Thời khắc quyết định cho phụ nữ và trẻ em gái ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương

Giám đốc khu vực châu Á-Thái Bình Dương UNFPA Pio Smith. (Nguồn: UNFPA)

Ba mươi năm trước, thế giới đã cam kết: Bình đẳng giới cho tất cả mọi người. Tuyên bố và Cương lĩnh Hành động Bắc Kinh đã đặt ra một chương trình nghị sự đầy tham vọng, kêu gọi các chính phủ tăng tốc tiến trình thực hiện. Điều này đặc biệt quan trọng trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương, nơi có hơn một nửa số phụ nữ và trẻ em gái trên thế giới.

Hàng thập kỷ vận động và đầu tư đã mang lại những tiến bộ rõ rệt. Nhiều phụ nữ giờ đây đã mang những vai trò lãnh đạo chủ chốt, các chính sách pháp luật bảo vệ phụ nữ được củng cố và khả năng tiếp cận dịch vụ y tế, giáo dục được cải thiện.

Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, những thành quả khó khăn mới thực hiện được này lại đang dần bị mất đi.

Bình đẳng giới không chỉ đang chững lại mà còn bị đảo ngược. Quyền sinh sản bị hạn chế. Bạo lực trên cơ sở giới gia tăng. Sự tham gia của phụ nữ trong bộ máy chính trị đang đình trệ, thậm chí suy giảm ở một số nơi. Bất ổn kinh tế, xung đột và thảm họa khí hậu càng làm trầm trọng thêm bất bình đẳng, đẩy phụ nữ và trẻ em gái vào tình trạng dễ bị tổn thương hơn bao giờ hết.

Châu Á-Thái Bình Dương đang đứng trước ngã rẽ quan trọng. Chúng ta sẽ tiến về phía trước để bảo đảm bình đẳng và cơ hội cho tất cả phụ nữ và trẻ em gái hay chúng ta sẽ để những tiến bộ giành được trong hàng thập kỷ bị cuốn trôi? Hướng đi mà chúng ta chọn ngay bây giờ sẽ định hình tương lai của nhiều thế hệ!

Tỷ lệ tử vong mẹ, vốn đã giảm trước đây, nay đang đình trệ. Ở một số quốc gia, chưa đến 30% phụ nữ có thể tiếp cận biện pháp tránh thai. Ở khu vực Thái Bình Dương, cứ hai phụ nữ thì có một người từng trải qua bạo lực từ bạn đời. Biến đổi khí hậu đang làm trầm trọng thêm bất bình đẳng, buộc các gia đình phải di dời và đẩy phụ nữ vào nguy cơ bị bóc lột và lạm dụng. Phụ nữ và trẻ em trong khu vực có nguy cơ tử vong trong thảm họa cao hơn 14 lần so với nam giới.

Tại Afghanistan, cứ mỗi 2 giờ lại có một phụ nữ tử vong do các biến chứng thai kỳ có thể phòng ngừa được, khiến đây trở thành một trong những quốc gia nguy hiểm nhất thế giới để sinh con. Chưa đến 1/4 thanh niên chưa kết hôn có quan hệ tình dục ở khu vực này sử dụng biện pháp tránh thai, khiến họ dễ mang thai ngoài ý muốn, kết hôn sớm và bị hạn chế các cơ hội trong cuộc sống.

Ví dụ như Maya, một cô gái 16 tuổi ở vùng nông thôn Nepal, mơ ước trở thành bác sĩ, nhưng tương lai dần vuột khỏi tầm tay. Bị buộc phải nghỉ học để giúp việc nhà và chịu áp lực kết hôn sớm, Maya đã bị tước đoạt những lựa chọn. Câu chuyện của cô phản ánh thực tế của hàng triệu trẻ em gái trong khu vực, nơi đói nghèo, phân biệt đối xử và những định kiến có hại cướp đi cơ hội của các em. Nam Á hiện có khoảng 290 triệu cô dâu trẻ em, chiếm 45% tổng số trên toàn cầu. Đối với những cô gái như Maya, cam kết tại Bắc Kinh vẫn chưa được thực hiện.

Một tương lai bình đẳng giới phải bảo đảm nhân phẩm, an toàn và dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho phụ nữ ở mọi giai đoạn cuộc đời. (Nguồn: UNFPA)

Với dân số già hóa nhanh chóng ở châu Á-Thái Bình Dương, phụ nữ lớn tuổi, những người đã dành cả đời để chăm sóc người khác mà không có an toàn tài chính, đang đối mặt với nguy cơ nghèo đói, bị bỏ rơi và bạo hành cao hơn. Một tương lai bình đẳng giới phải bảo đảm nhân phẩm, an toàn và dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho phụ nữ ở mọi giai đoạn cuộc đời.

Khi chúng ta tiến gần đến Khóa họp lần thứ 69 của Ủy ban Địa vị Phụ nữ Liên hợp quốc, tình thế chưa bao giờ cấp bách hơn. Chủ đề năm nay, đẩy nhanh bình đẳng giới thông qua giải quyết nghèo đói và củng cố thể chế, tài chính, đòi hỏi sự hành động mạnh mẽ.

Tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương, nơi bất bình đẳng vẫn còn tồn tại sâu sắc, các chính phủ phải kết hợp ý chí chính trị với nguồn tài chính bền vững, chiến lược để tạo ra thay đổi thực sự.

Các chính phủ cần ưu tiên bảo đảm tiếp cận phổ cập các dịch vụ sức khỏe sinh sản và tình dục. Mọi phụ nữ và trẻ em gái xứng đáng có quyền đưa ra quyết định sáng suốt về cơ thể và tương lai của họ. Không một phụ nữ nào phải tử vong khi sinh con, các ca tử vong mẹ có thể phòng ngừa cần phải chấm dứt.

Chúng ta phải thực thi luật pháp mạnh mẽ hơn và xây dựng hệ thống hỗ trợ để chấm dứt bạo lực trên cơ sở giới. Điều này có nghĩa là áp dụng các quy định pháp luật, cung cấp dịch vụ hỗ trợ lấy người bị bạo lực làm trung tâm và thay đổi các định kiến tiêu cực khiến bạo lực tiếp diễn.

Chúng ta cần tích cực thúc đẩy vai trò lãnh đạo của phụ nữ trong chính trị và các quyết định quan trọng. Khu vực Thái Bình Dương có một trong những tỷ lệ nữ đại biểu quốc hội thấp nhất thế giới. Ví dụ, tại Fiji, tỷ lệ nữ nghị sĩ đã giảm từ gần 20% xuống chỉ còn hơn 10% trong cuộc bầu cử gần nhất.

Lợi ích kinh tế của bình đẳng giới là rất rõ ràng. Thu hẹp khoảng cách giới trong việc làm có thể giúp GDP toàn cầu tăng tới 20%. Chỉ riêng việc đầu tư vào đội ngũ hộ sinh đã có thể ngăn chặn 40% số ca tử vong của mẹ và trẻ sơ sinh, cứu sống 4,3 triệu người vào năm 2035. Những quốc gia đầu tư vào bình đẳng giới có nền kinh tế mạnh hơn, dân số khỏe mạnh hơn và khả năng chống chọi với khủng hoảng tốt hơn.

Chỉ còn 5 năm để đạt được các Mục tiêu phát triển bền vững (SDGs), bao gồm SDG 5 về bình đẳng giới, chúng ta phải điều chỉnh hướng đi. Nếu tiếp tục với tốc độ hiện tại, sẽ mất hàng thế kỷ để xóa bỏ khoảng cách giới. Quyền lợi có thể bị mất đi nhanh chóng chỉ ngay sau khi chúng ta mới giành lại được.

Tiến bộ không phải là điều hiển nhiên nhưng hy vọng thì vẫn còn. Lịch sử đã chứng minh rằng khi một người phụ nữ có cơ hội phát triển, họ không chỉ thay đổi cuộc đời mình mà còn lan tỏa sự thay đổi đến cả cộng đồng và quốc gia.

Trong bối cảnh thông tin sai lệch đe dọa quyền lợi của phụ nữ và trẻ em gái, chúng ta không được chùn bước. Ngày Quốc tế Phụ nữ năm nay, chúng ta cần tái khẳng định cam kết mà thế giới đã đặt ra 30 năm trước, vì Maya, vì hàng triệu người vẫn bị tước đoạt quyền lợi của họ, vì các thế hệ tương lai.

Tương lai mà chúng ta mong muốn, nơi không có bạo lực giới, nơi phụ nữ và trẻ em gái được tự do đưa ra quyết định, tiếp cận các cơ hội, vẫn nằm trong tầm tay. Nhưng chỉ khi chúng ta kiên quyết tiến về phía trước. Thời khắc hành động là ngay bây giờ. Hãy đảm bảo rằng chúng ta kiên định đứng về phía đúng đắn của lịch sử.

Pio Smith