Thị trấn Plios - nơi in dấu danh họa Levitan và mùa thu vàng nước Nga

Danh thắng nơi này cuốn hút không chỉ giới nghệ sĩ, Plios còn là điểm hẹn của những đôi trai gái, là điểm đến mong ước của những người yêu mến thiên nhiên Nga, cảnh sắc Nga. Đến Plios, ta sẽ có cảm giác đúng như nhà soạn nhạc nổi tiếng người Nga Leonid Desiatnikov từng nói: “Plios chính là nước Nga đang chờ đợi chúng ta ở chốn thiên đường”.

Plios là một thị trấn nhỏ, nằm bên dòng Volga. Thị trấn nhỏ bé, không đường sắt chạy qua, không ống khói nhà máy và những khu công nghiệp

Thống kê mới nhất cho biết dân số ở Plios chưa đến hai nghìn người, nhưng như một người dân thị trấn nói: “Người ta chỉ có thể đếm được con số chính xác vào mùa đông, còn mùa thu thì phải cộng thêm những dòng du khách từ muôn nơi, đêm ngày đổ về đây”.

Có thể nói cái tên Plios gắn với Levitan, danh họa thiên tài người Nga gốc Do Thái, là đại diện tiêu biểu nhất của trường phái tranh Hiện thực Nga thế kỷ XIX, lừng danh với những bức tranh phong cảnh trữ tình đầy ấn tượng.

Lần đầu người họa sĩ bắt gặp Plios rồi phải lòng vùng đất nhỏ xinh ấy là khi ông cùng hai người bạn xuôi tàu dọc theo dòng Volga, đi tìm cảnh trí thơ mộng để sáng tác. Rồi một quả đồi xanh mướt hiện ra, một nhà thờ gỗ, những mái nhà nhấp nhô xinh xắn ẩn hiện dưới chân đồi, trong những lùm bạch dương rì rào, bên dòng sông nhỏ nhẹ nhàng uốn khúc… Và Levitan hiểu ngay - đây chính là nơi ông cần đến.

Trong thời gian từ năm 1888 đến 1890, Levitan dành tới sáu tháng mỗi năm để sáng tác ở Plios, sống ở đây khi mùa xuân sang cho đến những ngày cuối cùng của mùa thu, tiết trời trở lạnh. Levitan đã vẽ 20 bức tranh và gần 200 phác thảo trực tiếp tại hiện trường, rồi vẽ lại sau đó những cảnh trí êm đềm mà ông đã ghi tạc trong trái tim, trong trí nhớ. Những bức tranh này đã làm nên tên tuổi của Levitan. Và Plios nhờ tên tuổi Levitan đã trở thành điểm du lịch hấp dẫn cả thế giới mỗi khi thu về.

Nhà thờ Assumption, thường được gọi là Nhà thờ lớn, được xây dựng từ thế kỷ XVII (năm 1699), nằm trên Núi Nhà thờ. Từ đây, phong cảnh Plios như những bức tranh từ mọi góc nhìn. Du khách đến Plios đặc biệt ưa thích tản bộ trên Núi Nhà thờ và ngắm nhìn thị trấn nằm nép mình dưới chân hai ngọn Núi Nhà thờ và Núi Levitan.

Plios nhìn từ Núi Levitan đẹp đến ngỡ ngàng. Đoạn sông Volga chảy qua Plios chỉ chừng 3km. Từ trên đồi cao, phong cảnh quen thuộc ở từng bức tranh của Levitan như trải dài ra trước mắt. Plios đẹp đến ngỡ ngàng. Đôi trai gái vừa lướt qua bên tôi thì thầm: “Cảnh đẹp đến mức không dám thở mạnh!”

Tượng Levitan bên giá vẽ và bảng màu, nơi ông đã tạo ra những kiệt tác làm thổn thức biết bao trái tim nhân loại.

Người ta nói rằng Levitan chuyên vẽ phong cảnh, theo trường phái Hiện thực. Nhưng trong nhiều tác phẩm, Levitan đã vẽ bức chân dung Sophia Kuvshinnikova- người phụ nữ bỏ mọi thứ sau lưng để theo ông, là nguyên mẫu trong truyện ngắn “Người đàn bà phù phiếm” của Nhà văn Nga Anton Chekhov (1860-1904).

Bức tượng “Dachnitsa” (Người thiếu phụ nghỉ mát) mà nguyên mẫu chính là Sofia Kuvshinnikova. Một cô gái trẻ ăn mặc theo lối thị thành, đội mũ rơm, ngồi trên băng ghế dài dõi mắt qua khung tranh ngắm cảnh sóng nước Volga, trước mặt nàng là tấm bảng màu của người họa sĩ.

Quảng trường Thương mại được xây dựng từ giữa thế kỷ XIX. Plios nhỏ bé chỉ có mấy phố chính nên du khách chẳng lo bị lạc đường. Này đây con phố Thương mại và quảng trường xưa kia từng một thời là trung tâm thương mại sầm uất, nơi người dân Plios bán mua, trao đổi hàng hóa, nhu yếu phẩm. Này đây những hàng quán nối dài suốt dọc con phố bên sông. Quán nào cũng sạnh, đẹp và quá đỗi êm đềm. Này đây những hàng bạch dương soi bóng xuống dòng sông…

Tượng Danh họa I. Levitan và Ngôi nhà lưu niệm, nơi ông từng ở trong các năm 1888-1890, mỗi khi lưu lại Plios để sáng tác. Và đây, Bảo tàng-Nhà lưu niệm Levitan cũng hiện ra. Ngôi nhà ba tầng xưa kia của thương gia Solodovnikov, sau những lần bồi đắp bờ sông, giờ chỉ còn hai tầng, bởi tầng một của ngôi nhà đã chìm vào lòng đất. Chính tại ngôi nhà này, lần đầu tiên, mùa xuân năm 1888, Levitan cùng bạn là Alesei Stepanov và bà Sophia Kuvshinnikova, đã dừng chân trong chuyến du ngoạn bằng tàu thủy trên dòng Volga.

Trong ngôi nhà lưu niệm-bảo tàng Levitan, như còn tràn ngập tác phẩm của Levitan và các bạn của ông. Đây đó những bức tranh, những giá vẽ, bảng màu, trong đó có cả tranh-tiểu phẩm của bà Sophia Kuvshinnikova. Người phụ nữ vốn là nguyên mẫu trong truyện ngắn “Người đàn bà phù phiếm” của Nhà văn Nga Anton Chekhov (1860-1904). (Trong ảnh: Bức chân dung Sophia Kuvshinnikova do I. Levitan vẽ năm 1888 (Ảnh từ Internet))

Nhà thờ gỗ Peter và Paul- nguyên mẫu trong bức “Trên sự yên tĩnh vĩnh hằng” (1894) của Levitan

Sinh trưởng trong một gia đình gốc Do Thái nghèo nhưng có học thức ở thị trấn Kibarty, tỉnh Kovno (nay là Kaunas, Litva). Trong suốt cuộc đời, Levitan thường chỉ gặp đắng cay, đói khổ, bị đố kỵ vì tài năng xuất chúng. Ông mắc bệnh trầm cảm từ khi người mẹ qua đời khi mới 13 tuổi và bị bệnh tim nặng. Thậm chí người nghệ sĩ tài hoa này đã từng hai lần tự tử. Người ta tin rằng những nỗi đau ngoài đời đã trở thành niềm trắc ẩn, lòng cảm thông với nhân loại khổ đau, và Levitan đã thể hiện chúng trên toan, trong những tác phẩm của mình. Qua đời khi chỉ còn hơn ba tuần là bước sang tuổi 40. Ngoài những người bạn và đồng nghiệp, Levitan chưa bao giờ lập gia đình hay có con. Ông chẳng để lại gì cho trần thế ngoài những tuyệt tác về thiên nhiên Nga, phong cảnh Nga.