Thiết kế đô thị – Gieo mầm hạnh phúc từ từng góc phố, con đường

Đó chính là công việc của ngành Thiết kế đô thị – một ngành học còn mới mẻ với nhiều người, nhưng lại đang trở thành xương sống cho phát triển đô thị bền vững. Tại Khoa Quy hoạch đô thị và nông thôn, nơi chuyên đào tạo ngành này một cách bài bản, thực tế và nhân văn, sinh viên không chỉ học cách vẽ đường, quy hoạch phố, mà còn học cách "kiến tạo trải nghiệm sống" trong từng mét vuông không gian đô thị.

Đồ án đạt giải nhì - Giải thưởng đồ án xuất sắc 2017 Hội Quy hoạch phát triển Đô thị Việt Nam

Khi đô thị không còn chỉ là “nơi để ở”

Việt Nam đang là một trong những quốc gia đô thị hóa nhanh nhất Đông Nam Á. Các thành phố lớn mở rộng không ngừng, hàng trăm khu dân cư mới ra đời mỗi năm. Nhưng điều đáng nói là: sự phát triển ấy đôi khi thiếu hơi ấm của con người.

● Những khu đô thị không bóng cây.

● Những vỉa hè vừa nhỏ vừa chênh vênh.

● Những khu nhà sang trọng nhưng không có chỗ ngồi chơi cho trẻ em hay không gian sinh hoạt cộng đồng cho cư dân.

Những điều đó phản ánh lỗ hổng trong thiết kế đô thị, khi chúng ta mới chú trọng đến công trình, mà quên mất “đời sống giữa các công trình”.

Thiết kế đô thị – Nghề tổ chức cuộc sống đô thị một cách nhân văn

Không giống với kiến trúc công trình hay kỹ thuật xây dựng, thiết kế đô thị là nghệ thuật sắp đặt đô thị theo cách con người cảm nhận, tương tác và gắn bó. Người làm nghề này cần có tư duy đa chiều: từ thiết kế không gian, phân tích hành vi cư dân, đến hiểu biết về lịch sử, văn hóa địa phương và biến đổi khí hậu.

Họ trả lời những câu hỏi như: Làm sao để người già có thể đi bộ ra công viên dễ dàng? Làm sao để trẻ em có thể tự chơi an toàn ngay dưới chân nhà? Làm sao để người đi xe đạp không bị “lạc lõng” trên đường? Và làm sao để không gian công cộng có thể gắn kết người dân – thay vì chỉ tồn tại cho có?

Những câu hỏi đó không thuộc về riêng ngành xây dựng, mà là trọng trách của người học Thiết kế đô thị.

Đồ án đạt giải ba - Giải thưởng đồ án xuất sắc 2017 Hội Quy hoạch phát triển Đô thị Việt Nam

Không gian học – nơi gieo mầm tư duy xã hội

Tại Khoa Quy hoạch đô thị và nông thôn, ngành Thiết kế đô thị được giảng dạy với tinh thần liên ngành – đổi mới – sát với thực tiễn. Sinh viên không chỉ học lý thuyết về quy hoạch, kiến trúc, cảnh quan, mà còn được tiếp cận với các môn học về tâm lý đô thị, hành vi cộng đồng, quản lý không gian công cộng, và đặc biệt là cách vận dụng tư duy thiết kế để giải quyết các bài toán xã hội.

Một trong những điều đặc biệt tại đây là sinh viên được gắn với địa phương, dự án thực tế ngay từ năm học đầu tiên. Thay vì chỉ làm đồ án mô phỏng, các bạn được “xuống phố”, đi khảo sát cộng đồng, đo vẽ hiện trạng, và đưa ra giải pháp cải tạo không gian thật – từ một ngõ nhỏ, góc chợ, đến tuyến phố cổ hoặc khu đô thị mới.

Hành trình nghề nghiệp rộng mở – từ đô thị đến cộng đồng

Sinh viên ngành Thiết kế đô thị sau khi tốt nghiệp có thể làm việc ở nhiều lĩnh vực:

● Các công ty tư vấn quy hoạch, kiến trúc, thiết kế cảnh quan;

● Các ban quản lý phát triển đô thị, phòng quy hoạch của các quận/huyện;

● Các tổ chức phát triển đô thị bền vững, phi chính phủ;

● Khởi nghiệp sáng tạo trong lĩnh vực không gian công cộng, cải tạo đô thị cũ.

Đặc biệt, trong bối cảnh các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng… đang hướng tới “thành phố đáng sống, thành phố thông minh, thành phố vì con người”, thì vai trò của người thiết kế đô thị ngày càng được đánh giá cao.

Kết nối giữa nhà trường và địa phương để sinh viên có cơ hội thực hành qua các đồ án thực tế

Chọn ngành – chọn cách sống có ý nghĩa

Với nhiều bạn trẻ đam mê kiến trúc, yêu cái đẹp và quan tâm đến cộng đồng, thì Thiết kế đô thị là sự lựa chọn dung hòa giữa sáng tạo và trách nhiệm. Đây không phải là ngành học đi tìm cái tôi nghệ thuật riêng lẻ, mà là nơi người học phải kết nối với xã hội, lắng nghe đời sống, và giải quyết vấn đề không gian bằng sự nhạy cảm và tri thức chuyên môn.

Ngành Thiết kế đô thị – dưới mái trường của Khoa Quy hoạch đô thị và nông thôn – chính là nơi ươm mầm những người thầm lặng tạo nên sự thay đổi ấy. Không phô trương, không ồn ào, nhưng bền bỉ và đầy nhân văn.

P.V