Thời tiết thất thường, cúm mùa rình rập, đừng đợi dịch đến mới lo phòng
Tại Việt Nam, cúm mùa lưu hành quanh năm, diễn biến thất thường, chuyên gia khuyến cáo nên chủ động tiêm vaccine phòng cúm mùa càng sớm càng tốt thay vì đợi dịch xảy ra.
Bệnh Cúm thường diễn biến phức tạp, xảy ra quanh năm tại Việt Nam
Đầu năm 2025, thế giới và Việt Nam chứng kiến sự bùng phát mạnh mẽ các ca mắc cúm. CDC Mỹ thống kê mùa cúm 2024-2025, nước này có ít nhất 24 triệu ca bệnh, 310.000 ca nhập viện và 13.000 ca tử vong do cúm. Tại châu Á, nhiều quốc gia đối mặt với dịch cúm tồi tệ nhất trong nhiều năm qua. Nhật Bản ước tính có hơn 9,5 triệu ca mắc cúm kể từ tháng 9/2024 đến đầu năm 2025, chi phí thiệt hại lên đến khoảng 6.300 tỷ yên, khoảng hơn 41 tỷ USD. Tại Việt Nam, các bệnh viện tiếp nhận nhiều bệnh nhân mắc cúm nặng, phải điều trị hồi sức tích cực. Trước đó, vào năm 2024, cả nước đã ghi nhận 8 ca tử vong do cúm. Trước tình hình bệnh cúm diễn biến phức tạp, các trung tâm tiêm chủng ghi nhận số người dân đến tiêm cúm tăng đột biến.
Vi rút cúm dễ lây lan khi người bệnh ho, hắt hơi, nói chuyện. Ảnh: Vecteezy
Theo Cục phòng bệnh (Bộ Y tế), Việt Nam ghi nhận 600.000 đến 1 triệu ca mắc mỗi năm và bệnh xảy ra quanh năm. Ở các nước ôn đới như Mỹ, đỉnh cúm thường diễn ra vào tháng 10 hàng năm. Tuy nhiên, tại các nước nhiệt đới gió mùa như Việt Nam, bệnh cúm thường xuất hiện quanh năm, bất kể mùa mưa hay mùa lạnh. Tiêm vaccine phòng cúm mùa là một trong các biện pháp chủ động phòng bệnh hiệu quả.
Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC lưu ý virus cúm dễ lây lan qua đường hô hấp. Tại các lễ hội đông người và không gian kín như văn phòng, máy bay, rạp chiếu phim, trường học, bệnh viện…, virus có điều kiện phát tán mạnh hơn. Giai đoạn lây nhiễm có thể kéo dài từ 5-7 ngày, thậm chí lâu hơn ở trẻ nhỏ hoặc những người có hệ miễn dịch suy yếu. Đặc biệt, virus có thể lây trước khi người bệnh xuất hiện triệu chứng khoảng 1 ngày khiến mọi người không biết mình nhiễm cúm nên vẫn sinh hoạt, giao tiếp như bình thường, vô tình phát tán virus.
Cúm mùa không phải cảm lạnh và có thể gây biến chứng nặng
Hiện nhiều người vẫn còn có quan niệm cúm giống với bệnh cảm lạnh thông thường, chỉ ho sốt vài ngày là khỏi. Thực tế, virus cúm có thể xâm lấn các cơ quan gây ra viêm phổi, viêm cơ tim, viêm não, nhiễm trùng huyết và gây nên các biến chứng nghiêm trọng. Đặc biệt, người có bệnh nền (tim, hen suyễn, COPD, suy thận, đái tháo đường, béo phì…) người trên 60 tuổi khi mắc cúm dễ có nguy cơ trở nặng hơn. Cúm cũng có thể đồng nhiễm với các tác nhân khác như Covid-19, phế cầu khuẩn khiến bệnh trở nặng.
Cúm có thể gây các biến chứng nặng. Ảnh: Vecteezy
Một nghiên cứu sử dụng dữ liệu toàn quốc của Mỹ năm 2020 cho thấy, bệnh nhân đồng nhiễm cúm và Covid-19 tăng gấp 2 lần nguy cơ thở máy và nguy cơ tử vong cũng tăng gấp đôi so với nhóm chỉ nhiễm Covid-19.
Phòng ngừa cúm mùa: chủ động không chần chừ
Tại Việt Nam, cúm có thể xuất hiện quanh năm, kể cả mùa mưa. Lý do là virus cúm thích nghi trong thời tiết ấm nóng và ô nhiễm không khí gây suy yếu hệ miễn dịch hô hấp. 5 năm trở lại đây, các bệnh viện ghi nhận nhiều ca nhập viện vì cúm, có những đợt bùng phát xảy ra ngay giữa năm, tức mùa mưa.
Các chuyên gia khuyến cáo người dân không nên đợi dịch xảy ra mới đi tiêm, tránh tình trạng thiếu hụt vắc xin. Lý do là vì vaccine không phát huy tác dụng ngay tức thì mà cần 2 - 3 tuần để tạo kháng thể bảo vệ. Ngoài ra, khi dịch bùng phát, nhu cầu tiêm chủng tăng vọt cũng dễ gây thiếu hụt vaccine và quá tải các cơ sở y tế.
Vaccine cúm an toàn cho người cao tuổi, người có bệnh nền mạn tính (Ảnh: Mộc Miên)
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), tiêm vắc xin cúm mùa giúp phòng ngừa cúm, và hơn thế nữa là các biến chứng do cúm gây ra. Cụ thể, tiêm ngừa cúm giúp giảm đến 60% các bệnh liên quan đến cúm, 90% tỷ lệ nhập viện và khoảng 70-80% tỷ lệ bị tử vong do cúm, đặc biệt ở những người có miễn dịch kém, bệnh lý mạn tính. Vaccine phòng cúm cần tiêm nhắc một mũi hằng năm. Lý do vi rút cúm liên tục biến đổi, thay đổi cấu trúc kháng nguyên, vaccine cúm được cập nhật mỗi năm phù hợp với chủng cúm đang lưu hành theo khuyến cáo của WHO.
Ngoài ra, tiêm vaccine cúm cũng giúp người cao tuổi và người có bệnh nền ngăn ngừa bệnh, từ đó giảm nguy cơ đồng nhiễm với các bệnh đường hô hấp khác như Covid-19 khiến bệnh trở nặng nghiêm trọng. Như giữa năm nay, thế giới và Việt Nam đã chứng kiến làn sóng Covid-19 quay trở lại làm gia tăng số ca mắc và nhập viện, tử vong.
Cho đến nay, vaccine cúm đã được nghiên cứu và sử dụng rộng rãi trong hơn 60 năm qua. Vaccine cúm được sử dụng tại Việt Nam là loại bất hoạt, chứa thành phần của virus cúm đã bị hủy khả năng gây bệnh nhưng vẫn đảm bảo kích thích cơ thể tạo ra kháng thể chống mầm bệnh xâm nhập thật trong tương lai. Các nghiên cứu đã chứng minh vaccine cúm an toàn, hiệu quả và dung nạp tốt, ít gây tác dụng phụ cho người lớn, bao gồm cả người có bệnh nền và cao tuổi.
