Thị trường gạo toàn cầu dự báo thiếu hụt lớn nhất trong 20 năm

Gạo được bốc xuống từ xe tải ở một khu chợ tại Jakarta, Indonesia. Tình trạng thiếu hụt gạo trên thị trường toàn cầu sẽ làm tăng chi phí của các nước nhập khẩu gạo lớn như Indonesia, Philippines, Malaysia và các nước châu Phi trong năm 2023. Ảnh: Bloomberg

Giá gạo tăng vì nguồn cung thiếu hụt

Từ Trung Quốc cho đến Mỹ và Liên minh châu Âu (EU), sản lượng gạo đang giảm, khiến giá tăng lên đối với 3,5 tỉ người trên toàn cầu, chủ yếu là ở châu Á-Thái Bình Dương, nơi tiêu thụ 90% gạo của thế giới.

Hãng tin CNBC hôm 18-4 trích dẫn báo cáo mới đây của Fitch Solutions cho biết thị trường gạo toàn cầu trong niên vụ hiện tại sẽ thiếu hụt 8,7 triệu tấn. Theo Charles Hart, nhà phân tích hàng hóa của Fitch Solutions, đây sẽ là mức thiếu hụt gạo lớn nhất kể từ niên vụ 2003-2024 khi thị trường thiếu hụt 18,6 triệu tấn gạo.

“Ở cấp độ toàn cầu, tác động rõ ràng nhất của từ tình trạng thiếu hụt này là giá gạo đang ở mức cao trong nhiều thập niên”, Charles Hart nói.

Các nhà phân tích khác cho biết sự thiếu hụt lớn ở mức độ trên đối với một trong những loại ngũ cốc được trồng nhiều nhất trên thế giới sẽ gây tổn thương cho những nước nhập khẩu gạo. Báo cáo của Fitch Solutions cho biết giá gạo sẽ duy trì xung quanh mức cao hiện tại cho đến năm 2024.

Theo báo cáo, giá gạo trung bình trên toàn cầu từ đầu năm 2023 đến nay là 17,3 đô la Mỹ/cwt (1 cwt tương đương 45,359 kg), tức khoảng 381 đô la/tấn, và dự kiến sẽ giảm về 14,5 đô la/cwt vào năm 2024.

“Do gạo là mặt hàng lương thực chính của nhiều thị trường ở châu Á, giá gạo là yếu tố quan trọng chi phối lạm phát giá lương thực và an ninh lương thực, đặc biệt là đối với các hộ gia đình nghèo nhất”, Hart nói.

“Tình trạng thiếu hụt sản lượng gạo toàn cầu sẽ làm tăng chi phí của các nước nhập khẩu gạo lớn như Indonesia, Philippines, Malaysia và các nước châu Phi trong năm 2023”, Oscar Tjakra, nhà phân tích của ngân hàng nông nghiệp Rabobank (Hà Lan), cảnh báo.

Lũ lụt, hạn hán khiến sản lượng gạo suy giảm

Nguồn cung gạo thiếu hụt là do tác động của cuộc chiến ở Ukraine cũng như thời tiết xấu ở các nước sản xuất gạo như Trung Quốc và Pakistan.
Trong nửa cuối năm ngoái, nhiều vùng đất nông nghiệp ở Trung Quốc, nước sản xuất gạo lớn nhất thế giới, bị ảnh hưởng bởi lũ lụt và mưa lớn trong mùa hè.

Theo Công ty phân tích nông nghiệp Gro Intelligence, lượng mưa tích lũy ở tỉnh Quảng Tây và Quảng Đông, trung tâm sản xuất lúa gạo của Trung Quốc, cao thứ hai trong ít nhất 20 năm.

Tương tự, Pakistan, chiếm 7,6% thương mại gạo toàn cầu, chứng kiến sản lượng hàng năm giảm 31% so do lũ lụt nghiêm trọng vào năm ngoái.

Ngoài ra, hạn hán cũng ảnh hưởng đến sản lượng lúa gạo. Năm ngoái, tỉnh Giang Tô, vùng trồng lúa gạo lớn thứ tư của Trung Quốc, trải qua đợt hạn hán nghiêm trọng.

Cục Khí tượng Ấn Độ dự báo Ấn Độ sẽ trải qua mùa mưa “bình thường”, nhưng cảnh báo các đợt nắng nóng sẽ xảy ra trong quí 2 và quí 3-2023. Các nước trồng lúa khác cũng không tránh được hạn hán.

Goughary cho biết: “Trung Quốc là nước sản xuất gạo và lúa mì lớn nhất thế giới và hiện các vùng trồng lúa của nước này đang.trải qua đợt hạn hán nghiêm trọng nhất trong hai thập niên”. Bà cho biết thêm, các nước trồng lúa lớn ở châu Âu như Pháp, Đức và Anh cũng hứng chịu đợt hạn hán ở mức cao nhất trong 20 năm qua.

Theo nghiên cứu khoa học, lúa gạo là loại cây trồng dễ bị tổn thương và có khả năng mất mùa cao nhất trong thời kỳ El Nino, một hiện tượng thời tiết gây khô hạn ở các nước Đông bán cầu bao gồm Ấn Độ, Trung Quốc và Pakistan.

Oscar Tjakra, nhà phân tích của ngân hàng Rabobank,cho biết sản lượng gạo hàng năm thấp hơn ở những nơi khác như Mỹ và EU cũng góp phần dẫn đến mức thiếu hụt lớn.

Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) dự báo trong niên vụ 2022-2023, xuất khẩu của Mỹ sẽ giảm 4 triệu cwt, xuống còn 62 triệu cwt (3,47 triệu tấn), mức thấp nhất kể từ niên vụ 1985-1986. Cũng theo USDA, sản lượng gạo toàn cầu trong niên vụ hiện tại sẽ đạt 503 triệu tấn, giảm 2% so với niên vụ trước.

Giá gạo sẽ giảm trở lại trong năm 2024?

Theo Charles Hart, gạo cũng trở thành một lựa chọn thay thế ngày càng hấp dẫn trong bối cảnh giá của các loại ngũ cốc quan trọng khác tăng vọt kể từ khi cuộc xung đột Nga-Ukraine. Vì vậy, nhu cầu gạo đang tăng lên.

“Thị trường gạo xuất khẩu, thường thắt chặt hơn so với các ngũ cốc khác, chịu ảnh hưởng do chính sách hạn chế xuất khẩu gạo của Ấn Độ”, Hart cho biết

Ấn Độ đã cấm xuất khẩu gạo 100% tấm hồi tháng 9 năm ngoái, một động thái mà Hart cho rằng đã thúc đẩy giá gạo đi lên. Trung Quốc mua loại gạo tấm này để làm thức ăn chăn nuôi, nhưng các nước châu Phi như Senegal và Djibouti sử dụng gạo 100% tấm để làm thức ăn cho con người.

Kelly Goughary, nhà phân tích cấp cao của Gro Intelligence, dự báo nhiều nước sẽ buộc phải trích xuất gạo từ kho dự trữ để đáp ứng nhu cầu. Bà cho biết những nước chịu ảnh hưởng nặng nề do nguồn cung gạo thiếu hụt là những nước đang phải chịu lạm phát giá lương thực trong nước cao như Pakistan, Thổ Nhĩ Kỳ, Syria và một số nước châu Phi.

Tuy nhiên, Fitch Solutions cho rằng tình trạng thiếu hụt gạo sẽ không kéo dài lâu. Công ty dự báo thị trường gạo toàn cầu sẽ trở lại trạng thái gần như cân bằng trong niên vụ 2023/2024 nhờ sản lượng phục hồi mạnh mẽ. Vì vậu, giá gạo tương lai sẽ giảm xuống dưới mức của năm 2022, nhưng vẫn cao hơn 1/3 so với giá bình 5 năm trước Covid-19 (2015-2019), một phần do các nước cần bổ sung gạo cho kho dự trữ sau khi trích xuất số lượng lớn.

“Chúng tôi tin rằng thị trường gạo sẽ thặng dư trở lại vào niên vụ 2024/2025 và sau đó tiếp tục thặng dư trong trung hạn”, báo cáo của Fitch Solutions nhận định và cho biết thêm Ấn Độ sẽ là nước thúc đẩy sản lượng toàn cầu tăng trong 5 năm tới.

Theo CNBC

Chánh Tài