022) cho thấy tỷ lệ trẻ rối loạn phổ tự kỷ dao động từ 1,5% đến 2%. Tuy nhiên, chỉ khoảng 14,1% trường học trên toàn quốc có giáo viên được đào tạo chuyên sâu để hỗ trợ nhóm trẻ này – một thực tế cho thấy khoảng trống lớn trong năng lực giáo dục hòa nhập.

Ông Huỳnh Văn Hùng, Phó Chủ tịch UBND quận Sơn Trà phát biểu tại hội thảo.

Không chỉ dừng ở con số, mỗi đứa trẻ là một câu chuyện, một thế giới cần được lắng nghe và đồng hành. Xuất phát từ chính nhu cầu ấy, dự án ECAID với sự phối hợp giữa Tổ chức Tầm nhìn Thế giới (World Vision) và Liên minh Châu Âu (EU) mang đến cách tiếp cận mới, đặt quyền trẻ em vào trọng tâm trong mọi hoạt động.

Ông Miikka Niskanen, Trưởng ban Hỗ trợ nhân đạo của World Vision Phần Lan, thành viên nhóm lãnh đạo toàn cầu về Hòa nhập khuyết tật của tổ chức này, chia sẻ: “Dự án ECAID áp dụng cách tiếp cận dựa trên quyền trẻ em, trong đó trẻ em tự kỷ và khuyết tật trí tuệ được đặt ở vị trí trung tâm. Chúng tôi mong muốn lắng nghe tiếng nói của các em nhiều hơn và tìm ra những phương thức để ý kiến, suy nghĩ và mối quan tâm của các em được thấu hiểu và phản ánh một cách đầy đủ”.

Đại diện Phái đoàn Liên minh Châu Âu tại Việt Nam cũng nhấn mạnh tại sự kiện: “Nhân phẩm, sự bình đẳng và hòa nhập cho tất cả mọi người là những giá trị cốt lõi của Liên minh Châu Âu. Chúng tôi cam kết, cùng với các cơ quan chức năng và các bên liên quan, sẽ nỗ lực để đảm bảo rằng trẻ em tự kỷ và khuyết tật trí tuệ tại Việt Nam sẽ nhận được sự hỗ trợ cần thiết nhằm vượt qua các rào cản, tiếp cận nền giáo dục chất lượng và tham gia đầy đủ vào đời sống xã hội. Dự án này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong hành trình xây dựng một tương lai công bằng và bao trùm hơn cho mọi trẻ em”.

ECAID triển khai các hoạt động theo hướng hệ thống và dài hạn. Dự án sẽ xây dựng bộ tài liệu tập huấn chuẩn hóa; tổ chức hội thảo dành cho giáo viên, phụ huynh, cộng đồng và cơ quan quản lý; thành lập nhóm hỗ trợ đồng đẳng cho cha mẹ có con tự kỷ và khuyết tật trí tuệ; thực hiện chiến dịch nâng cao nhận thức tại trường học và địa bàn dân cư; đồng thời khuyến khích các sáng kiến do chính trẻ em khởi xướng. Ngoài ra, việc hỗ trợ nghiên cứu và tham vấn chính sách dựa trên bằng chứng cũng là một trong những trụ cột quan trọng, góp phần kiến tạo hành lang pháp lý thuận lợi hơn cho giáo dục hòa nhập.

ECAID không phải là bước đi đầu tiên mà là sự tiếp nối cho hành trình đồng hành lâu dài giữa World Vision International tại Việt Nam và chính quyền TP. Đà Nẵng. Từ năm 1999 đến nay, World Vision đã triển khai nhiều chương trình vùng như Hòa Vang (1999–2015), Sơn Trà (từ 2014) và mới nhất là Liên Chiểu; cùng các dự án chuyên đề như TOCSE – phòng chống bóc lột tình dục trẻ em qua môi trường mạng và ACE – phòng chống lao động trẻ em trong điều kiện nguy hiểm. Qua đó, tổ chức đã mang lại lợi ích trực tiếp cho hơn 200.000 trẻ em trên cả nước.

Với tôn chỉ “không ai bị bỏ lại phía sau”, EU hiện diện tại Việt Nam như một đối tác chiến lược trong nỗ lực bảo vệ nhóm yếu thế và trẻ em dễ bị tổn thương.

Với sự hiện diện tại gần 100 quốc gia, World Vision đang góp phần cải thiện cuộc sống của hơn 200 triệu trẻ em dễ bị tổn thương trên toàn cầu. Tại Việt Nam, tổ chức này tiếp tục là cầu nối cho những cơ hội mới, để không một trẻ em nào bị bỏ lại phía sau vì lý do khuyết tật hay hoàn cảnh.

Liên minh Châu Âu- đối tác tài trợ chính của dự án là một tổ chức liên minh chính trị và kinh tế gồm 27 quốc gia thành viên, được thành lập trên nền tảng các giá trị về nhân phẩm, bình đẳng, dân chủ, pháp quyền và nhân quyền. Với tôn chỉ “không ai bị bỏ lại phía sau”, EU hiện diện tại Việt Nam như một đối tác chiến lược trong nỗ lực bảo vệ nhóm yếu thế và trẻ em dễ bị tổn thương.

Tại TP. Đà Nẵng, dự án ECAID đã và đang khẳng định vai trò tiên phong trong việc xây dựng một hệ thống giáo dục thực sự hòa nhập. Một nền giáo dục mà ở đó, mỗi đứa trẻ, dù có đặc điểm riêng biệt về nhận thức hay phát triển, đều được nhìn nhận bằng sự tôn trọng và yêu thương.

ECAID không chỉ là một dự án, đó là sự khởi đầu của một cam kết rằng: khác biệt không phải là rào cản mà là lời mời gọi cộng đồng cùng kiến tạo môi trường nơi trẻ em có thể lớn lên, học tập và đóng góp theo cách riêng của mình. Một xã hội bao trùm sẽ chỉ thật sự thành hình khi chúng ta học cách nhìn thấy tiềm năng trong từng ánh mắt thơ ngây, kể cả những ánh mắt thường bị bỏ quên.

Trâm Trần