Thi vào lớp 10 có thể 'nhẹ tựa lông hồng'?

Thi tuyển sinh vào lớp 10 - một tình huống mới chỉ được phụ huynh Bình Phước quan tâm vài năm gần đây. Vì tại Bình Phước, hệ thống trường THPT công lập đáp ứng được nhu cầu của người học. Tốt nghiệp THCS, tất cả các em đều được tuyển vào các trường THPT công lập theo tuyến được ngành giáo dục phân chia địa bàn.

Toàn tỉnh chỉ có 3 trường THPT chuyên Quang Trung, THPT chuyên Bình Long và THPT Hùng Vương có cạnh tranh đầu vào. Một số trường THPT khác cũng có nhưng không đáng kể. Bình Phước hiện nay cũng chưa có trường THPT dân lập… Cả học sinh và phụ huynh Bình Phước đều được tận hưởng niềm vui không học trường này thì học trường khác, đều là “trường của nhà nước” cả, yên tâm…

Điều kiện giáo dục ấy chỉ có ở Bình Phước. Tại các địa phương khác, đặc biệt là ở các thành phố lớn, các tỉnh, thành vùng đồng bằng Bắc Bộ, nhiều năm trước, hệ thống trường công quá tải, không đáp ứng được nhu cầu của người học. Vì thế, cuộc đua vào lớp 10 cạnh tranh rất cao. Tại một số thành phố như Hà Nội, Hải Phòng, TP. Hồ Chí Minh… vào lớp 10 là một kỳ thi khốc liệt, căng thẳng. Ngoại trừ một số trường điểm, dành riêng cho đối tượng có điều kiện kinh tế tốt, còn lại hầu hết trường THPT dân lập có chất lượng đầu vào thấp hơn mặt bằng chung. Sau 3 năm, tuyển sinh vào các trường đại học, trường nghề cũng tương tự…

“Thi tuyển sinh vào lớp 10” ở Bình Phước theo thời gian rồi cũng sẽ cạnh tranh khốc liệt - nếu chính sách giáo dục và đào tạo tiếp tục như hiện nay: Gần như chỉ có một con đường cho học sinh tốt nghiệp THCS, là học tiếp lên THPT.

Có một thực tế khá khó lý giải với nhiều người: Nước nào càng có nền giáo dục, tiếp theo là đào tạo, tiếp theo nữa là lao động phát triển, nước ấy có các kỳ thi đầu vào càng đơn giản, nhẹ nhàng. Bởi với họ, vấn đề là, vào rồi sẽ học, sẽ làm như thế nào mới quan trọng. Các kỳ thi bậc giáo dục, đầu vào nhẹ nhàng là bởi học sinh đã được phân luồng từ rất sớm: Tốt nghiệp THCS - đi học nghề - đi làm. Tốt nghiệp THCS - học THPT - học nghề - đi làm. Tốt nghiệp THCS - học THPT - học chuyên nghiệp - đi làm. Tốt nghiệp THCS - học THPT - học chuyên nghiệp - nghiên cứu khoa học + đi làm.

Căn cứ theo nhu cầu lao động, ngành giáo dục phân luồng, mở ra lối đi từ rất sớm phục vụ cho đào tạo sau này. Học sinh được sàng lọc từ THCS, thậm chí từ tiểu học để chọn lựa cho phù hợp… Tốt nghiệp THCS - đi học nghề - đi làm, thì chương trình THCS sao cho phù hợp. Tốt nghiệp THCS - học THPT - học nghề - đi làm, phải có chương trình THCS, THPT sao cho phù hợp… Tương tự, chặng đường khác, khối ngành đào tạo khác nhau, yêu cầu giáo dục theo khối ngành sẽ khác nhau…

Cũng như người lớn, mỗi đứa trẻ đều có ưu điểm, nhược điểm riêng. Ví dụ như học Toán, yêu cầu đặt ra với học sinh THPT có mục tiêu làm đầu bếp, nhà hàng, hớt tóc, nghệ nhân thêu tranh, bác sĩ, kỹ sư… hẳn phải khác nhau, đồng thời cần được học theo các chương trình khác nhau. Các môn khác và tổng thể bậc học cũng tương tự.

Hệ thống giáo dục phân loại, phân luồng được như thế, không chỉ kỳ thi vào lớp 10 của các em chắc chắn sẽ “nhẹ tựa lông hồng”, mà sản phẩm giáo dục và đào tạo sau này cũng sẽ chất lượng hơn.

Trần Phương