Thị trường kim loại pin xe điện suy sụp vì nguồn cung dư thừa

Tình trạng này đang mở ra làn sóng cắt giảm chi phí và sáp nhập đối với các công ty khai thác lithium và nickel sau mùa báo cáo thu nhập gây thất vọng.

Cobalt thô trên băng chuyền tại một nhà máy chế biến cobalt ở Lubumbashi, CHDC Congo. Ảnh: AFP

Nhiều công ty khai thác nickel và lithium thua lỗ

Gần đây, ba công ty khai thác lithium có trụ sở tại Úc, PLS, IGO và Mineral Resources công bố mức lỗ trong nửa đầu của năm 2024 lớn nhất trong hơn 6 năm qua và quyết định không chia cổ tức cho cổ đông.

Nickel Industries, công ty khai thác và chế biến nickel của Úc, cũng công bố khoản lỗ 169 triệu đô la trong năm 2024 dù sở hữu các mỏ có chi phí vận hành thấp ở Indonesia. Trong khi đó, công ty khai khoáng South32 (Úc) đang xem xét khả năng thoái vốn khỏi dự án nickel tại Colombia.

Hoạt động kinh doanh thua lỗ của các công ty này là do giá lithium giảm hơn 80% kể từ năm 2022 , và nickel giảm giá hơn một nửa kể từ đầu năm 2023.

Theo hãng tư vấn Wood Mackenzie, tác động của tình trạng giá cả kim loại pin trên toàn cầu giảm mạnh, cùng với lạm phát và chi phí cao đang khiến các công ty khai mỏ phải bước vào kỷ nguyên mới về kỷ luật tài chính. Nhà phân tích James Whiteside của Wood Mackenzie dự báo, ngành công nghiệp khac thác lithium và nickek có thể chứng kiến làn sóng sáp nhập mới thông qua các vụ thâu tóm trong thời gian tới.

“Cả thị trường nickel lẫn lithium đều có khả năng vẫn trong tình trạng cung vượt cầu đáng kể cho đến cuối niên này. Nhiều nhà sản xuất đã ‘đốt tiền’ đầu tư, vì vậy, bất kỳ khoản chi tiêu không cần thiết nào cũng sẽ bị cắt giảm trong tương lai”, ông nói.

Richard Knights, nhà phân tích của Barrenjoey Markets có cùng quan điểm.

“Nỗ lực kiểm soát chi tiêu trong ngành đã diễn ra trong một thời gian kể từ khi giá lithium và nickel giảm. Mọi nhà sản xuất đều cố gắng thực hiện các dự án một cách tinh gọn nhất có thể”, ông nói.

Giá lithium đã không thể phục hồi sau cú sụp đổ từ cuối năm 2022 do nhu cầu xe điện yếu hơn và tình trạng cung vượt cầu khi các công ty khai khoáng đã nhanh chóng tăng sản lượng. Tuy nhiên, để ứng phó với tình trạng giá giảm, một số công ty khai thác nickel và lithium đã cắt giảm sản lượng, đóng cửa mỏ và tạm dừng đầu tư vào các dự án mở rộng trong 12 tháng qua.

Hai công ty sản xuất lithium khổng lồ của Trung Quốc, Tianqi Lithium và Ganfeng Lithium Group vẫn chưa công bố kết quả kinh doanh năm 2024. Nhưng trong báo cáo sơ bộ, hai công ty này ước tính khoản lỗ ròng lần lượt là 1,1 tỷ đô la và 152 triệu đô la.

Trong khi đó, cơn bùng nổ khai thác nickel ở Indonesia bắt đầu từ hai năm trước, khiến các công ty khai thác kim loại này ở phương Tây lao đao. BHP Group (Úc), công ty khai khoáng lớn nhất thế giới, đã tạm thời dừng hoạt động kinh doanh nickel ở Tây Úc bao gồm các nhà máy tinh luyện và mỏ khai thác nickel vào tháng 10 năm ngoái.

CEO Justin Werner của Nickel Industries cho biết, môi trường kinh doanh hiện tại “rất thách thức” với giá nickel rơi xuống mức thấp nhất trong nhiều năm.

Mức định giá thấp của các công ty khai thác lithium và nickel có thể mang đến cơ hội thâu tóm hấp dẫn.

Năm ngoái, Rio Tinto Group, công ty khai khoáng lớn thứ hai thế giới, công bố thỏa thuận mua lại công ty khai thác và chế biến Arcadium Lithium của Ireland với giá 6,7 tỉ đô la.

Richard Knights của Barrenjoey Markets cho biết, có khả năng nhiều thương vụ thâu tóm nữa sẽ diễn ratrong năm nay, đặc biệt là trong lĩnh vực lithium.

Congo tạm dừng xuất khẩu cobalt

Trong một diễn khác, Cơ quan quản lý và kiểm soát thị trường khoáng sản chiến lược (ARECOMS) của CHDC Congo thông báo tạm thời cấm xuất khẩu cobalt trong 4 tháng kể từ ngày 22-2 để giải quyết tình trạng dư thừa nguồn cung trên thị trường toàn cầu.

“Biện pháp này nhằm mục đích điều chỉnh nguồn cung trên thị trường quốc tế đang đối mặt với tình trạng dư thừa”, Patrick Luabeya, chủ tịch của ARECOMS cho biết trong tuyên bố.

Ông nhấn mạnh, tình hình hiện nay đòi hỏi phải hành ành động ngay lập tức vì nhiều năm khai thác cobalt bất hợp pháp và xuất khẩu không kiểm soát từ cả các nhà sản xuất công nghiệp và bán công nghiệp ở Congo đã dẫn đến tình trạng cung vượt cầu. Điều này gây ra mối đe dọa nghiêm trọng cho nền kinh tế Congo và các nhà đầu tư trong nước cũng như quốc tế.

Congo sản xuất 70% nguồn cung cobalt của thế giới. Cobalt được sử dụng trong điện thoại di động, động cơ phản lực và pin xe điện. Sự lạc quan về triển vọng xe điện đã đẩy giá kim loại này lên mức cao kỷ lục 40 đô la Mỹ/pound (0,453kg) vào năm 2022. Điều đó thúc đẩy các công ty khai mỏ chạy đua tăng sản lượng.

Năm ngoái, CMOC Group (Trung Quốc), công ty khai thác cobalt lớn nhất thế giới, tăng gấp đôi sản lượng kim loại này lên khoảng 114.000 tấn bằng cách mở rộng hoạt động khai thác tại 2 mỏ ở Congo.

Khi nguồn cung tăng lên và nhu cầu xe điện ở các nước phát triển tăng chậm hơn dự kiến, giá cobalt rơi vào đà sụt giảm dai dẳng và hiện chỉ còn khoảng 10 đô la/pound.

Lệnh cấm xuất khẩu cobalt là một trong số ít đòn bẩy mà CHDC Congo có thể sử dụng, nhưng đây là một đòn bẩy yếu. Lý do là nước này có thể gặp khó khăn trong việc thực thi lệnh cấm xuất khẩu vì biên giới lỏng lẻo, đặc biệt là khi xung đột với nước láng giềng Rwanda đang diễn ra. Ngoài ra, hoạt động khai thác cobalt bên ngoài Congo bao gồm các mỏ ở Canada và Indonesia sẽ tiếp tục diễn ra.

Lệnh cấm này có thể là tạo cơ hội cho Indonesia, nước sản xuất cobalt lớn thứ hai thế giới đang chứng kiến thị phần ngày càng tăng trên thị trường toàn cầu nhờ vào đầu tư của của các công ty khai khoáng Trung Quốc.

Xu Aidong, nhà phân tích của Beijing Antaike Information nhận định, chính sách của Congo có thể cắt giảm nguồn cung coban toàn cầu khoảng 20.000 tấn, nhưng thị trường có đủ hàng tồn kho để lấp đầy khoảng trống này.

Về phía nhu cầu, công nghệ đang thay đổi. Các nhà sản xuất xe điện đang bắt đầu chuyển từ pin nickel-manganese-cobalt sang pin lithium-iron-phosphate (LFP) không chứa cobalt, có vòng đời dài hơn và ít gây ra vấn đề về môi trường hơn. Nếu giá cobalt tăng cao trở lại, tốc độ chuyển đổi công nghệ pin này sẽ diễn ra nhanh hơn.

Theo Bloomberg, Financial Times

Lê Linh