Thổ Nhĩ Kỳ: Truy quét bằng cấp và giấy phép lái xe giả

Hai chiến dịch tại 39 tỉnh

Trong bài viết đăng trên tài khoản mạng xã hội, Bộ trưởng Nội vụ Yerlikaya đã không ngần ngại cung cấp thêm thông tin chi tiết về vụ việc. “Trong hai chiến dịch phối hợp được tổ chức đồng thời tại 23 tỉnh vào ngày 7/1 và tại 16 tỉnh vào ngày 23/5, tổng cộng 197 nghi phạm đã bị bắt giữ. Trong số này, 37 người bị tạm giam và 150 người bị đặt dưới sự giám sát tư pháp”, ông Yerlikaya viết.

Liên quan đến việc sản xuất chữ ký điện tử bằng tài liệu giả mạo và truy cập trái phép vào các hệ thống công cộng, Bộ trưởng Nội vụ Yerlikaya giải thích rằng, cuộc điều tra đầu tiên được thực hiện bởi Văn phòng Tổng Công tố Ankara và tập trung vào các hành vi phạm tội bao gồm: làm giả tài liệu chính thức; các vi phạm liên quan đến hoạt động dịch vụ của Trung tâm Đo lường, Tuyển chọn và Phân công; truy cập trái phép vào hệ thống thông tin. Phòng Tội phạm mạng Ankara dẫn đầu cuộc điều tra này.

Chiến dịch truy quét bằng cấp giả ở Thổ Nhĩ Kỳ bắt nguồn từ một lời tố cáo của người bị đánh cắp chữ ký điện tử.

Bộ trưởng Nội vụ Yerlikaya cho biết thêm, giấy phép lái xe giả và thẻ căn cước Thổ Nhĩ Kỳ đã được sử dụng để xin và tạo chữ ký điện tử tại các chi nhánh và văn phòng của những nhà cung cấp chứng nhận điện tử "TURKTRUST" và "E-IMZATR" tại Adana, Mersin, Hatay, Ankara và Istanbul. Những chữ ký điện tử này sau đó được sử dụng để truy cập trái phép vào hệ thống của các cơ quan công quyền nhằm thực hiện các hoạt động bất hợp pháp.

Ngày 7/1, trong một chiến dịch đồng thời tập trung tại Ankara và trải rộng trên 23 tỉnh, 126 nghi phạm đã bị bắt giữ và 17 người bị giam giữ. Trong đợt truy quét thứ 2 được tổ chức vào ngày 23/5 tại 16 tỉnh, 61 nghi phạm đã bị bắt giữ và 20 người bị giam giữ liên quan đến các cáo buộc bao gồm: làm giả tài liệu chính thức; vi phạm các dịch vụ của Trung tâm Đo lường, Tuyển chọn và Phân công; truy cập trái phép vào hệ thống thông tin; cản trở hoặc làm hỏng hệ thống thông tin; hủy hoại hoặc thay đổi dữ liệu và vi phạm luật chữ ký điện tử.

Ông Yerlikaya tuyên bố: “10 nghi phạm bị truy nã liên quan đến các cuộc điều tra đã bị bắt giữ sau chiến dịch. Mạng lưới tội phạm đã bị triệt phá và các thành viên của nó đã bị bắt giữ. Các cuộc điều tra đã phát hiện ra 57 bằng tốt nghiệp giả, 108 bằng lái xe giả và 4 bằng tốt nghiệp trung học phổ thông giả. Chúng tôi vẫn quyết tâm tiếp tục các hoạt động của mình để không có tội phạm nào thoát khỏi sự trừng phạt”.

Lối vào nhà của Ziya Kadiroglu tại một địa điểm không được tiết lộ ở Thổ Nhĩ Kỳ. Ảnh: IHA.

Đường dây sao chép chữ ký điện tử

Cuộc điều tra bắt đầu bằng một cuộc kiểm toán nội bộ của trường đại học. Mạng lưới tội phạm bị cáo buộc hoạt động bằng cách sao chép chữ ký điện tử của các quan chức cấp cao từ Cơ quan Công nghệ thông tin và Truyền thông (BTK), Hội đồng Giáo dục đại học (YOK) và Bộ Giáo dục quốc gia (MEB) của Thổ Nhĩ Kỳ, cho phép truy cập trái phép vào các cơ sở dữ liệu của chính phủ chứa hồ sơ học tập và cấp phép.

Theo bản cáo trạng được Tòa án Hình sự sơ thẩm số 23 của Ankara chấp nhận, âm mưu này liên quan đến việc sao chép chữ ký điện tử của các quan chức cấp cao từ các tổ chức chính phủ quan trọng. Những người bị sao chép chữ ký bao gồm Chủ tịch và Phó chủ tịch Cơ quan Công nghệ thông tin và Truyền thông (BTK), Giám đốc Giáo dục và Đào tạo tại Hội đồng Giáo dục Đại học (YOK), Giám đốc Hệ thống Thông tin quản lý tại Bộ Giáo dục quốc gia (MEB) và Giám đốc Công tác sinh viên từ 14 trường đại học khác nhau.

Các công tố viên xác định rằng, các nghi phạm đã làm việc với nhân viên của hai nhà cung cấp chứng chỉ điện tử TURKTRUST và E-IMZATR phục vụ các trường đại học và cơ quan chính phủ. Chúng đã tạo ra chữ ký điện tử giả bằng cách sử dụng giấy phép lái xe và chứng minh thư nhân dân giả mạo, sau đó sử dụng các thông tin đăng nhập giả mạo này để truy cập trái phép vào các hệ thống của chính phủ.

Quá trình sao chép chữ ký điện tử đã khai thác cơ sở hạ tầng chính phủ điện tử của Thổ Nhĩ Kỳ, vốn dựa trên chữ ký điện tử duy nhất tương tự như mã số định danh quốc gia cho các giao dịch chính thức. Chỉ những nhân viên được ủy quyền mới có thể truy cập vào các hệ thống này và nhập dữ liệu chính thức vào các nền tảng quốc gia như e-Devlet. Thông qua quyền truy cập này, các bằng cấp giả đã được tạo ra và thêm vào hệ thống YOKSIS, trong khi việc truy cập trái phép vào hệ thống MEB cho phép tạo ra hồ sơ tốt nghiệp trung học phổ thông bất thường và sửa đổi kết quả bài kiểm tra lý thuyết và thực hành lái xe.

Ngày càng nhiều người thích dùng chữ ký điện tử.

Làm giả tài liệu tràn lan trên nhiều lĩnh vực

Chưa hết, cuộc điều tra còn phát hiện ra 57 bằng tốt nghiệp đại học giả, 4 bằng tốt nghiệp trung học phổ thông và 108 giấy phép lái xe gian lận. Các bằng cấp giả mạo này trải rộng trên nhiều lĩnh vực, bao gồm: Tâm lý học, Kỹ thuật cơ khí, Kiến trúc, Kỹ thuật máy tính, Khoa học chính trị, Giảng dạy nghệ thuật và Kỹ thuật xây dựng. Các nghi phạm bị cáo buộc đã truy cập vào cả hệ thống giáo dục đại học YOKSIS và cơ sở dữ liệu MEB để chèn hồ sơ học tập gian lận và thay đổi điểm thi lái xe. Bọn chúng cũng đã tạo ra hồ sơ tốt nghiệp trung học phổ thông giả và thao túng điểm thi.

Theo cáo trạng, nhiều giảng viên đã tham gia vào cả thủ tục cấp bằng và các giao dịch bất thường như cải thiện điểm số. Tuy nhiên, không có thông tin nào được đưa ra về tình trạng hiện tại của những người bị cáo buộc lấy bằng cấp bất hợp pháp. Các cáo buộc được đệ trình riêng biệt đối với các nghi phạm bao gồm tạo chữ ký điện tử bất hợp pháp và truy cập trái phép vào hệ thống công cộng, làm bằng tốt nghiệp trung học phổ thông, đại học và sau đại học giả, nâng điểm trung bình, làm bằng lái xe giả và thay đổi điểm thi viết và điểm thi vô lăng.

Một nguồn thông tin khác cung cấp cho cuộc điều tra là các bài viết trên trang web khiếu nại người tiêu dùng Sikayetvar.com, nơi chứa hơn 160 khiếu nại từ những cá nhân đã trả tiền cho các dịch vụ bằng cấp giả mạo nhưng không được giao hàng. Các khiếu nại từ cuối năm 2023 đến tháng 8/2025 đã mô tả nhiều hình thức gian lận chứng chỉ học thuật khác nhau, trong đó cá nhân phải trả hàng nghìn lira Thổ Nhĩ Kỳ để mua bằng cấp giả thông qua các liên hệ trên mạng xã hội và trang web, nhưng cuối cùng không nhận được gì hoặc các tài liệu không hoạt động. Một người khiếu nại thừa nhận đã trả 31.000 euro cho dịch vụ đăng ký bằng cấp giả.

Cảnh sát mạng đang xem xét các màn hình ở Thổ Nhĩ Kỳ. Ảnh: AA.

Mạng lưới tội phạm do một kẻ có tiền án, tiền sự cầm đầu?

Các công tố viên xác định Ziya Kadiroglu là thủ lĩnh của tổ chức này. Kadiroglu từng là một giáo viên và hiện là nghiên cứu sinh tại Đại học Duzce. Đáng chú ý là Kadiroglu đã phải đối mặt với cáo buộc làm giả tài liệu từ năm 1999, trước đó còn thụ án 5 năm tù và được tha bổng trong 10 vụ án khác.

Lời khai của nhiều nghi phạm cũng cho thấy Z.K. (Ziya Kadiroglu) là người đứng đầu tổ chức. Khi kiểm tra các tài liệu điện tử của Z.K., các hồ sơ tin nhắn liên quan đến nhiều giấy phép, bằng cấp và các cuộc đàm phán giả đã bị thu giữ. Bản cáo trạng cáo buộc Z.K. "tham gia vào tất cả các hành vi tạo chữ ký điện tử giả, nhập dữ liệu bất thường và thay đổi hệ thống của Đại học MEB và Gazi”.

Một nghi phạm, được xác định là A.T., đã khai rằng 400 học giả được bổ nhiệm bất thường vào các vị trí theo chỉ đạo của thủ lĩnh Z.K., với 270 chữ ký giả được tạo ra. A.T. cũng cho biết thêm rằng, một người được gọi là "thành phần joker" của nhóm, người nói tiếng nước ngoài rất giỏi, đã được đưa vào các kỳ thi ngoại ngữ thay mặt cho những người khác trong khoảng thời gian từ năm 2006 đến năm 2010. Tuy nhiên, Trung tâm Chống thông tin sai lệch (DMM) thuộc Ban Truyền thông Tổng thống đã bác bỏ những thông tin này bởi cáo buộc chỉ dựa trên lời khai của một nghi phạm duy nhất, không có thông tin, tài liệu hoặc phát hiện cụ thể nào.

Tuyên bố của DMM cũng lưu ý rằng "trong số 220 người bị xử lý là nghi phạm trong cuộc điều tra, không có học giả nào ở Thổ Nhĩ Kỳ". Cũng có ghi nhận rằng không có giáo viên nào làm việc tại các trường liên kết với MEB nằm trong số các nghi phạm. Cuộc điều tra cho thấy chỉ có một giáo viên dạy lái xe và một giáo viên thể dục được đề cập và những người này không có chức vụ giảng dạy.

Văn phòng Tổng Công tố viên thì tuyên bố trong bản cáo trạng rằng những tội ác này được thực hiện nhiều lần và theo kiểu dây chuyền, mô tả chúng là "tội phạm dây chuyền" do tính chất lặp lại của chúng. Các nghi phạm phải đối mặt với mức án tù từ 5 đến 50 năm nếu bị kết án.

Chu Nguyễn