Thỏa thuận nhỏ che thất bại lớn

Vòng đàm phán mới nhưng chương trình nghị sự vẫn cũ bởi ở cả ba vòng đàm phán thương mại trước đó, hai bên chưa giải quyết được những vấn đề đang đặt ra trong mối quan hệ song phương này. Khúc mắc nhất vẫn là chuyện thương chiến thuế quan bảo hộ thương mại giữa hai nước, chuyện Mỹ cản trở Trung Quốc tiếp cận công nghệ cao của Mỹ, chuyện Trung Quốc hạn chế xuất khẩu đất hiếm và kim loại hiếm sang Mỹ, chuyện bên này gây khó cho doanh nghiệp của bên kia...

Vòng đàm phán thương mại thứ tư này giữa Mỹ và Trung Quốc diễn ra trong bối cảnh tình hình và bầu không khí còn không được thuận lợi hơn trước trong mối quan hệ song phương. Vì thế, triển vọng thành công của vòng đàm phán ngay từ đầu đã rất mờ nhạt và thực tế sau đó về cơ bản cũng đúng như vậy.

Nếu không có áp lực từ thời hạn ngày 17-9-2025 thì rất có thể vòng đàm phán thương mại thứ tư này còn không được tiến hành trong 4 ngày vừa qua. Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ấn định thời hạn ngày 17-9-2025 cho Trung Quốc phải quyết định về số phận của ứng dụng TikTok trên thị trường Mỹ, cụ thể là chủ sở hữu của TikTok là Hãng ByteDance của Trung Quốc phải chuyển quyền sở hữu TikTok sang cho một công ty của Mỹ hoặc sẽ bị cấm trên thị trường Mỹ.

Mỹ và Trung Quốc phải cùng nhau chạy đua với thời gian để giải cứu TikTok. Trung Quốc có lợi ích với việc giúp cho TikTok không bị mất thị trường Mỹ còn ông Donald Trump vừa muốn Trung Quốc nhượng bộ, vừa không muốn cấm cửa TikTok, bởi nếu cấm TikTok, ông Donald Trump sẽ bị mất sự hậu thuẫn ở bộ phận cử tri không hề nhỏ thuộc giới trẻ.

Khúc mắc về TikTok đã như thế rồi mà trước vòng đàm phán thương mại thứ tư này, ông chủ Nhà Trắng lại còn tìm mọi cách để ép Trung Quốc ngừng nhập khẩu dầu lửa và khí đốt của Nga, trong khi Trung Quốc tiến hành điều tra một số doanh nghiệp Mỹ sản xuất và cung ứng chip và linh kiện điện tử cao cấp.

Cho nên, không có gì lạ khi ở vòng đàm phán thương mại thứ tư vừa qua, Mỹ và Trung Quốc chỉ đạt được thỏa thuận về giải cứu TikTok - vì buộc phải đạt được thỏa thuận bằng mọi giá và với mọi cách - trong khi ở mọi nội dung khác trên chương trình nghị sự của vòng đàm phán thì đâu vẫn đấy, tức là vẫn như sau khi ba vòng đàm phán thương mại trước đó. Hiện cũng chưa có gì để bảo đảm rằng thỏa thuận mới đạt được về giải cứu TikTok rồi đây sẽ được sớm chính thức hóa và được các bên liên quan thực hiện.

Đối với cả Mỹ và Trung Quốc, việc đạt được thỏa thuận nguyên tắc về TikTok có ý nghĩa rất quan trọng bởi nó giúp hai bên giữ thể diện khi che đậy được thất bại thực chất của vòng đàm phán thương mại. Nó giúp hai bên có được chút lòng tin rằng, xung khắc và bất hòa với nhau đến mấy thì Mỹ và Trung Quốc vẫn có thể đi vào thỏa hiệp với nhau. Điều có thể thấy được từ bốn vòng đàm phán thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc là hai bên sẽ còn phải tiến hành nhiều vòng đàm phán thương mại nữa thì may ra mới đạt được thỏa thuận thương mại bao trùm.

Và cả khi đạt được thỏa thuận thương mại này thì nó cũng sẽ đoản thọ bởi không được thực thi đầy đủ và nghiêm chỉnh trên thực tế. Như vậy sẽ nhanh chóng trở nên chẳng khác gì hữu danh vô thực dưới tác động của điều chỉnh chính sách và lợi ích của bên này hay bên kia, để rồi đàm phán thương mại song phương lại được tiếp tục.

Đại sứ Trần Đức Mậu