Thị trường trái phiếu sẽ dần ưu tiên doanh nghiệp có chất lượng tín dụng lành mạnh

VISRating kỳ vọng những thay đổi về phát hành trái phiếu ra công chúng sẽ trở thành động lực cải thiện hiệu quả và kỷ luật thị trường, đặt nền tảng cho một thị trường trái phiếu ổn định và bền vững hơn.

Trong tháng 9/2025, 25 tổ chức phát hành đã huy động tổng cộng 50 nghìn tỷ đồng qua các đợt phát hành trái phiếu mới, theo số liệu từ VISRating.

Hoạt động phát hành tập trung chủ yếu đến từ ngành ngân hàng chiếm 70% tổng giá trị, tiếp theo là bất động sản 26%. Trái phiếu có kỳ hạn từ 3–5 năm chiếm tỷ trọng lớn nhất hơn 50% tổng giá trị phát hành, trong khi trái phiếu ngắn hạn (1–3 năm) đang có xu hướng gia tăng, chiếm 32%.

Có 7 tổ chức phát hành trái phiếu kỳ hạn 2 năm với lãi suất coupon ban đầu từ 5,85% đến 11%/năm. Có sự khác biệt về lãi suất thay đổi phù hợp với mức độ phân hóa rủi ro của tổ chức phát hành, đây là tín hiệu tích cực cho thấy yếu tố hồ sơ tín nhiệm và rủi ro đã phần nào được phản ánh vào giá.

Các tổ chức tài chính như Ngân hàng Á Châu (ACB), Ngân hàng Phương Đông (OCB, xếp hạng tín nhiệm A+ triển vọng ổn định), ngân hàng Techcombank (TCB), Chứng khoán MB (MBS, A+ ổn định) và Chứng khoán Thiên Việt (TVS) phát hành trái phiếu không có tài sản đảm bảo với mức lãi suất thấp hơn (từ 5,85% đến 7,5%).

Trong khi đó, các doanh nghiệp bất động sản như Công ty CP Phát triển Khu Công Nghiệp & Đô thị Thủ Thừa và Vingroup phát hành trái phiếu có tài sản đảm bảo với lãi suất cao hơn đáng kể, lần lượt là 9% và 11%, phản ánh nhận định của thị trường về rủi ro tín dụng cao hơn, dù đã có tài sản đảm bảo.

Trong tháng 9/2025, Công ty Cổ phần Năng lượng Tái tạo Trung Nam thông báo gia hạn thời gian đáo hạn cho mã trái phiếu TRECH2224002 đến ngày 15/10/2025. Đây là lần thứ ba công ty trì hoãn thanh toán gốc khi đến ngày đáo hạn.

Theo VISRating, việc gia hạn liên tiếp sát thời điểm đáo hạn cho thấy khó khăn trong việc chi trả nợ và việc kéo dài thời gian chỉ là để tránh bị coi là vỡ nợ.

Trong tháng 9/2025, Hưng Thịnh Land là đơn vị tích cực nhất trong việc tái cơ cấu trái phiếu chậm trả, với tổng giá trị 141,8 tỷ đồng được xử lý thông qua hình thức hoán đổi tài sản với trái chủ của 5 trái phiếu. Tuy nhiên, tỉ lệ thu hồi của 5 trái phiếu này chỉ mới đạt từ 5,8 đến 20%, thấp hơn đáng kể so với tỷ lệ chậm trả tính chung toàn thị trường đạt khoảng 38%.

Tính đến ngày 30/9/2025, trong tổng số 276 nghìn tỷ đồng mệnh giá trái phiếu bị chậm trả bao gồm cả lãi và gốc, các tổ chức phát hành đã thực hiện chi trả được 105 nghìn tỷ đồng.

Như VnEconomy đưa tin, từ ngày 11/9/2025, các quy định mới về phát hành trái phiếu ra công chúng tại Việt Nam sẽ có hiệu lực. Theo đó, có một số thay đổi quan trọng như giới hạn tỷ lệ đòn bẩy Nợ phải trả/Vốn chủ sở hữu tối đa là 5 lần, đơn giản hóa quy trình phê duyệt đối với các tổ chức tín dụng, và rút ngắn thời gian đưa trái phiếu vào giao dịch trên thị trường thứ cấp sau khi đăng ký từ 90 ngày xuống còn 30 ngày.

VISRating kỳ vọng những thay đổi này sẽ trở thành động lực cải thiện hiệu quả và kỷ luật thị trường, đặt nền tảng cho một thị trường trái phiếu ổn định và bền vững hơn.

Dựa trên phân tích của VISRating về 1.480 doanh nghiệp niêm yết và đăng ký giao dịch, khoảng 75% đã đáp ứng được các yêu cầu về giới hạn đòn bẩy và hoạt động có lãi. Thị trường trái phiếu sẽ dần chuyển trọng tâm sang các doanh nghiệp có bảng cân đối kế toán lành mạnh hơn và dòng tiền ổn định hơn.

Xu hướng này cho thấy sự thay đổi rõ rệt so với khủng hoảng thanh khoản giai đoạn 2022–2023, khi hàng loạt doanh nghiệp có đòn bẩy cao và dòng tiền yếu rơi vào tình trạng vỡ nợ trái phiếu.

Việc không bắt buộc xếp hạng tín nhiệm với tổ chức tín dụng và trái phiếu được bảo lãnh cùng với việc không bắt buộc xếp hạng đối với trái phiếu không nên được hiểu là các trái phiếu và doanh nghiệp này không có rủi ro.

Các trái phiếu của ngân hàng và công ty tài chính tiêu dùng vẫn có rủi ro tín dụng, cần được đánh giá cẩn trọng. Nhà đầu tư trái phiếu phải đánh giá sức khỏe và cấu trúc của các bảo lãnh tín dụng, cũng như theo dõi sát tình hình tài chính của bên bảo lãnh thanh toán trong suốt vòng đời của trái phiếu.

Hiện nay định giá trái phiếu dựa trên rủi ro vẫn là một điểm mờ. Khi thị trường trái phiếu Việt Nam mở rộng với nhiều tổ chức phát hành hơn và công cụ phức tạp hơn, việc thiếu đường cong lợi suất cho trái phiếu doanh nghiệp đang trở thành rào cản.

Không có chuẩn định giá thống nhất, nhà đầu tư sẽ gặp khó khăn trong việc so sánh và xác định giá trị hợp lý, dẫn đến gia tăng rủi ro và nguy cơ phân bổ tài sản không phù hợp. Do đó, xây dựng cơ chế định giá vững chắc không còn là lựa chọn, mà là điều kiện nền tảng để đảm bảo tính minh bạch thị trường và niềm tin của nhà đầu tư.

Thu Minh