Thỏa thuận hạt nhân Mỹ - Iran: Israel thúc đẩy 'kịch bản Libya'

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu. Ảnh: THX/TTXVN

Trang tin RBC-Ukraine cho biết, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đang thúc đẩy một thỏa thuận hạt nhân với Iran theo mô hình "Libya", yêu cầu phá hủy hoàn toàn cơ sở hạ tầng hạt nhân của Tehran, trong bối cảnh các cuộc đàm phán giữa Mỹ và Iran đang diễn ra đầy căng thẳng.

Theo Reuters, ông Netanyahu tin rằng bất kỳ thỏa thuận hạt nhân nào giữa Mỹ và Iran cũng phải bao gồm việc loại bỏ hoàn toàn cơ sở hạ tầng hạt nhân của quốc gia Trung Đông này. Nhà lãnh đạo Israel liên tục kêu gọi phá dỡ toàn bộ cơ sở hạ tầng hạt nhân của Iran, so sánh với thỏa thuận mà Libya đã ký với phương Tây vào năm 2003. Trong thỏa thuận đó, Libya đã từ bỏ các chương trình hạt nhân, hóa học, sinh học và tên lửa của mình.

"Thỏa thuận tốt duy nhất là thỏa thuận loại bỏ toàn bộ cơ sở hạ tầng, tương tự như thỏa thuận mà Libya đã ký với phương Tây năm 2003", ông Netanyahu nhấn mạnh.

Israel từ lâu đã tuyên bố sẽ ngăn chặn Iran sở hữu vũ khí hạt nhân, và ông Netanyahu đã nhắc lại cam kết này. "Tôi đã nói với Tổng thống Mỹ Donald Trump rằng bất kỳ thỏa thuận hạt nhân nào đạt được với Iran cũng phải ngăn chặn Tehran phát triển tên lửa đạn đạo. Chúng tôi đang liên lạc chặt chẽ với Mỹ. Nhưng tôi đã nói, bằng cách này hay cách khác, Iran sẽ không có vũ khí hạt nhân", ông Netanyahu phát biểu hôm 27/4.

Tuy nhiên, theo Reuters, Israel không loại trừ khả năng tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran trong những tháng tới, mặc dù Mỹ vẫn chưa sẵn sàng hỗ trợ một hành động như vậy. Điều này cho thấy sự khác biệt trong cách tiếp cận giữa Israel và Mỹ đối với vấn đề hạt nhân Iran.

Nỗ lực của Mỹ trong việc đạt thỏa thuận hạt nhân mới

Trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên (2017-2021), ông Trump đã rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân năm 2015 và áp đặt lại các lệnh trừng phạt đối với Iran, làm gia tăng căng thẳng giữa hai nước. Tuy nhiên, sau khi trở lại nhiệm kỳ thứ hai, vào tháng 3 năm nay, ông Trump đã tăng cường nỗ lực để đạt được một thỏa thuận hạt nhân mới với Iran. Ông thậm chí đe dọa sẽ tấn công quy mô lớn vào các cơ sở hạt nhân của Iran nếu Tehran từ chối đàm phán.

Mỹ và Iran đã tổ chức ba vòng đàm phán gián tiếp thông qua sự trung gian của Oman. Thỏa thuận mới này nhằm mục đích ngăn chặn Iran sở hữu vũ khí hạt nhân, đồng thời dỡ bỏ các lệnh trừng phạt kinh tế nặng nề do Washington áp đặt. Các phương tiện truyền thông đưa tin rằng Iran sẵn sàng chấp nhận một số hạn chế về làm giàu uranium, nhưng đổi lại, họ yêu cầu sự đảm bảo từ Mỹ.

Sau các cuộc đàm phán tại Rome vào đầu tháng này, Oman tuyên bố rằng cả Mỹ và Iran đều mong muốn một thỏa thuận mà theo đó Tehran sẽ không có vũ khí hạt nhân và các lệnh trừng phạt sẽ được dỡ bỏ, nhưng Iran vẫn duy trì khả năng phát triển năng lượng hạt nhân hòa bình.

Trước cuộc họp ở Oman vào ngày 26/4, Iran đã đề xuất một thỏa thuận tạm thời, nhưng Mỹ đã bác bỏ đề xuất này. Điều này cho thấy những bất đồng lớn vẫn còn tồn tại giữa hai bên.

Có thể thấy việc đạt được một thỏa thuận hạt nhân mới với Iran là một nhiệm vụ đầy thách thức. Quan điểm của ông Netanyahu, yêu cầu phá hủy hoàn toàn cơ sở hạ tầng hạt nhân của Iran, có thể gây khó khăn cho các cuộc đàm phán. Ngoài ra, sự khác biệt trong cách tiếp cận giữa Mỹ và Israel cũng có thể tạo ra những trở ngại.

Bên cạnh đó, việc Iran yêu cầu đảm bảo từ Mỹ và đề xuất một thỏa thuận tạm thời cho thấy Tehran đang cố gắng đạt được những nhượng bộ đáng kể. Sự sẵn sàng của Iran trong việc chấp nhận một số hạn chế về làm giàu uranium là một dấu hiệu tích cực, nhưng vẫn còn nhiều vấn đề cần được giải quyết.

Các chuyên gia nhận định rằng, để đạt được một thỏa thuận thành công, cả Mỹ và Iran đều cần phải thể hiện sự linh hoạt và sẵn sàng thỏa hiệp. Tuy nhiên, với những bất đồng sâu sắc và sự phức tạp của tình hình, việc đạt được một thỏa thuận toàn diện và bền vững vẫn còn là một thách thức lớn.

Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc