Thói quen ăn nấm rừng, nhiều ca ngộ độc nặng, tử vong

Suy gan, thận do ngộ độc nấm

Mới đây, trên địa bàn xã Trung Lý, huyện Mường Lát, Thanh Hóa đã xảy ra vụ việc hai vợ chồng tử vong do ăn nấm độc hái trong rừng. Trước đó, ông L.V.T. (57 tuổi) và vợ H.T.H. (54 tuổi, trú tại bản Co Cài, xã Trung Lý) đi rừng chặt chuối cho lợn và hái nấm loại nhỏ, có màu trắng về nấu canh ăn.

Sau đó, vợ chồng ông T. bị nôn nhiều, được cấp cứu tại Bệnh viện (BV) Đa khoa huyện Mường Lát. Nhận định tình hình hai bệnh nhân T. và H. ngộ độc nặng nên các bác sĩ chuyển đến BV Đa khoa tỉnh Thanh Hóa rồi chuyển ra BV Bạch Mai điều trị tiếp. Tuy nhiên, do bị nhiễm độc nặng, vợ chồng ông T. đã tử vong.

Theo Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế, vào mùa Xuân và đầu mùa Hè là thời điểm thường xảy ra các vụ ngộ độc do người dân sử dụng thực phẩm chứa độc tố tự nhiên (nấm độc, hoa quả rừng, cây rừng...). Thậm chí, nhiều trường hợp tử vong, hoặc để lại di chứng nặng nề.

Bác sĩ kiểm tra sức khỏe của bệnh nhân ngộ độc nấm điều trị tại Trung tâm Chống độc, BV Bạch Mai.

Điển hình, vụ ngộ độc nấm ở xã Bum Tở, huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu khiến 2 trẻ (9 tuổi và 11 tuổi) tử vong; 5 người khác phải cấp cứu sau vài giờ ăn nấm.

Hay vụ ngộ độc 5 người cùng một gia đình ở Hà Giang ăn phải nấm chứa độc tố amatoxin khiến 3 người (1 trẻ nhỏ và 2 người lớn) tử vong do suy thận, suy gan nặng nề, rối loạn đông máu…

BV Chợ Rẫy, TP Hồ Chí Minh từng tiếp nhận 3 trường hợp trong một gia đình gồm bố, mẹ và con gái bị ngộ độc nấm không rõ loại được chuyển đến từ tỉnh Tây Ninh. Tuy nhiên, 2 vợ chồng tử vong ngay sau đó.

Tại Trung tâm Chống độc, BV Bạch Mai cũng đã liên tục tiếp nhận, điều trị cho các trường hợp ngộ độc nặng, gan, thận bị tổn thương phải lọc máu, thậm chí, có 2 ca tử vong do ăn nấm tự hái trên rừng.

Các loại nấm tự nhiên đều khó có thể nhận dạng bằng mắt thường có độc hay không có độc.

Đơn cử như bệnh nhân nam (37 tuổi, ở Lâm Bình, Tuyên Quang) cùng 3 người khác đi phát cây trong rừng, thấy nấm nên hái về nấu canh, súp ăn. Hôm sau, 3 người đau bụng, hoa mắt, chóng mặt, buồn nôn và nôn, đi ngoài phân lỏng nhiều lần, được điều trị ở BV địa phương. Riêng bệnh nhân nam xuất hiện vàng da, vàng mắt, mệt nhiều nên chuyển đến Trung tâm chống độc, BV Bạch Mai tiếp tục điều trị.

Tại BV Bạch Mai, bệnh nhân tỉnh, buồn nôn, đau bụng, nói lẫn lộn, có dấu hiệu tình trạng tiền hôn mê gan, da và củng mạc mắt vàng, ăn uống kém, gan bị tổn thương rất nặng, suy gan nặng, suy thận.

Sau điều trị, bệnh nhân tỉnh trở lại, đồng thời cho biết, anh có thói quen hái các loại nấm về ăn, tuy nhiên, lần này, sau ăn loại nấm mọc dưới đất, hình dáng giống chiếc ô, cao khoảng 15-20 cm, chân nấm to bằng ngón tay, màu trắng, xuất hiện các triệu chứng ngộ độc trên.

Bệnh nhân bị vàng da sau khi ăn loại nấm tự hái trên rừng.

Còn bệnh nhân nữ (57 tuổi, Ngân Sơn, Bắc Kạn) nôn kèm đau bụng, đại tiện phân lỏng nhiều lần, điều trị tại BV địa phương sau ăn canh nấm trắng, giống chiếc ô, dài như ngón tay, đầu nấm hơi tròn.

Các bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân bị ngộ độc nấm, chỉ định truyền dịch, chuyển đến BV Bạch Mai. Tại đây, bệnh nhân được chẩn đoán viêm gan rất nặng, suy gan cấp, phải điều trị cấp cứu bằng thuốc giải độc và thay huyết tương.

Khó phân biệt

Bác sĩ Nguyễn Tiến Đạt - Trung tâm Chống độc, BV Bạch Mai thông tin, kết quả kiểm tra máu của các bệnh nhân cho thấy, nhiều chỉ số bất thường, cao vượt ngưỡng, gấp nhiều lần người bình thường. Nhiều bệnh nhân bị suy gan, suy thận, phải lọc máu hỗ trợ gan và dùng các thuốc giải độc.

Đề cập đến vấn đề này, TS Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm Chống độc, BV Bạch Mai cho biết, các trường hợp ngộ độc nấm do người dân hái nấm mọc hoang dại, nấm độc về ăn. Hiện có 2 nhóm nấm độc là nhóm nấm gây ngộ độc sớm và muộn. Mỗi loại nấm độc khi ăn phải có những dấu hiệu riêng.

Bác sĩ Trung tâm Chống độc, BV Bạch Mai kiểm tra tình trạng vàng da của người bệnh.

Nhóm nấm gây ngộ độc sớm với các biểu hiện ngộ độc xuất hiện sớm trong 6 giờ sau ăn. Hình thức ít bắt mắt, ít hấp dẫn, thậm chí màu sắc rực rỡ, gây nôn, đau bụng, ỉa chảy, thường có các triệu chứng thần kinh, tâm thần, tim mạch. Với nhóm nấm này, người dân tới cơ sở y tế cấp cứu kịp thời, hầu hết sẽ không tử vong.

Nhóm nấm gây ngộ độc muộn có màu trắng, trông rất ngon, là các nấm độc tán trắng (Amanita verna) hoặc nấm độc trắng hình nón (Amanita virosa). Biểu hiện ngộ độc xuất hiện sau ăn quá 6 giờ, với 3 giai đoạn.

“Tính chất nguy hiểm của các nấm gây ngộ độc muộn là trông hấp dẫn, triệu chứng xuất hiện muộn nên khi phát hiện ra, chất độc đã hấp thu vào cơ thể, gây ngộ độc gan rất nặng, ồ ạt, thậm chí nhiều cơ quan khác. Tỷ lệ tử vong rất cao, tới 50%, kể cả khi áp dụng các biện pháp cấp cứu, hồi sức, giải độc tích cực” – TS Nguyễn Trung Nguyên cảnh báo.

Nấm bệnh nhân hái về ăn: Ảnh: bệnh nhân cung cấp

Theo TS Nguyễn Thị Thủy Ngân - Phó Trưởng Khoa Bệnh nhiệt đới, BV Chợ Rẫy lưu ý, nấm độc có rất nhiều độc tố khác nhau. Mỗi loại độc tố tác động lên cơ quan khác nhau, gây ra ảo giác, rối loạn tri giác, suy thận, rối loạn tiêu hóa, rối loạn chức năng gan… Tuy nhiên, đôi khi các triệu chứng nhẹ như đau bụng, nôn ói... sau ăn nấm có thể bị bỏ qua, người bệnh không đến BV dẫn đến tình trạng nặng hơn.

Các chuyên gia y tế khuyến cáo, sai lầm của người dân khi cho rằng, cây cỏ, lá, thảo mộc ngoài tự nhiên là an toàn, lành tính. Tuy nhiên, thực tế, nhiều loại cây cỏ, nấm rất độc.

Các loại nấm tự nhiên đều khó có thể nhận dạng bằng mắt thường có độc hay không có độc, trừ mộc nhĩ. Người dân không thể tự nhận biết được, thậm chí, chuyên gia cũng có thể nhầm. Để phòng tránh ngộ độc nấm, người dân không tự ý hái các loại nấm hoang dại để ăn.

Thanh Bình