Thổ Nhĩ Kỳ dừng tìm kiếm, tiến hành tái thiết sau thảm họa động đất: Lý giải nguyên do 1 thành phố vững như thành trì dù ngay gần tâm chấn

Nhờ đâu một thành phố nhỏ ở Thổ Nhĩ Kỳ đứng vững trước trận động đất mạnh?

Khu chung cư xa hoa Ronesans Rezidans đổ nát sau trận động đất. Ảnh: Reuters

Ngày 6/2, trận động đất kinh hoàng diễn ra ở biên giới Syria - Thổ Nhĩ Kỳ đã gây ra cảnh tượng tàn phá như "ngày tận thế". Hàng chục nghìn ngôi nhà sập xuống, số người thiệt mạng ở các 2 nước đã lên tới mốc 45.000.

Tuy nhiên, một điều đặc biệt được ghi nhận là Erzin, thành phố cách tâm chấn khoảng 80km, đứng vững như một ốc đảo gần khu vực Địa Trung Hải. Giới chức Erzin không ghi nhận bất cứ tòa nhà nào bị sập cũng như không có người thiệt mạng trong thảm họa. Trong khi đó, các thành phố nằm cách xa tâm chấn hơn như Iskenderun và Antakya lại hứng chịu thảm họa kinh hoàng, với nhà cửa đổ nát, hàng nghìn người thương vong.

Câu hỏi đặt ra là vì sao Erzin dù phải trải qua động đất và hàng loạt rung chấn sau đó, không rơi vào thảm cảnh như các thành phố khác.

Các đường phố của Erzin vẫn đông đúc, giống như ngã tư này ở trung tâm thành phố hôm 14/2. Chụp màn hình NBC News

Ban lãnh đạo Erzin tuyên bố rằng, họ đã ngăn chặn việc xây dựng nhà cửa cẩu thả từ lâu và điều này có thể khiến Erzin đứng vững như pháo đài trong động đất. Chất lượng xây dựng đang trở thành tâm điểm tại Thổ Nhĩ Kỳ khi chính quyền nước này đã bắt hàng loạt nhà thầu đứng sau các công trình bị sụp đổ.

Tuy nhiên, các kỹ sư và nhà khoa học đã chỉ ra các yếu tố khác, ví dụ như việc Erzin nằm trên khu vực có nền đất rất vững chắc. Điều này kết hợp với việc họ thực hiện nghiêm ngặt các quy định xây dựng đảm bảo an toàn cho công trình ở khu vực dễ xảy ra động đất đã tạo nên sự khác biệt của Erzin với những khu vực khác.

Chuyên gia Omer Emre nhận định: "Điều kiện về nền đất đai là lý do chính khiến chúng tôi không bị thiệt hại nặng nề".

Ông Emre nói, nhiều thành phố và làng mạc ở khu vực xung quanh tâm chấn động đất được xây dựng trên các lớp cát, phù sa và đất sét của lòng sông cổ. Ông cho biết loại đất đó, giống như đất mềm ven biển bên dưới Iskenderun, dễ bị rung chuyển hơn.

Ông phân tích: "Những trầm tích mềm, chứa đầy nước này khiến các thành phố và làng mạc đặc biệt dễ bị động đất. Khi có động đất, nền đất di chuyển như một làn sóng".

Ngược lại, Erzin nằm cao hơn mực nước biển và được xây dựng trên nền đất cứng bao gồm đá rắn và các hạt thô hơn cát, Tamer Duman, một nhà địa lý học cho biết.

Ông cho hay: "Đất cứng như một bộ giảm xóc giữa các công trình và sóng động đất, làm giảm sự lắc lư của các tòa nhà".

Mặt khác, việc Erzin tuân thủ các quy định chặt chẽ về xây dựng khiến cho thành phố này đứng vững hơn trong thảm họa.

Tại những khu vực khác, một số nhà thầu bị cáo buộc dùng vật liệu giá rẻ, phớt lờ các quy tắc để đẩy nhanh tiến độ và tăng lợi nhuận. Một số nhà thầu thậm chí bị cho là không có kinh nghiệm, không có hiểu biết về quy tắc khi xây dựng tại khu vực dễ xảy ra động đất. Điều này dẫn tới việc các ngôi nhà dễ bị sập và thương vong tăng cao. Hầu hết người thiệt mạng ở Thổ Nhĩ Kỳ trong trận động đất là do bị bê tông đè trúng.

Orhan Sarialtun - thành viên hội đồng quản trị của Hiệp hội các phòng kỹ sư và kiến trúc sư Thổ Nhĩ Kỳ - cho rằng, tình trạng tốt của Erzin sau động đất là do thành phố đã phát triển phần lớn trong hai thập kỷ qua, với việc xây dựng tốt hơn theo các mã địa chấn mới nhất. "Các tòa nhà được xây dựng tuân thủ quy định. Nếu không, chúng cũng sẽ đổ sập" - ông nói.

Nhiều cư dân Erzin đã hoan nghênh các kỹ sư địa phương. Hasan Aksoy, 39 tuổi, cư dân ở Erzin giật mình tỉnh giấc khi căn hộ ở tầng 6 của mình tại một trong những tòa nhà cao nhất của quận bị rung lắc dữ dội trong trận động đất ngày 6.2.

Aksoy đợi vài phút cho chuyển động chậm lại, sau đó đưa vợ và 2 con ra ngoài. Ngày hôm sau, người đàn ông 39 tuổi gọi điện cho Cem Erzinli - kỹ sư của tòa nhà, là một người bạn - để cảm ơn. "Trận động đất này là minh chứng anh ấy đã làm việc tốt" - Aksoy nói.

Cem Erzinli cho biết đã nhận được rất nhiều cuộc gọi tương tự từ cư dân. "Erzin xứng đáng có thời điểm tỏa sáng" - Cem Erzinli chia sẻ.

Thổ Nhĩ Kỳ dừng tìm kiếm, bắt đầu tái thiết sau động đất

Tính đến ngày 19/2, số người chết do hậu quả của trận động đất ở Thổ Nhĩ Kỳ đã lên tới hơn 40.689 người và dự kiến con số này còn tăng lên nhiều hơn do vẫn còn nhiều người mất tích hoặc mắc kẹt trong các đống đổ nát. Động đất đã phá hủy khoảng 70.000 tòa nhà, 264.000 căn hộ. Thiệt hại kinh tế tại 10 tỉnh bị ảnh hưởng của động đất ước lên tới 85 tỷ USD, trong đó 70,8 tỷ USD là thiệt hại đối với các tòa nhà dân sự.

Tối 19/2, Cơ quan Quản lý thảm họa và tình huống khẩn cấp Thổ Nhĩ Kỳ thông báo kết thúc công tác tìm kiếm và cứu hộ ở hầu hết các khu vực bị ảnh hưởng bởi động đất, ngoại trừ hai tỉnh là Hatay và Kahramanmaras.

Trước đó, người đứng đầu Cơ quan Quản lý thảm họa và tình huống khẩn cấp Thổ Nhĩ Kỳ Yunus Sezer nhận định, nước này đang phải đối mặt với thảm họa lớn nhất trong lịch sử và hậu quả của trận đất kép cũng như hàng nghìn dư chấn sau đó, không chỉ giới hạn ở 11 tỉnh, thành phố bị ảnh hưởng. Lực lượng Hải quân Thổ Nhĩ Kỳ đã trưng dụng một tàu hải quân thành bệnh viện dã chiến tạm thời ở cảng Iskenderun để hỗ trợ các nhân viên y tế trước áp lực y tế nặng nề mà các bệnh viện ở miền Nam Thổ Nhĩ Kỳ đang đối mặt, đặc biệt ở khu vực Hatay.

Song song với quyết định ngừng tìm kiếm các nạn nhân, Thổ Nhĩ Kỳ bắt đầu dọn dẹp các đống đổ nát và tái thiết. Phó Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Fuad Oktay đã tuyên bố khởi động một chiến dịch với tên gọi "Nhà của tôi cũng là nhà của bạn" nhằm kêu gọi các nhà hảo tâm đang sở hữu nhiều nhà ở, tự nguyện cung cấp miễn phí cho những người bị ảnh hưởng bởi thảm họa động đất hoặc cho họ thuê với giá hợp lý. Ngoài ra các nhà hảo tâm cũng có thể quyên góp ủng hộ giúp các gia đình bị ảnh hưởng bởi động đất trả tiền thuê nhà trong khuôn khổ chiến dịch này. Tuy nhiên, nhiều người dân Thổ Nhĩ Kỳ vẫn lo lắng và không biết tới khi nào cuộc sống, thành phố có thể trở lại như trước.

Anh Sanza người dân thành phố Thổ Nhĩ Kỳ cho biết: "Tôi không biết bao giờ cuộc sống của người dân vùng động đất có thể trở lại như xưa. Điều đó có thể phụ thuộc rất nhiều vào sự hợp tác và giúp đỡ, hỗ trợ từ các nước và cộng quốc tế để chúng tôi tái thiết. Phụ thuộc trực tiếp vào sự hỗ trợ xây dựng các tòa nhà và thành phố như trước".

Liên quan những ý kiến lo ngại về khả năng lây lan dịch bệnh trong khu vực, nơi hàng nghìn tòa nhà bị sập và cả sở hạ tầng vệ sinh bị hư hại, Bộ trưởng Y tế Thổ Nhĩ Kỳ Fahrettin cho biết, tình hình vẫn trong tầm kiểm soát và các biện pháp y tế đã được thực hiện để giám sát và ngăn chặn khả năng xảy ra bệnh tật truyền nhiễm.

Số người chết do động đất ở Thổ Nhĩ Kỳ tiếp tục gia tăng

K.N (th)