Thủ lĩnh 'bóng ma' của Hamas khiến tình báo Mỹ và Israel đau đầu

Hồi tháng 1, các quan chức Israel và Mỹ từng nghĩ họ có được manh mối đột phá để tìm ra một trong những người đàn ông bị truy nã gắt gao nhất thế giới. Lực lượng Israel đã đột kích vào một khu phức hợp đường hầm ở phía nam Dải Gaza vào ngày 31/1, dựa trên thông tin thủ lĩnh Hamas Yahya Sinwar đang ẩn náu tại đây.

Đúng là ông Sinwar đã ở đó, nhưng là vài ngày trước. Thủ lĩnh Hamas đã rời khỏi boongke bên dưới thành phố Khan Younis, để lại tài liệu và hàng chồng tiền Israel có trị giá khoảng 1 triệu USD. Israel từ đó vẫn tiếp tục săn lùng ông Sinwar, với dữ liệu nhỏ giọt về nơi ẩn náu của người này.

Theo New York Times, kể từ vụ tấn công ngày 7/10/2023 vào Israel, ông Sinwar - người trực tiếp lên kế hoạch và chỉ đạo - giống một bóng ma: Không xuất hiện trước công chúng, hiếm khi đưa ra thông điệp cho những người ủng hộ và ít khi tiết lộ manh mối về nơi ở hiện tại.

Ông Sinwar là nhân vật quan trọng nhất của Hamas. Việc người đàn ông này liên tục trốn thoát và sống sót khiến Israel không thể ngẩng cao đầu tuyên bố giành chiến thắng và tiêu diệt thành công Hamas trong cuộc chiến đã giết chết hàng chục nghìn dân thường ở Dải Gaza.

Cuộc sống ngầm

Vào những năm 1980, sau khi được người sáng lập Hamas Sheik Ahmed Yassin chiêu mộ, ảnh hưởng của ông Sinwar trong lực lượng ngày càng tăng. Ông trải qua nhiều năm trong tù ở Israel và được thả hồi tháng 10/2011 cùng hơn 1.000 tù nhân khác. Năm 2017, ông Sinwar được bổ nhiệm làm lãnh đạo Hamas tại Gaza.

Mặc dù có tác động to lớn đến quá trình ra quyết định, ông Sinwar định hình vị thế thông qua sự phối hợp chặt chẽ với nhóm lãnh đạo chính trị và quân sự Hamas tại Gaza. Tuy vậy, mạng lưới cố vấn của ông Sinwar liên tục bị thu hẹp: Một số chỉ huy cấp cao đã thiệt mạng, một số bị bắt và một số khác không ở tại Gaza.

Theo quan chức Mỹ và Israel, ông Sinwar không còn dùng các phương tiện liên lạc điện tử và giữ liên lạc với Hamas thông qua mạng lưới người đưa tin. Hệ thống đó hoạt động như thế nào vẫn còn là một bí ẩn. Giới lãnh đạo Hamas hay người đứng đầu các nhóm khủng bố như Osama bin Laden từng sử dụng chiến thuật này trong quá khứ. Tuy nhiên, trường hợp của ông Sinwar phức tạp hơn và thậm chí còn khiến Mỹ và Israel bực bội.

Ông Sinwar ở thành phố Gaza năm 2023. Ảnh: New York Times.

Ông Sinwar vẫn đang tích cực quản lý chiến dịch quân sự. Các nhà ngoại giao tham gia đàm phán ngừng bắn tại Doha (Qatar) cho biết các đại diện Hamas luôn nhấn mạnh họ cần ý kiến đóng góp từ ông Sinwar trước mỗi quyết định quan trọng. Vị thủ lĩnh được nể trọng nhất tổ chức là người duy nhất đảm bảo những gì đạt được ở Doha sẽ được thực hiện ở Gaza.

Các nguồn tin cho biết việc liên lạc với ông Sinwar ngày càng khó khăn. Trước đó, chỉ vài ngày đã nhận được thông tin từ thủ lĩnh Hamas, nhưng những tháng gần đây thì lâu hơn và đôi khi một số phó tướng lại là người đại diện thảo luận.

Trước chiến sự, ông Sinwar là một nhân vật có ảnh hưởng lớn ở Gaza. Ông trả lời phỏng vấn, chỉ đạo tập trận quân sự và thậm chí còn xuất hiện trên truyền hình trao giải thưởng cho một chương trình mô tả cuộc tấn công của Hamas vào Israel.

Trong những tuần đầu tiên của chiến sự, Israel tin rằng ông Sinwar sống trong một mê cung đường hầm bên dưới Gaza City, thành phố lớn nhất Dải Gaza và là một trong những mục tiêu đầu tiên của lực lượng quân sự Israel.

Trong cuộc đột kích đầu tiên vào đường hầm ở thành phố Gaza, binh lính Israel tìm thấy một video được quay trước đó vài ngày, ghi cảnh ông Sinwar di chuyển gia đình tới nơi khác. Tình báo Israel cho rằng ông Sinwar đã giữ gia đình bên mình trong ít nhất 6 tháng đầu tiên của cuộc chiến.

Khi đó, ông Sinwar vẫn sử dụng điện thoại di động và điện thoại vệ tinh nhờ mạng di động trong đường hầm và thỉnh thoảng nói chuyện với các quan chức Hamas ở Doha. Mỹ và Israel đã theo dõi được một số cuộc gọi nhưng không thể xác định được vị trí.

Khi Gaza cạn nhiên liệu, Israel vẫn cho phép các chuyến hàng mới vào khu vực này, nhằm duy trì mạng lưới di động của Hamas để tiếp tục nghe lén. Trong thời gian này, họ có cái nhìn thoáng qua về cuộc sống dưới lòng đất của thủ lĩnh Israel, như việc ông liên tục theo dõi các phương tiện truyền thông tin tức Israel và xem tin tức lúc 20h trên TV Israel.

Hồi tháng 11/2023, một con tin người Israel kể lại ông Sinwar đã nói chuyện với tù binh Israel không lâu sau vụ tấn công ngày 7/10/2023. Ông Sinwar nói bằng tiếng Do Thái - thứ tiếng ông học được trong những năm trong tù ở Israel, an ủi tù nhân rằng họ an toàn và sẽ không có chuyện gì xảy ra với họ.

Tất cả thành viên Hamas ẩn náu dưới lòng đất, ngay cả ông Sinwar, đôi khi phải ra khỏi hầm với lý do sức khỏe. Tuy nhiên, mạng lưới đường hầm quá rộng lớn và phức tạp, cộng với Hamas có biết chính xác về nơi cắm quân của Israel, nên đôi khi ông Sinwar ra ngoài mà không bị phát hiện. Mỹ và Israel cho rằng ông Sinwar đã chuyển đến Khan Younis - thành phố nơi ông sinh ra. Thi thoảng, có khả năng ông đi từ Khan Younis tới Rafah bằng đường hầm.

Ông Yahya Sinwar trong một đường hầm ở Gaza. Ảnh: Times of Israel.

Trong vụ đột kích tại Khan Younis hôm 31/1, ông Sinwar đã “vượt mặt” Israel. Nước này trước đó khoe khoang sắp tìm thấy thủ lĩnh Hamas. Cuối tháng 12/2023, Bộ trưởng Quốc phòng Israel Yoav Gallant nói với các phóng viên rằng ông Sinwar “nghe thấy tiếng máy ủi của Lực lượng Phòng vệ Israel ở phía trên, và ông sẽ sớm gặp họng súng của chúng tôi".

Dẫu vậy, ông Sinwar có vẻ như đã chạy trốn khỏi nơi ẩn náu trong vội vã, bỏ lại hàng sấp tiền ở phía sau.

Lợi ích chung

Mỹ và Israel đang tiêu tốn rất nhiều nguồn lực nhằm truy vết ông Sinwar. Mỹ - vốn coi Hamas là tổ chức khủng bố - và Israel đã thiết lập các kênh chia sẻ thông tin.

Tel Aviv thành lập một đơn vị đặc biệt bên trong trụ sở Shin Bet - cơ quan tình báo trong nước của Israel - với nhiệm vụ duy nhất là tìm ra ông Sinwar.

Trong khi đó, các cơ quan Mỹ được giao nhiệm vụ chặn thông tin liên lạc của ông Sinwar. Mỹ cũng cung cấp radar xuyên mặt đất cho Israel để hỗ trợ truy tìm ông và các chỉ huy Hamas khác. Việc này cũng giúp lập bản đồ mạng lưới đường hầm bên dưới Gaza.

Một quan chức cấp cao Israel cho biết sự hỗ trợ của tình báo Mỹ là "vô giá".

Tel Aviv và Washington có mối quan tâm chung trong việc xác định vị trí các chỉ huy Hamas và hàng chục con tin, bao gồm cả người Mỹ, ở Gaza. Tuy nhiên, một nguồn tin cho hay sự phối hợp này “rất mất cân bằng”, khi Mỹ thường là bên cho đi nhiều hơn. Người này chia sẻ Mỹ cung cấp thông tin về giới lãnh đạo Hamas với hy vọng Israel sẽ dùng một số nguồn lực tìm kiếm các con tin người Mỹ.

Việc tiêu diệt hoặc bắt giữ ông Sinwar chắc chắn sẽ có tác động đáng kể đến cuộc chiến ở Dải Gaza. Giới chức Mỹ tin rằng điều này có khả năng sẽ khiến Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu sẵn sàng hơn trong việc chấm dứt các hoạt động quân sự ở Gaza. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ nếu ông Sinwar thiệt mạng sẽ ảnh hưởng thế nào tới đàm phán thả con tin bị bắt giữ từ ngày 7/10/2023. Có thể những người kế nhiệm không muốn thỏa thuận với Israel nữa.

Phương Linh