Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo tăng cường bảo đảm an toàn giao thông đường sắt

Chỉ thị nêu: Trong thời gian qua, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt của Đảng, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cùng sự vào cuộc của các bộ, ngành, địa phương, công tác bảo đảm trật tự an toàn giao thông đường sắt đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Tai nạn giao thông liên quan đến đường sắt được kiềm chế, góp phần nâng cao hiệu quả khai thác vận tải, phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Tuy nhiên, tình hình an toàn giao thông đường sắt vẫn tiềm ẩn nhiều yếu tố phức tạp, đòi hỏi phải có các giải pháp đồng bộ, kiên quyết hơn trong thời gian tới.

Ảnh minh họa

Thống kê cho thấy, năm 2024 cả nước xảy ra 120 vụ tai nạn giao thông đường sắt, làm 83 người tử vong, 26 người bị thương. Đáng chú ý, còn có tới 98 vụ ném đất đá lên tàu, gây thương tích cho hành khách và làm vỡ 107 tấm kính, ảnh hưởng nghiêm trọng đến an toàn xã hội. Chỉ tính riêng bảy tháng đầu năm 2025, đã có 65 vụ tai nạn đường sắt xảy ra, khiến 45 người chết và 16 người bị thương. Những con số trên là lời cảnh báo cho thấy tình trạng mất an toàn giao thông đường sắt vẫn diễn biến phức tạp, gây ra những tổn thất lớn về tính mạng, tài sản và trật tự xã hội.

Một trong những nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ hành vi vi phạm của người điều khiển phương tiện đường bộ. Nhiều lái xe khi qua đường ngang hoặc lối đi tự mở đã không tuân thủ tín hiệu, biển báo, dừng đỗ hoặc quay đầu xe trong phạm vi đường sắt, dẫn đến tai nạn nghiêm trọng. Bên cạnh đó, vẫn tồn tại tình trạng chính quyền một số địa phương chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm, chưa quyết liệt xử lý vi phạm hành lang đường sắt, còn chậm trong việc xóa bỏ lối đi tự mở. Tính đến tháng 6 năm 2025, toàn quốc mới xóa bỏ được 1.237/4.065 lối đi tự mở, đạt tỷ lệ 30,4%, còn lại hàng nghìn điểm chưa được xử lý. Đây là con số rất đáng lo ngại so với mục tiêu phải chấm dứt hoàn toàn lối đi tự mở vào cuối năm 2025 theo Quyết định số 358/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Ngoài ra, công tác phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp và địa phương tại một số nơi chưa chặt chẽ, hiệu quả chưa cao; ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận người dân còn hạn chế. Hạ tầng đường sắt phần lớn được xây dựng từ lâu, chưa được đầu tư nâng cấp đồng bộ. Trong khi đó, chế tài xử lý vi phạm về an toàn giao thông đường sắt còn nhẹ, chưa đủ sức răn đe. Tất cả những yếu tố này cộng hưởng lại, khiến cho tình trạng tai nạn, sự cố trên đường sắt vẫn gia tăng.

Trước thực trạng trên, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị yêu cầu các bộ, ngành và chính quyền địa phương phải xác định rõ công tác bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường sắt là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên và lâu dài. Các bộ, ngành cần rà soát chương trình, kế hoạch, nhiệm vụ được giao để triển khai hiệu quả các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước. Đặc biệt, việc xây dựng và ban hành văn bản hướng dẫn chi tiết thi hành Luật Đường sắt (sửa đổi) phải được đẩy nhanh, tạo cơ sở pháp lý chặt chẽ cho việc quản lý, khai thác, vận hành hệ thống đường sắt.

Một trong những trọng tâm là xử lý nghiêm các hành vi xâm phạm kết cấu hạ tầng đường sắt. Bộ Xây dựng có trách nhiệm tăng cường quản lý nhà nước đối với hoạt động vận tải đường sắt, tổ chức rà soát các điểm xung yếu trên tuyến, cầu, hầm, đường ngang; phát hiện kịp thời các điểm tiềm ẩn nguy cơ tai nạn để có biện pháp khắc phục. Các chủ đầu tư cần đẩy nhanh tiến độ các dự án cải tạo, sửa chữa, nâng cấp hạ tầng, bảo đảm an toàn cho người dân trong quá trình thi công. Đồng thời, phải khẩn trương hoàn thiện hệ thống tín hiệu tại 184 đường ngang có gác, bổ sung biển báo, vạch dừng, gờ giảm tốc tại các điểm giao cắt để cảnh báo người tham gia giao thông.

Cùng với đó, Bộ Công an được giao nhiệm vụ xây dựng và triển khai các chuyên đề kiểm tra, xử lý vi phạm về trật tự an toàn giao thông đường sắt. Lực lượng công an phải thường xuyên kiểm tra người điều khiển phương tiện đường bộ khi qua đường ngang, kiểm tra điều kiện an toàn của phương tiện và việc chấp hành quy trình của nhân viên đường sắt. Cơ quan Cảnh sát điều tra cần xử lý nghiêm các vụ tai nạn, làm rõ không chỉ nguyên nhân trực tiếp mà cả trách nhiệm của tập thể, cá nhân trong quản lý, khai thác, để rút kinh nghiệm và phòng ngừa.

Về phía doanh nghiệp, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam phải tổ chức thực hiện nghiêm các quy định về điều kiện kinh doanh vận tải đường sắt và kết cấu hạ tầng, tăng cường kiểm tra giám sát quy trình tác nghiệp, bảo đảm an toàn cho phương tiện và thiết bị. Việc nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ trong cảnh báo tự động tại các đường ngang, lối đi tự mở cần được thúc đẩy mạnh mẽ, qua đó giảm sự phụ thuộc vào yếu tố con người, hạn chế rủi ro.

Song song với các biện pháp quản lý, công tác tuyên truyền giáo dục pháp luật về đường sắt cũng giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chỉ đạo các cơ quan thông tin báo chí tăng cường phổ biến pháp luật, cảnh báo nguy cơ, hậu quả tai nạn; vận động nhân dân, đặc biệt là học sinh, phụ huynh, các hộ dân sống dọc tuyến đường sắt ký cam kết chấp hành quy định về an toàn giao thông. Nhiều mô hình thiết thực như “Em yêu đường sắt quê em” hay “Đoạn đường ông cháu cùng chăm” cần được nhân rộng, tạo sự gắn kết giữa cộng đồng và hệ thống đường sắt.

Ở cấp địa phương, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố có đường sắt đi qua phải ưu tiên bố trí kinh phí xử lý dứt điểm điểm đen, điểm tiềm ẩn tai nạn, kiên quyết giải tỏa các công trình vi phạm hành lang an toàn. Công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát phải được thực hiện thường xuyên, kiên quyết xử lý trách nhiệm người đứng đầu cơ quan, đơn vị để xảy ra tình trạng buông lỏng quản lý, dẫn đến mất an toàn.

Nguyễn Cúc