Thị trường chứng khoán Việt Nam: sẵn sàng cho bước chuyển mình sau nâng hạng

Ông Bùi Hoàng Hải - Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước việc nâng hạng thị trường chứng khoán là giải pháp huy động vốn trung - dài hạn hiệu quả cho nền kinh tế. Ảnh: Hải Nguyễn

Động lực cải cách mạnh mẽ từ chiến lược nâng hạng

Tại Hội thảo “Nâng hạng thị trường chứng khoán, mở rộng kênh huy động vốn cho nền kinh tế” vừa qua, Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) Bùi Hoàng Hải khẳng định: việc nâng hạng TTCK từ thị trường cận biên lên mới nổi là chủ trương lớn được nêu trong Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị và Chiến lược phát triển TTCK đến năm 2030 theo Quyết định 1726/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Đây không chỉ là bước tiến nâng tầm hình ảnh quốc gia, mà còn mở rộng khả năng huy động vốn trung – dài hạn cho nền kinh tế.

Sau 25 năm hình thành và phát triển, TTCK Việt Nam đã đạt được những bước tiến đáng kể. Tính đến ngày 21/7/2025, chỉ số VN-Index đạt 1.485,05 điểm; quy mô vốn hóa trên ba sàn giao dịch đạt hơn 8,2 triệu tỷ đồng – tương đương 71,4% GDP. Số lượng tài khoản nhà đầu tư vượt mốc 10 triệu, khẳng định vai trò ngày càng quan trọng của TTCK trong hệ thống tài chính quốc gia, bên cạnh kênh tín dụng ngân hàng.

Tuy nhiên, để vận hành hiệu quả sau nâng hạng, thị trường cần tiếp tục cải cách thể chế, hiện đại hóa hạ tầng công nghệ, đa dạng hóa sản phẩm và cải thiện trải nghiệm nhà đầu tư – đặc biệt là nhà đầu tư nước ngoài.

Hoàn thiện tiêu chí nâng hạng: những bước tiến đáng kể

Theo bà Phạm Thị Thùy Linh – Trưởng ban Phát triển TTCK (UBCKNN), Việt Nam đã hoàn tất phần lớn tiêu chí do FTSE Russell đặt ra để được nâng hạng từ thị trường cận biên lên mới nổi. Trong kỳ đánh giá tháng 9/2024, Việt Nam còn hai tiêu chí chưa đáp ứng: “Chu kỳ thanh toán (DvP)” và “Chi phí giao dịch thất bại”.

Nhằm khắc phục, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 68/2024/TT-BTC và Thông tư 18/2025/TT-BTC. Đặc biệt, việc vận hành hệ thống công nghệ KRX từ tháng 5/2025 đã đánh dấu bước ngoặt trong cải thiện hạ tầng giao dịch.

Nâng hạng thị trường chứng khoán sẽ là tín hiệu rõ ràng, cho thấy Việt Nam đã tiến bước dài hơn trong lộ trình hội nhập kinh tế quốc tế. Ảnh: Đức Mạnh

Chỉ trong hơn hai tháng, đã có hơn 90.000 giao dịch không cần ký quỹ (NPF) được thực hiện với tổng giá trị hơn 20.000 tỷ đồng; chỉ 4 giao dịch thất bại và đều được xử lý an toàn, cho thấy tính ổn định và hiệu quả của hệ thống mới.

Bên cạnh đó, các công ty niêm yết đã thực hiện công bố thông tin song ngữ (Việt – Anh); hệ thống STP kết nối ngân hàng lưu ký và công ty chứng khoán đi vào hoạt động; các thủ tục mở tài khoản giao dịch được đơn giản hóa theo Thông tư 17/2024/TT-NHNN.

Từ nâng hạng đến vận hành hiệu quả: thách thức phía trước

Ông Phạm Lưu Hưng – Kinh tế trưởng, Giám đốc Trung tâm Phân tích và Tư vấn đầu tư (SSI) – nhận định: nâng hạng chỉ là bước đầu. Kinh nghiệm từ các quốc gia như: Pakistan, UAE, Hy Lạp cho thấy nếu thiếu các cải cách tiếp theo, việc nâng hạng sẽ không thực sự thu hút được dòng vốn bền vững.

Theo đó, Việt Nam cần hoạch định rõ lộ trình phát triển TTCK sau nâng hạng, tập trung vào: cải thiện khả năng tiếp cận thị trường; minh bạch hóa thông tin và định giá cổ phiếu; nới lỏng điều kiện niêm yết đối với doanh nghiệp đổi mới sáng tạo; tăng cường hệ sinh thái sản phẩm, đặc biệt là các công cụ tài chính xanh và bền vững.

Các sản phẩm như trái phiếu xanh, chứng khoán phái sinh, giao dịch trong ngày (T+0), các chỉ số trái phiếu như FTSE EMGBI hay JPMorgan GBI-EM… sẽ là yếu tố quyết định chiều sâu và sức hấp dẫn của thị trường.

UBCKNN đã thành lập Nhóm đối thoại tư vấn phát triển thị trường vốn (IAG) với 33 thành viên, chia thành 3 tổ công tác chuyên sâu. Đồng thời, phối hợp cùng NHNN rà soát, sửa đổi các quy định liên quan đến: đầu tư gián tiếp; mở tài khoản giao dịch; sử dụng đồng Việt Nam trong thanh toán giao dịch chứng khoán.

Trong giai đoạn tới, UBCKNN xác định một số nhiệm vụ trọng tâm gồm: tăng tỉ lệ sở hữu nước ngoài tại các công ty đại chúng; rút ngắn quy trình IPO gắn với niêm yết; đẩy mạnh cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước; đưa doanh nghiệp FDI lên sàn; phát triển các thị trường mới như giao dịch tín chỉ carbon, thị trường vốn cho khởi nghiệp.

Đặc biệt, việc triển khai hệ thống công nghệ thông tin quản lý dữ liệu toàn diện sẽ giúp tăng cường minh bạch, giám sát hiệu quả và tạo nền tảng quản lý rủi ro hiện đại.

Việc nâng hạng thị trường không chỉ giúp Việt Nam tiếp cận với dòng vốn quốc tế quy mô lớn, ổn định và dài hạn, mà còn là cơ hội tái định vị hình ảnh TTCK trên bản đồ tài chính toàn cầu.

Tuy nhiên, nâng hạng chỉ là điểm khởi đầu. Vận hành hiệu quả sau nâng hạng mới là mục tiêu chiến lược. Điều này đòi hỏi sự đồng bộ trong chính sách, sự quyết liệt trong cải cách, và sự hợp tác chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và nhà đầu tư.

Minh Đức - Yến Nhi