'Thư từ Roma': Loạt bài Khủng hoảng 'sắc tộc Ý'

Kỳ 1 - "Hoàng tử bé" Flavio và tỉ lệ sinh thấp kỷ lục tại Italia

Phóng viên Tạp chí Công dân & Khuyến học thường trú tại Italia

Tô Phương Thủy

"Flavio đã chào đời", bác Teresa – chủ nhà nơi tôi trọ tại thành phố Roma (Italia) - nhắn tin cho tôi kèm biểu tượng mặt cười không thể rạng rỡ hơn được nữa, sau hai tuần thấp thỏm ra, vào bệnh viện phụ sản cùng con dâu.

Với chính sách hỗ trợ từ chính phủ, khi Flavio ra đời, bố mẹ bé mỗi tháng sẽ được hỗ trợ khoản thanh toán hàng tháng khoảng 50 euro, đồng thời nhận trợ cấp nuôi con 175 euro cho đến năm cậu bé 21 tuổi.

Frederica, con dâu bác Teresa, dù nghỉ sinh con, song vẫn có thể điều hành bán thời gian công việc kinh doanh căn hộ cho thuê trên AirBnb. Nicola, chồng cô, cũng có một công việc tạo thu nhập tốt. Cùng với đó, hai bác Eugenio và Teresa cũng có nguồn tiết kiệt, và thường xuyên hỗ trợ cả về vật chất lẫn tinh thần cho các con.

Các em bé, phần lớn là du khách, vui đùa tại khu vực gần Đấu trường Colosseo.

Song không phải ai cũng may mắn có được việc làm và nguồn kinh doanh ổn định như vợ chồng Nicola và Federica. Nhưng ngay cả trong bối cảnh khá giả về tài chính, đôi vợ chồng trẻ này vẫn phải mất 4 năm để quyết định sinh con, dù đã kết hôn và mong muốn có em bé từ nhiều năm trước đó.

Trong bối cảnh tỉ lệ sinh tại Italia liên tục giữ kỷ lục thấp nhất tại Liên minh Châu Âu, sự chào đời của chú bé Flavio như tia nắng mặt trời rọi xuống gia đình hai bác Eugenio và Teresa.

Những ông bố trông con tại Roma

Thời kỳ "đen tối"

Từng là quốc gia có nền văn hóa gia đình đông đúc và quần tụ như Việt Nam, Italia hiện đang đối mặt với cuộc khủng hoảng chưa từng có về tỉ lệ sinh. Chưa hết, năm 2022 đánh dấu lần đầu tiên trong lịch sử Italia, số ca sinh trong một năm giảm xuống dưới 400.000, tương đương trung bình 1,25 trẻ sơ sinh trên một phụ nữ.

Điều này đồng nghĩa mức sinh thay thế tại quốc gia này đang âm, vì số người qua đời đang vượt quá số ca sinh. Và thực trạng đáng báo động này chưa hề có dấu hiệu cải thiện.

Học sinh trên đường đến trường tại thị trấn Cassino, Ý.

Phải đặt các thống kê này trong bối cảnh Italia là nền kinh tế lớn thứ 8 thế giới,và có dân số chỉ gần 60 triệu.

Theo cơ quan đăng ký khai sinh quốc gia, chưa đến 25% phụ nữ Italia sinh năm 1980, hiện đã ở ngưỡng 44 tuổi, có con.

Một số người muốn sinh con, nhưng lại không đủ khả năng chi trả cho việc nuôi dưỡng một em bé, còn đa số những phụ nữ khác đang chọn không sinh con. Tuổi sinh con trung bình của phụ nữ Italia cũng đang ở mức cao nhất trong Liên minh Châu Âu.

Nếu xu hướng mất cân bằng nhân khẩu học không thể đảo ngược, Italia sẽ sớm phải đối mặt với "thời kỳ đen tối" về kinh tế, vì số lượng người tham gia lực lượng lao động sụt giảm ngay cả khi số người nghỉ hưu gia tăng. Cuộc khủng hoảng lớn đến mức, Thủ tướng Italia Meloni từng phải lên tiếng cảnh báo về nguy cơ "sắc tộc Ý sẽ biến mất", nếu như nước này không thể chặn đứng được đà sụt giảm dân số ngày càng đáng lo ngại.

Sân chơi dành riêng nhưng vắng bóng trẻ thơ tại Roma

Nhiều nhà nhân khẩu học nhận định, nguyên nhân của cuộc khủng hoảng dân số tại Itakia bắt nguồn từ sự bất ổn kinh tế. Theo Giáo sư W.P.Meloni, giảng dạy môn Economics and Global Trade tại Đại học Unint, thu nhập trung bình đối với người trẻ tại Roma khoảng 1,500-2,000 euro.

Với mức tiền lương này, các hộ gia đình trẻ sẽ phải rất xoay xở nếu như có thêm một thành viên mới trong gia đình. Điều đó khiến họ do dự khi quyết định sinh con. Vì vậy, khó khăn nhất đối với các cặp đôi là phải tìm được công việc ổn định để độc lập về kinh tế nếu nghĩ đến chuyện lập gia đình, và có trẻ nhỏ. Vì chỉ khi đó họ mới có đủ điều kiện vay tín dụng mua nhà, và ổn định cuộc sống.

Italia - Sinh con là yêu nước!

Trên thực tế, chính phủ Italia đã đưa ra nhiều biện pháp khuyến khích tỉ lệ sinh, với mức trợ cấp hàng tháng 175 euro cho mỗi em bé chào đời, là mức hỗ trợ mà cha mẹ Flavio được nhận. Chính phủ cũng dự kiến cắt giảm thuế đối với các sản phẩm dành cho trẻ em, đồng thời "bơm" 25,4 triệu USD vào nền kinh tế, với mục tiêu tăng cường hệ thống an sinh xã hội chăm sóc trẻ em, cũng như thúc đẩy việc làm dành cho phụ nữ, thanh niên…

Không dừng lại ở các giải pháp hỗ trợ kinh tế, Italia còn chạy cả những chiến dịch tuyên truyền sâu rộng, kêu gọi người dân "sinh con là yêu nước".

Đường phố luôn vắng bóng trẻ thơ tại Italia.

Bất chấp những biện pháp thúc giục của chính phủ, với nhiều phụ nữ Italia, việc sinh con có quá nhiều bất ổn. Vì các biện pháp khuyến khích sinh đẻ chỉ là hỗ trợ nhỏ và mang tính tạm thời, trong khi một đứa trẻ lại tồn tại mãi với rất nhiều các nhu cầu về giáo dục, an sinh.

Tô Phương Thủy