Thiếu hụt lao động, hạn chế nguồn cung và lạm phát gây kìm hãm nền kinh tế đang cố gắng thoát khỏi đại dịch

Quan sát chủ quan cũng có thể thấy các xe tải chở hàng xếp hàng dài chờ vào Cảng Los Angeles vì cảng này sẽ bắt đầu hoạt động suốt ngày đêm vào Thứ Tư, ngày 13 tháng 10 năm 2021 tại San Pedro, CA.

Tính chất độc đáo của việc đại dịch ngừng hoạt động đã dẫn đến sự phục hồi lâu hơn và nông hơn so với dự kiến, khi nền kinh tế phải vật lộn để vượt qua sự gián đoạn chuỗi cung ứng, thiếu hụt lao động và lạm phát.

Khi đại dịch dần bị đẩy lùi, vết nhơ nó để lại khiến tác động xấu kéo dài như tình trạng thiếu công nhân, lạm phát và hạn chế nguồn cung đã làm trì hoãn, nhưng cuối cùng cũng có thể kéo dài sự phục hồi của nền kinh tế.

Các chính phủ trên khắp thế giới đã chi hàng nghìn tỷ đô la để giảm bớt tác động của việc đột ngột cắt giảm hoạt động vào quý 2 năm 2020, nhưng không ai biết thế giới sẽ quay trở lại kinh doanh như thế nào.

Lúc đầu, nền kinh tế Hoa Kỳ phục hồi mạnh mẽ. Nhưng một năm sau, tổng sản phẩm quốc nội quý 3 chỉ tăng 2% - thấp hơn nhiều so với ước tính ban đầu - do hoạt động không đồng đều và cung cầu không khớp nhau.

“Những gì chúng ta đang thấy là một nền kinh tế với hàng triệu quyết định cá nhân phải đương đầu với những thay đổi lớn này,” nhà kinh tế trưởng Vincent Reinhart của Mellon cho biết. “Đó là một nền kinh tế hiện đại ngày càng trở nên phức tạp hơn... Đó là một cỗ máy rất phức tạp để khởi động lại".

Các cửa hàng đang vật lộn với tình trạng khan hiếm hàng hóa khi các cảng bị tắc nghẽn và việc vận chuyển trở thành một thách thức đắt đỏ. Các công ty lớn nhỏ đang phải đối mặt với tình trạng thiếu nhân công dẫn đến các đơn hàng bị trì hoãn hoặc hủy bỏ. Điều này đã khiến giá hàng hóa sẵn có tăng cao, và với giá hàng hóa tăng cao, lạm phát ngày càng nóng và dai dẳng hơn nhiều so với dự kiến.

Tình trạng khan hiếm hàng hóa và lao động đang thể hiện trên toàn nền kinh tế, và người tiêu dùng đang phải trả nhiều tiền hơn cho mọi thứ, từ thịt đến quần áo. Ví dụ, giá trung bình trên toàn quốc cho một gallon xăng không chì cao hơn 1,25 đô la so với một năm trước, theo AAA.

Reinhart cho biết người tiêu dùng đang phản ứng với giá cao hơn. Trong báo cáo GDP quý thứ ba, chi tiêu của người tiêu dùng - chiếm khoảng 2/3 nền kinh tế Hoa Kỳ - tăng với tốc độ 1,6%, sau khi tăng 12% trong quý thứ hai.

“Tôi nghĩ rằng một khía cạnh nổi bật của báo cáo thu nhập mà chúng tôi đã nhận được cho đến nay trong quý là các giám đốc điều hành đẩy lùi ngày họ thấy nguồn cung trở lại bình thường và tôi nghĩ rằng chúng ta nên lắng nghe phản hồi của từng cá nhân đó”, ông nói.

Reinhart cho biết nền kinh tế đã giảm khoảng một năm so với mức phục hồi mà nhiều người dự kiến ban đầu. Ông nói thêm rằng vào nửa cuối năm sau, nhiều vấn đề về nguồn cung sẽ được giải quyết và việc tuyển dụng sẽ dễ dàng hơn. Đến lúc đó, ông hy vọng các công ty sẽ ít bị ảnh hưởng hơn từ sự gián đoạn chuỗi cung ứng hoặc sẽ tìm ra giải pháp cho các vấn đề còn tồn tại.

GDO của Mỹ thay đổi theo từng quý

Nhà kinh tế trưởng Diane Swonk của Grant Thornton cho biết các vấn đề về nguồn cung đang ảnh hưởng đến các doanh nghiệp Mỹ và đặc biệt khó khăn đối với các doanh nghiệp nhỏ hơn.

“Điều thực sự khiến tôi lo lắng là các công ty công nghệ và bán lẻ lớn sẽ giành được nhiều thị phần hơn so với các công ty vừa và nhỏ,” cô nói. Swonk cho biết một điểm tích cực từ đại dịch là sự gia tăng tinh thần kinh doanh khi mọi người bắt đầu kinh doanh mới.

Bà nói: “Họ phải đối mặt với áp lực về tỷ suất lợi nhuận khi các công ty lớn hơn có công nghệ để vượt qua nó".

Những biến số

Có những trắc trở còn tồn tại khiến triển vọng không chắc chắn, bao gồm cả diễn biến của đại dịch. Reinhart cho biết bất ổn chính trị là một trong những rủi ro lớn hơn.

Không rõ mức chi tiêu sẽ được Quốc hội thông qua hoặc mục tiêu của nó là gì. Tổng thống Joe Biden đã trình bày hôm thứ Năm một kế hoạch trị giá 1,7 nghìn tỷ đô la tập trung vào chi tiêu xã hội và khí hậu.

Swonk nói: “Ý tưởng về việc giảm bớt kích thích liên bang đang diễn ra. “Điều đó sẽ trở nên quan trọng khi chúng ta bước sang năm 2022 bởi vì bất kể gói nào được thông qua và đồng ý, tất cả đều ít hơn những gì đã được thông qua, vì vậy khu vực tư nhân phải đón đầu khu vực công”.

Chi tiêu chính phủ tăng nhẹ trong quý 3 sau khi giảm trong quý 2. Sự sụt giảm mạnh trong chi tiêu liên bang được bù đắp bởi sự phục hồi trong chi tiêu của tiểu bang và địa phương khi các trường học mở cửa trở lại.

Swonk cho biết chi tiêu liên bang dự kiến sẽ giảm trở lại trong quý IV, nhưng bà hy vọng tăng trưởng trong quý IV sẽ mạnh hơn.

“Đó sẽ là một quý thứ tư mạnh mẽ. Tôi đang xem xét mức tăng trưởng khoảng 5%, ”cô nói. Swonk cũng cho biết chi tiêu cho Halloween năm nay dường như cao hơn và quý cũng bao gồm chi tiêu cho mùa lễ Giáng sinh. “Câu hỏi đặt ra là chúng tôi mua những gì, những gì không có sẵn và chúng tôi phải trả bao nhiêu”.

Niềm tin của người tiêu dùng đang được cải thiện và chi tiêu bằng thẻ tín dụng đã tăng lên, bà lưu ý. Bank of America báo cáo rằng tổng chi tiêu qua thẻ của họ đã tăng 19% trong khoảng thời gian hai năm trong tuần kết thúc vào ngày 16 tháng 10.

Một tác động của sự phục hồi kinh tế chậm hơn so với dự đoán trong năm nay có thể là do hoạt động sẽ bùng phát mạnh mẽ thay vào đó sẽ chuyển sang các quý trong tương lai.

Các nhà kinh tế của JPMorgan viết: “Lớp lót bạc của một hồ sơ tăng trưởng ít bùng nổ hơn là nó có thể có lợi cho sự phục hồi bền vững hơn”. “Sự phục hồi đáng kinh ngạc sau sự sụp đổ của đại dịch năm ngoái đã cho thấy những giới hạn trong việc gia tăng nguồn cung để đáp ứng nhu cầu tăng cao — thể hiện ở sự tắc nghẽn trong sản xuất và mức lạm phát hàng hóa cốt lõi cao nhất trong nhiều thập kỷ”.

Lạm phát

Reinhart kỳ vọng nền kinh tế sẽ tăng trưởng khoảng 3,5% trong quý IV. Ông cũng nhận thấy nền kinh tế đang mở rộng với tốc độ từ 2% đến 2,5% vào nửa cuối năm 2022. Swonk dự kiến tốc độ tăng trưởng sẽ tiếp tục cao hơn vào năm 2022, với mức tăng trưởng 3,3% trong quý 4 so với trung bình cả 4 quý.

Các nhà kinh tế cũng kỳ vọng lạm phát sẽ duy trì trên mục tiêu 2% của Fed.

“Lạm phát cơ bản vẫn có thể tiếp tục cao hơn... Một số công việc tồn đọng tại các cảng, các vấn đề trong việc thuê xe tải. Điều đó sẽ giảm dần theo thời gian”, Reinhart nhận định. "Đối phó với nhu cầu tăng thêm do cung, đó là điều khiến lạm phát cao hơn".

Lạm phát cao hơn có thể có nghĩa là Cục Dự trữ Liên bang sẽ hành động sớm hơn dự kiến để chấm dứt chính sách lãi suất bằng 0 của mình. Các nhà giao dịch đã định giá tới ba lần tăng trong năm tới và mối lo ngại là nếu Fed bắt đầu tăng lãi suất, điều đó có thể làm nền kinh tế chậm lại.

Swonk cho rằng: “Lạm phát quan trọng khi nó bóp méo hành vi và có vẻ như nó sẽ tiếp tục vào năm 2022".

Swonk kỳ vọng lạm phát chi tiêu cho tiêu dùng cá nhân cốt lõi - một chỉ số được Fed theo dõi chặt chẽ - là 4,2% vào cuối năm 2021 so với cùng kỳ năm trước và 3,1% vào cuối năm sau. Chỉ số giá tiêu dùng đã tăng trên 5% và CPI lõi là 4% trong tháng 9.

Lạm phát tiền lương dự kiến sẽ tiếp tục do các nhà tuyển dụng cố gắng thu hút người lao động hoặc chỉ giữ chân họ.

Tai ương lao động

Swonk cho biết việc tuyển dụng sẽ được cải thiện ngay bây giờ khi sinh viên đã trở lại trường học và phụ huynh có thể được tự do để trở lại làm việc. “Vấn đề là chúng ta vẫn đang ở trong đại dịch”, bà cho biết. "Tin tốt là chúng ta đã tiêm chủng nhiều hơn và có nhiều khả năng miễn dịch hơn."

Tuy nhiên, cô cho biết dữ liệu gần đây từ Phòng thí nghiệm tuyển dụng Indeed cho thấy số lượng việc làm có thể đạt mức kỷ lục 11 triệu người, hoặc hơn vào cuối tháng 10. Bà này khẳng định: “Ngay cả khi chúng tôi đưa công nhân trở lại, nhu cầu vẫn vượt cung".

Việc làm phi nông nghiệp đã tăng 17,4 triệu người kể từ mức đáy vào tháng 4 năm 2020, nhưng vẫn giảm 5 triệu so với mức trước đại dịch vào tháng 2 năm 2020.

Các nhà kinh tế cho biết nhiều người đã nghỉ hưu và ít người nhập cư đến Mỹ là hai yếu tố đằng sau tình trạng thiếu lao động.

“Nhiều người đã nghĩ rằng khi chúng tôi bật đèn trở lại vào tháng 5 năm 2020 và tháng 6 năm 2020, đó là điều đó và chúng tôi đã không đạt được điều đó sau đó. Cô nói. “Những biến dạng này liên quan đến đại dịch và đại dịch tiếp tục kéo dài, thì càng có nhiều công nhân bị di dời vĩnh viễn.”

Duy Đạt (theo CNBC)