'Thư từ Roma': Bài 7 - Italia tranh cãi về cải cách các bộ môn học trong nhà trường

Italia tranh cãi về cải cách các bộ môn học trong nhà trường

Bộ trưởng Giáo dục Giuseppe Valditara mới đây đã công bố một cuộc cải cách sâu rộng đối với chương trình giảng dạy bậc tiểu học và trung học của Italia. Tuy nhiên, những cải cách này đang vấp phải sự chỉ trích mạnh mẽ, khi các đảng đối lập cảnh báo đây là một bước lùi với hệ thống giáo dục của Italia, vốn dĩ đã lỗi thời trong nhóm các quốc gia phát triển.

Cải cách này, dự kiến có hiệu lực từ năm học 2026-2027, sẽ đưa Kinh Thánh vào chương trình giảng dạy tiểu học, bên cạnh các bài giảng về sử thi cổ điển, bao gồm thần thoại Bắc Âu, đồng thời thay đổi trọng tâm giảng dạy lịch sử, tập trung vào Ý, châu Âu và thế giới phương Tây.

Trong một cuộc phỏng vấn với tờ Il Giornale, Bộ trưởng Valditara lập luận rằng cải cách này "chắt lọc những tinh hoa từ lịch sử để xây dựng tương lai vững bền" cho thế hệ trẻ. Ông nhấn mạnh rằng chương trình giảng dạy mới sẽ tập trung nhiều hơn vào "lịch sử của Italia, châu Âu và thế giới phương Tây", đồng thời loại bỏ môn địa-lịch sử khỏi chương trình trung học phổ thông. Thay vào đó, lịch sử sẽ được giảng dạy như một khoa học về con người qua các thời đại, nhằm loại trừ "những vỏ bọc tư tưởng".

Bên cạnh đó, học sinh trung học cơ sở sẽ có tùy chọn học tiếng Latinh, và chương trình giảng dạy sẽ đặt trọng tâm nhiều hơn vào lịch sử Italia, bao gồm các nền văn minh cổ đại hùng mạnh như Hy Lạp, La Mã và những năm đầu của Cơ Đốc giáo.

Kế hoạch cải cách trong nỗ lực "xóa mù chữ chức năng" nhưng lại là vấn nạn tại Italia

Bộ trưởng Valditara khẳng định, kế hoạch này nhằm đối phó với "tình trạng mù chữ chức năng (functional illiteracy), vốn đang có nguy cơ trở thành một vấn nạn tại Italia. Theo dữ liệu của tổ chức các quốc gia có nền kinh tế phát triển (OECD), có đến 35% người trưởng thành Italia trong độ tuổi 16-65 gặp khó khăn trong việc hiểu các văn bản đơn giản.

Một vấn đề khác là khoảng cách lớn về chất lượng đào tạo giữa các miền ở Italia. Ảnh minh họa: IT

Song song đó, chính phủ cũng đang thử nghiệm đưa trí tuệ nhân tạo (AI) vào giảng dạy và ứng dụng trong lớp học. Một chương trình thử nghiệm được triển khai vào cuối năm 2024, theo đó tích hợp các trợ lý giảng dạy AI vào một số trường học để giúp cải thiện kỹ năng số. Nếu thành công, sáng kiến này có thể được áp dụng trên toàn quốc. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo công nghệ không thể thay thế những cải cách sâu rộng, vốn đang cấp thiết hơn trong hệ thống giáo dục.

Tô Phương Thủy

Phóng viên Tạp chí Công dân & Khuyến học, thường trú tại Italia

Tranh cãi gay gắt

Nữ nghị sĩ Ilenia Malavasi của Đảng Dân chủ chia sẻ, đề xuất này khiến bà "kinh ngạc và thất vọng". Bà Malavasi thậm chí mô tả "cái gọi là cải cách giáo dục này", trên thực tế, là một tư duy giáo dục lỗi thời và mang tính cô lập, đồng thời cáo buộc chính phủ đang biến hệ thống trường học thành "công cụ kiểm soát đại chúng".

Bà Malavasi cảnh báo rằng việc đưa các câu chuyện trong Kinh Thánh vào giảng dạy mà không có ngữ cảnh tôn giáo phù hợp có thể khiến người không theo đạo cảm thấy xa lạ, và "người có đạo cảm thấy bị tổn thương" khi Kinh Thánh bị đặt ngang hàng với thần thoại.

Khủng hoảng giáo dục tại Italia không phải là điều mới mẻ. Trong nhiều năm, các đánh giá quốc tế như PISA của OECD đã chỉ ra những điểm yếu nghiêm trọng của hệ thống giáo dục tại quốc gia Trung Âu này. Học sinh Italia được cho là có điểm dưới mức trung bình trong môn đọc và khoa học, trong khi điểm toán chỉ đạt mức trung bình thấp.

Một vấn đề khác là khoảng cách lớn về chất lượng đào tạo giữa các miền. Học sinh ở Milan (miền Bắc) và thủ đô Roma có thể đạt trình độ tương đương với học sinh Đức, trong khi ở miền nam Calabria, điểm chất lượng của học sinh chỉ tương đương các quốc gia đang phát triển.

Phương pháp giảng dạy lỗi thời là một trong những nguyên nhân. Việc học tập tại Italia chủ yếu vẫn dựa nhiều vào ghi nhớ và thiên về lý thuyết, khiến học sinh thiếu cơ hội phát triển tư duy phản biện, hoặc kỹ năng thực tiễn hơn tại các quốc gia Tây Âu.

Sự cứng nhắc này không chỉ giới hạn trong lớp học. Giáo viên – những người thường bị trả lương thấp và phải đối mặt với bộ máy quan liêu phức tạp – ít có động lực đổi mới phương pháp giảng dạy.

Hệ thống giáo dục của Italia đã lỗi thời, vẫn theo lối mòn học tập thụ động thay vì sáng tạo

Giáo sư Marco Santini, chuyên gia chính sách giáo dục tại Rome

Theo Giáo sư Roberto Taralio tại Đại học UNINT, lương trung bình của một giảng viên đại học, hoặc giáo viên phổ thông chỉ đạt mức 1.500 – 2.000 euro. Nhiều người phải chờ đợi hàng năm trời với hợp đồng tạm thời trước khi có được biên chế, trong khi quy trình tuyển dụng giáo viên của chính phủ chậm chạp và kém hiệu quả.

Cải tổ hay cải lùi

Chính phủ của Thủ tướng Giorgia Meloni đã thừa nhận cuộc khủng hoảng này nhưng lại gây tranh cãi với cách tiếp cận cải cách của mình, cụ thể như đề xuất đưa tiếng Latinh và Kinh Thánh trở thành môn học bắt buộc để "củng cố bản sắc dân tộc".

Chung tiếng nói với các chính trị gia đối lập, các giáo viên cũng cho rằng chính sách mà chính phủ dự kiến áp dụng "có thể là một bước thụt lùi".

"Chúng ta cần chuẩn bị cho học sinh bước vào kỷ nguyên số, không phải quay về thời Trung cổ", ông Lucia Bianchi, giáo viên trung học tại Florence, bày tỏ. "Học sinh của chúng ta đã tụt hậu trong các môn khoa học và công nghệ. Thay vì đầu tư vào lập trình và tư duy phản biện, chúng ta lại mang trở lại những môn học ít giá trị thực tiễn trong thế giới ngày nay" – ông Bianchi nói.

Quang Minh