Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng: Phát triển nhà ở xã hội cần xác định đúng nhu cầu và cơ chế hỗ trợ phù hợp

Rà soát đúng nhu cầu và mức độ hỗ trợ phù hợp

Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, NHNN cùng với các Bộ, ngành đang phối hợp rà soát, đánh giá nhu cầu nhà ở xã hội theo từng nhóm đối tượng gồm nhu cầu mua, thuê mua và thuê nhằm xác định chính xác quy mô hỗ trợ cần thiết. Đây là bước nền tảng để hoạch định chính sách hỗ trợ phù hợp với từng nhóm đối tượng. Ví dụ, đối tượng người có thu nhập thấp thì nhu cầu thuê nhà thường cao hơn so với mua hoặc thuê mua, bởi dù mua hay thuê mua thì họ vẫn phải trả nợ định kỳ hằng tháng...

Thống đốc Nguyễn Thị Hồng nhấn mạnh, đa dạng hóa nguồn vốn không chỉ giúp giảm áp lực cho hệ thống ngân hàng mà còn góp phần thực hiện chủ trương tại Chỉ thị 40 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tín dụng chính sách xã hội

Việc xác định nhu cầu cụ thể giúp Nhà nước có cơ sở cân đối nguồn lực, tránh dàn trải. Bên cạnh đó, cần xác định rõ mức độ hỗ trợ có thể thực hiện. Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt việc hỗ trợ tài chính thông qua chính sách ưu đãi lãi suất. Tuy nhiên, phải tính toán kỹ lưỡng, bảo đảm ưu tiên cho đúng đối tượng.

"Có người có thu nhập thấp thường chỉ có khả năng thuê nhà, thay vì mua hoặc thuê mua, do đó cần tập trung chính sách vào phân khúc này. Đồng thời, các chính sách hỗ trợ lãi suất cần được thiết kế linh hoạt, phù hợp với khả năng chi trả và thời gian vay dài hạn", Thống đốc NHNN lưu ý và nhấn mạnh, việc phát triển nhà ở xã hội không chỉ dừng ở chính sách mà phải triển khai hiệu quả ở khâu thực thi. Nếu chỉ bàn về đối tượng hay quyền mua bán mà chưa giải quyết được nguồn cung, nghị quyết sẽ thiếu trọng tâm mà cần xác định rõ mục tiêu là phát triển nguồn cung nhà ở xã hội.

Trong dự thảo nghị quyết, các giải pháp chính đã được nêu rõ, như bố trí quỹ đất, phê duyệt và công khai danh mục dự án, chấp thuận chủ trương đầu tư và đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính. Những nội dung này vốn đã được Chính phủ chỉ đạo từ nhiều năm nay, nhưng điều quan trọng nhất là cách triển khai ở các cấp thực thi.

Trong khi đó, thực tế cho thấy, nhiều dự án mất 10–15 năm mới hoàn tất thủ tục. Điều này khiến doanh nghiệp chịu chi phí lãi vay kéo dài, làm giảm hiệu quả đầu tư. Về phía các ngân hàng huy động vốn từ người dân vẫn phải trả lãi định kỳ, nếu dự án chậm tiến độ chi phí lãi vay phát sinh, làm tăng chi phí vốn, giảm hiệu quả tín dụng. Vì vậy, nếu thủ tục được rút ngắn còn 2–3 năm, dòng vốn ngân hàng sẽ quay vòng nhanh hơn, giúp nhiều dự án đủ điều kiện tiếp cận tín dụng.

Một vướng mắc khác là việc xác nhận đúng đối tượng được vay vốn mua hoặc thuê nhà ở xã hội. Các ngân hàng cần hồ sơ xác nhận rõ ràng để cho vay, trong khi cơ quan xác nhận địa phương còn thiếu thống nhất. Do đó, cần hoàn thiện quy trình xác nhận, tránh chồng chéo và kéo dài thời gian xét duyệt.

Đặc biệt, Nghị quyết mới giao NHNN chỉ đạo các ngân hàng thương mại tham gia gói tín dụng 120.000 tỷ đồng (hiện đã tăng lên 145.000 tỷ đồng).

Đây là nguồn vốn do các ngân hàng huy động từ người dân, và phần lãi suất ưu đãi trong giai đoạn đầu cũng được các ngân hàng chủ động cân đối từ nguồn lực tài chính của mình. Hiện nay, nguồn vốn cho vay của các ngân hàng hoàn toàn sẵn sàng. Tuy nhiên, tiến độ giải ngân còn phụ thuộc vào việc công khai danh mục dự án từ phía địa phương, cũng như nhu cầu thực tế của doanh nghiệp và người mua nhà. Nhiều địa phương vẫn vướng mắc trong khâu giao đất, thủ tục đầu tư, khiến doanh nghiệp chưa thể triển khai dự án, dẫn đến nhu cầu vay vốn chưa phát sinh. Do đó, ở giai đoạn đầu, giải ngân còn ở mức thấp. Thống đốc cho rằng, khi các thủ tục được tháo gỡ, tiến độ giải ngân chắc chắn sẽ được cải thiện.

Đa dạng hóa kênh vốn cho nhà ở xã hội

Bên cạnh tín dụng thương mại, một kênh quan trọng khác là qua Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH). Ngân sách nhà nước kết hợp với nguồn vốn huy động thêm từ NHCSXH, nhằm cho vay người mua hoặc thuê mua nhà ở xã hội. Khi thủ tục hoàn thiện, việc giải ngân sẽ thuận lợi hơn.

Tuy nhiên, các khoản cho vay nhà ở xã hội thường có kỳ hạn dài, trong khi nguồn vốn huy động của ngân hàng chủ yếu là ngắn hạn. Việc tiếp tục huy động để cho vay vì thế gặp khó khăn do áp lực thanh khoản. Do đó, cần có nguồn vốn bổ sung từ ngân sách nhà nước hoặc xem xét phương án phát hành trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh nhằm đáp ứng nhu cầu vay vốn dài hạn, phục vụ đúng mục tiêu an sinh.

Ngoài ra, các chuyên gia cũng đề xuất đa dạng hóa nguồn vốn xã hội hóa. Theo đó, doanh nghiệp phát triển nhà ở xã hội hoàn toàn có thể huy động vốn qua thị trường chứng khoán. Tuy nhiên, do tính chất dự án dài hạn và đối tượng hưởng lợi là người thu nhập thấp, nhà đầu tư cá nhân ít mặn mà mua trái phiếu doanh nghiệp trong lĩnh vực này.

Thống đốc gợi ý một hướng có thể xem xét là áp dụng cơ chế bảo lãnh. Nguồn bảo lãnh có thể đến từ ngân sách trung ương hoặc từ địa phương đối với những doanh nghiệp đủ năng lực, qua đó tăng niềm tin thị trường, giúp doanh nghiệp huy động được nguồn vốn trung và dài hạn, giảm phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng. "Việc đa dạng hóa nguồn vốn không chỉ giúp giảm áp lực cho hệ thống ngân hàng mà còn góp phần thực hiện chủ trương tại Chỉ thị 40 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với tín dụng chính sách xã hội. Đây là hướng đi dài hạn, bền vững, giúp giải quyết nhu cầu nhà ở xã hội ngày càng lớn, đồng thời thúc đẩy mục tiêu an sinh và phát triển bền vững", Thống đốc Ngân hàng Nhà nước nhấn mạnh.

Nhóm phóng viên