Thị trường 'chấn động' khi Tổng thống Mỹ sa thải thống đốc Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed)

Đây là trường hợp đầu tiên một tổng thống Mỹ sa thải một thống đốc ngân hàng trung ương trong lịch sử 111 năm của Fed.

Động thái chưa từng có này cho thấy sự leo thang đáng kể trong cuộc chiến của tổng thống Mỹ đối với Fed - định chế tài chính mà ông đổ lỗi là đã mất quá nhiều thời gian để hạ lãi suất.

Bà Cook gần đây đã bị ông Trump và các thành viên trong chính quyền của ông chỉ trích vì cáo buộc gian lận thế chấp. Bộ Tư pháp cho hay, họ có kế hoạch điều tra những cáo buộc này, lần đầu tiên được đưa ra bởi Giám đốc Tài chính nhà ở liên bang Bill Pulte.

Bà Cook chưa bị buộc tội về bất kỳ hành vi sai trái nào.

"Tổng thống Trump đã cố tình sa thải tôi 'có lý do' khi không có lý do nào theo luật định, và ông ấy không có thẩm quyền để làm như vậy" - bà Cook nói trong tuyên bố mà các luật sư của bà chia sẻ với đài CNN. Tôi sẽ không từ chức. "Tôi sẽ tiếp tục thực hiện nhiệm vụ của mình để giúp đỡ nền kinh tế Mỹ như tôi đã làm kể từ năm 2022" – bà nhấn mạnh.

Cục Dự trữ Liên bang đã từ chối bình luận về tin tức này.

Thống đốc Fed - bà Lisa Cook - Ảnh: Reuters

Hiện vẫn chưa rõ liệu ông Trump có thẩm quyền pháp lý để sa thải bà Cook vì những cáo buộc này hay không. Luật pháp quy định rằng một tổng thống chỉ có thể sa thải các thành viên trong hội đồng quản trị của Fed khi "có lý do chính đáng" mặc dù điều kiện để bị sa thải có lý do chính đáng vẫn chưa được định nghĩa rõ ràng.

Được cựu Tổng thống Joe Biden bổ nhiệm vào hội đồng quản trị Fed năm 2022, bà Cook là người phụ nữ da đen đầu tiên giữ chức thống đốc Fed.

Mặc dù việc sa thải có thể bị kháng cáo tại tòa án, thậm chí lên đến Tòa án tối cao, nhưng việc ông Trump sa thải bà Cook đã đặt ngân hàng trung ương của nền kinh tế lớn nhất thế giới vào tình thế chưa từng được thấy trước đây.

Sự độc lập của Fed

Fed được thiết kế để độc lập với các chính trị gia, cụ thể là để có thể tập trung vào dữ liệu kinh tế – chứ không phải các cân nhắc chính trị – trong việc thực hiện nhiệm vụ kép là kiểm soát lạm phát đồng thời hỗ trợ thị trường việc làm.

Các chính trị gia thường ưa chuộng lãi suất thấp hơn, nhằm mục đích thúc đẩy giá cổ phiếu và giúp người dân vay tiền dễ dàng hơn, cả hai đều là những động thái được cử tri ủng hộ. Tuy nhiên, lãi suất thấp hơn có nguy cơ gây áp lực lên giá cả. Mặt khác, việc duy trì lãi suất quá cao có thể hạn chế quá mức chi tiêu và việc làm, gây tổn hại đến nền kinh tế.

Không phải ngân hàng trung ương nào cũng đúng. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy rõ ràng rằng các nền kinh tế có ngân hàng trung ương độc lập sẽ có kết quả tốt hơn, bao gồm cả lạm phát thấp hơn.

Trụ sở của Fed, định chế tài chính này được thiết kế hoạt động độc lập với chính quyền

Nếu động thái sa thải bà Cook của ông Trump khiến Mỹ mất đi uy tín kinh tế, các tài sản của Mỹ chẳng hạn như trái phiếu chính phủ và đồng đô la có thể bị ảnh hưởng nặng nề thì có thể khiến các nhà đầu tư yêu cầu mức phí bảo hiểm cao hơn để cho Mỹ vay tiền.

"Bức tranh lớn hơn thật đáng buồn là rất đơn giản: Fed được thiết kế để độc lập với chính trị, vì những lý do rất chính đáng. Ông ấy (TT Trump) đang cố gắng chấm dứt điều đó và biến nó thành một nhánh của chính quyền. Điều này sẽ rất tệ cho chính sách tiền tệ nếu nó xảy ra” - Alan Blinder, cựu phó chủ tịch Fed nhận định với CNN.

Ngay sau thông báo của ông Trump về việc sa thải bà Cook, chỉ số đồng đô la Mỹ đã giảm 0,3%. Chỉ số này đo lường sức mạnh của đồng đô la so với rổ các loại tiền tệ quốc tế. Giá vàng, vốn được coi là tài sản trú ẩn an toàn trong thời kỳ bất ổn đã tăng 0,45% sau thông báo của ông Trump.

Anh Duy